Η ώρα Τραμπ στο Ουκρανικό – Πως θα λήξει ο πόλεμος

Κατ’ ουσίαν η νέα κυβέρνηση υπό τον Ντόναλντ Τραμπ, θα κληθεί να διαχειριστεί διπλωματικά την ήττα της Δύσης στην Ουκρανία και ως εκ τούτου σχεδιάζει ήδη το πακέτο παραχωρήσεων που θα προσφέρει στη Ρωσία, προκειμένου να τερματιστεί ο πόλεμος. Ωστόσο το Κρεμλίνο, έχοντας το πάνω χέρι επί του πεδίου, δεν θα αποδεχθεί πρόσκαιρα ημίμετρα, όπως π.χ. η αναστολή ένταξης της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ.

Η Μόσχα απαιτεί την συνολική επαναδιαπραγμάτευση της αρχιτεκτονικής ασφαλείας της Ευρώπης, αποσκοπώντας στο να διασφαλίσει, ότι η Δύση δεν θα “φυτέψει” πουθενά αλλού στην γειτονιά της, μια “νέα Ουκρανία”, η οποία θα απειλεί, με νατοϊκά όπλα, την εθνική κυριαρχία της Μόσχας.

Είναι χαρακτηριστικές οι δηλώσεις του νέου υπουργού Εξωτερικών. Ο Μάρκο Ρούμπιο κάλεσε τόσο το Κίεβο, όσο και τη Μόσχα να κάνουν υποχωρήσεις, προκειμένου να τερματιστεί ο πόλεμος: «Ο πρόεδρος είπε προεκλογικά ότι θέλει να σταματήσουν οι σκοτωμοί. Θέλει να σταματήσουν οι καταστροφές. Πιστεύω ότι αυτό είναι προς το συμφέρον όλων», δήλωσε στο NBC News. «Θα είναι εύκολο; Θα είναι περίπλοκο; Σαφώς, διότι κάθε πλευρά θα πρέπει να δώσει κάτι», συμπλήρωσε.

Όταν ρωτήθηκε τι μήνυμα θα σταλεί αν η Ρωσία κρατήσει ουκρανικά εδάφη χωρίς συνέπειες, ο Ρούμπιο απάντησε ότι η χώρα έχει «ήδη αντιμετωπίσει τις συνέπειες» με τις κυρώσεις, τον πληθωρισμό και τις απώλειες ζωών. «Οπότε, ήδη έχουν υπάρξει συνέπειες. Και έχουν υπάρξει φριχτές συνέπειες για την Ουκρανία», δήλωσε. Αναγνώρισε ότι η Ουκρανία δέχθηκε επίθεση από τη Ρωσία, αλλά συμπλήρωσε: «Στο τέλος, η πραγματικότητα είναι ότι αυτό που αντιμετωπίζουμε σήμερα αποτελεί ένα αδιέξοδο, μία παρατεταμένη σύγκρουση. Αδιέξοδο το οποίο προκαλεί τεράστια ζημιά στην Ουκρανία».

Ο δε Τραμπ, λίγες ώρες μετά την ορκωμοσία του, δήλωσε ότι ο Πούτιν οδεύει στο να “καταστρέψει” τη Ρωσία αρνούμενος να υπογράψει συμφωνία ειρήνης με την Ουκρανία. Σύμφωνα με τον νέο πρόεδρο, ο Ζελένσκι «θέλει να κλειστεί συμφωνία. Δεν ξέρω αν ο Πούτιν το θέλει, ίσως όχι. Αλλά πρέπει να το κάνει. Πιστεύω πως οδεύει να καταστρέψει τη Ρωσία αρνούμενος να κλείσει συμφωνία».

Τα επικρατέστερα σχέδια

Πάντως, από προηγούμενες δηλώσεις και συνεντεύξεις ανθρώπων από το περιβάλλον του εκλεγμένου προέδρου, διαφαίνεται μία σύγκλιση, στο ότι η Ουκρανία θα πρέπει να παραχωρήσει μεγάλες εκτάσεις της στη Ρωσία. Οι προτάσεις επίσης τριών βασικών συνεργατών του Τραμπ, συμπεριλαμβανομένου και του συνταγματάρχη εν αποστρατεία Κιθ Κέλογκ – απεσταλμένου για τη Ρωσία και την Ουκρανία – έχουν κάποια κοινά στοιχεία, όπως το να βγει από το τραπέζι η προοπτική ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ.

Σύμφωνα με πληροφορίες, υπάρχουν τρεις κύριες προτάσεις: Το σχέδιο του Κέλογκ, που συνυπογράφεται από τον πρώην αξιωματούχο του Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας Φρεντ Φλιτζ, ζητάει να παγώσουν οι σημερινές γραμμές μάχης. Από την πλευρά του ο Τζέι Ντι Βανς,, που ως γερουσιαστής έχει αντιταχθεί στη βοήθεια προς την Ουκρανία, διατύπωσε την ιδέα πως μια συμφωνία θα πρέπει να περιλαμβάνει μία αποστρατιωτικοποιημένη ζώνη στις υφιστάμενες γραμμές του μετώπου, η οποία θα είναι «ισχυρά οχυρωμένη» για να αποφευχθούν περαιτέρω ρωσικές επιδρομές.

Η πρότασή του προβλέπει επίσης να μην ενταχθεί το Κίεβο στο ΝΑΤΟ, ενώ ο Ρίτσαρντ Γκρενέλ, ο πρώην πρεσβευτής του Τραμπ στη Γερμανία, υποστήριξε τη δημιουργία «αυτόνομων ζωνών» στην ανατολική Ουκρανία. Υποστήριξε ακόμη, ότι η ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ δεν είναι προς το συμφέρον της Αμερικής. Αναμένεται με ενδιαφέρον ποιες θα είναι τελικά οι ολοκληρωμένες προτάσεις για τη λύση του ουκρανικού ζητήματος και το τι παραχωρήσεις θα απαιτηθούν από τη Ρωσία.

Το πιθανότερο είναι ότι ο νέος Αμερικανός πρόεδρος θα χρησιμοποιήσει την τακτική, “καρότο και μαστίγιο”. Ο Τραμπ θα δώσει αμερικανικά όπλα στο Κίεβο, ώστε αυτό να μην καταρρεύσει διαπραγματευτικά, μόνο αν αυτό συμφωνήσει σε ειρηνευτικές συνομιλίες. Ταυτόχρονα πιθανόν να προειδοποιήσει τη Μόσχα, ότι θα αυξήσει τη βοήθεια των ΗΠΑ προς την Ουκρανία, αν η Ρωσία κωλυσιεργεί στις διαπραγματεύσεις. Σχέδιο βέβαια που προβλέπει αύξηση της βοήθειας προς την Ουκρανία, μπορεί να αντιμετωπίσει αντιδράσεις στο Κογκρέσο, όπου μερικοί από τους στενότερους συμμάχους του Τραμπ αντιτίθενται σε επιπρόσθετη στρατιωτική βοήθεια.

Σε κάθε περίπτωση ο Τραμπ δεν θα μπορέσει να επιλύσει την σύγκρουση μέσω απειλών και λεκτικών πιέσεων στον Ρώσο πρόεδρο. Η Μόσχα αντιμετώπισε τέτοιες ενέργειες κατά την πρώτη προεδρική θητεία του Τραμπ, αντιστάθηκε και αντέδρασε.

Οι δυσκολίες στη διαπραγμάτευση

Υπάρχει πλήρης ετοιμότητα σε Ουάσιγκτον και Μόσχα, για την εκκίνηση της διαδικασίας αποκατάστασης των διμερών σχέσεων, η οποία με τη σειρά της θα οδηγήσει στο “ραντεβού του αιώνα”, στη Σύνοδο Κορυφής των δύο ηγετών με κύριο αντικείμενο το τέλος του πολέμου στην Ουκρανία και ενδεχομένως στο… μοίρασμα του κόσμου, σε μία νέα Γιάλτα. Είναι απίθανο να οργανωθεί μια συνάντηση πρόσωπο με πρόσωπο τον Ιανουάριο, αλλά τον Φεβρουάριο είναι πολύ πιθανό.

Πολλές χώρες διατίθενται να φιλοξενήσουν τη συνάντηση Τραμπ-Πούτιν. Η συνάντηση θα πρέπει να γίνει σε μια χώρα ικανή να διασφαλίσει την ασφάλεια του Ρώσου ηγέτη. Μεταξύ των ενδιαφερομένων χωρών, είναι το Καζακστάν, η Ινδία, η Σερβία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, η Ελβετία και η Μαλαισία (το πιο απίστευτο θα ήταν να γίνει στο Πεκίνο). Θεωρείται ότι σε αυτή τη συνάντηση δεν θα υπογραφεί κανένα έγγραφο. Εκτιμάται ότι ο Πούτιν και ο Τραμπ θα αφιερώσουν αυτή τη σύνοδο κορυφής στην “επανεκκίνηση” της προσωπικής τους γνωριμίας.

Ο Κιθ Κέλογκ εκτιμά, ότι μέσα στις πρώτες 100 ημέρες της κυβέρνησης των Ρεπουμπλικάνων θα έχει διευθετηθεί η ουκρανική κρίση, με τον Μίχαελ Βαλτς υποψήφιο σύμβουλο του Τραμπ για την Εθνική Ασφάλεια, να αναμένει ότι θα χρειαστούν περίπου έξι μήνες.

Τί θα ζητήσει η Ρωσία

Ο εκλεγμένος πρόεδρος των ΗΠΑ πρέπει να καταλάβει ότι οι στόχοι του Ρώσου προέδρου στον πόλεμο στην Ουκρανία έχουν αλλάξει. Αυτό που ήθελε να πετύχει ο Βλαντιμίρ Πούτιν, τον Φεβρουάριο του 2022, είναι πολύ διαφορετικό από αυτό που θέλει να πετύχει το 2025, ειδικά όταν φαίνεται ότι κερδίζει τον πόλεμο. Θεωρείται ότι ο Πούτιν θα εξηγήσει τα ιστορικά, εθνολογικά, θρησκευτικά, κοινωνιολογικά, ανθρωπολογικά, πολιτισμικά στοιχεία που συνδέουν την Ρωσία με την Ουκρανία. Ένα από τα κύρια αιτήματα του Πούτιν θα ήταν να περιοριστεί η στρατιωτική δραστηριότητα του ΝΑΤΟ σε χώρες που συνορεύουν με τη Ρωσία.

Αυτό θα σήμαινε την αποχώρηση στρατευμάτων (κυρίως αμερικανικών) από χώρες μέλη του ΝΑΤΟ της Ανατολικής Ευρώπης. Αυτό επεσήμαναν και οι Financial Times που ανέφεραν, ότι ο Πούτιν θα διατηρήσει στις αναμενόμενες συνομιλίες τις προπολεμικές απαιτήσεις του. Μέσα σ’ αυτές είναι η αποτροπή ένταξης της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ και η απόσυρση του ΝΑΤΟ από την Ανατολική Ευρώπη για να διασφαλιστεί, ότι δεν θα υπάρχουν μελλοντικές «απειλές για τη Ρωσία».

Οι Ρώσοι αξιωματούχοι έχουν επανειλημμένα πει ότι “δεν θα υπάρξει κατάπαυση του πυρός για χάρη της κατάπαυσης του πυρός”. Η Μόσχα θα επιδιώξει την υπογραφή μίας μακροπρόθεσμης συμφωνίας. Μίας συμφωνίας επίσης που θα ορίζει ως προϋπόθεση, η Ουκρανία να διεξαγάγει εκλογές. Η συμφωνία προφανώς θα πρέπει να υπογραφεί από έναν νόμιμο πρόεδρο.

Ο Τραμπ είναι πιθανόν να βρει τον Πούτιν απρόθυμο για υποχωρήσεις, καθώς έχει φέρει τους Ουκρανούς σε δύσκολη θέση και έχει περισσότερα να κερδίσει με την καθυστέρηση εξεύρεσης λύσης, αυξάνοντας έτσι τη διαπραγματευτική του ισχύ. Ο Πούτιν δεν έχει λόγο να βιάζεται. Έχοντας την πρωτοβουλία των κινήσεων στο πολεμικό μέτωπο, δεν θα παραιτηθεί από τους όρους του, με αυξημένη την πιθανότητα να επιδιώξει να κερδίσει χρόνο διαπραγματευόμενος, με σκοπό να καταλάβει περισσότερα εδάφη, ενώ θα είναι έτοιμος και να συνεχίσει τον πόλεμο, αν το Κίεβο και η Δύση δεν ανταποκριθούν.

Σε κάθε περίπτωση, δεν θα πρέπει να αναμένεται μια σημαντική πρόοδος από τις πρώτες επαφές. Η βασική επιδίωξη της Ουάσιγκτον θα είναι να παγώσει η σύγκρουση, κάτι που αναμένεται να μην γίνει αποδεκτό από τη ρωσική πλευρά. Η εμπειρία των συμφωνιών του Μινσκ έδειξε πώς το Κίεβο και η Δύση εκμεταλλεύονται την παύση των εχθροπραξιών. Από τη στιγμή που τα ρωσικά στρατεύματα προχωρούν σταθερά, η Ρωσία προφανώς δεν θα δεχθεί άμεση κατάπαυση του πυρός. Η Μόσχα αναμένεται να θέσει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων και την μοίρα των αγωγών Nord Stream και της Υπερδνειστερίας.

Οι επιδιώξεις Τραμπ

Οι υποψήφιοι του Τραμπ για βασικές θέσεις στην κυβέρνησή του έχουν υποβληθεί ήδη σε ακροάσεις στο Κογκρέσο και οι δηλώσεις τους είναι πολύ αποκαλυπτικές. Για παράδειγμα, ο Πιτ Χέγκσετ, ο υποψήφιος του Τραμπ για υπουργός Άμυνας των ΗΠΑ, δεν ανέφερε ούτε μια φορά την Ουκρανία μιλώντας στο Κογκρέσο.

Παράλληλα, δεν απάντησε στην ερώτηση για τη σημασία της συνέχισης της παροχής στρατιωτικής βοήθειας προς την Ουκρανία. Αν κρίνουμε από τις δηλώσεις των συνεργατών του Τραμπ, πρόθεση του νέου προέδρου θα είναι να τελειώσει ο πόλεμος όσο το δυνατόν γρηγορότερα για να επικεντρωθεί σε αυτό που θεωρεί από την πρώτη προεδρική θητεία του, ότι η κύρια κατεύθυνση της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής είναι η Κίνα.

Μία σύγκρουση με τη Κίνα με τις δεδομένες συνθήκες έχει αντικειμενικές δυσκολίες. Εκτός της στρατιωτικής ισχύος του το Πεκίνο, πιθανόν στον παρόντα χρόνο, να έχει και τις πλάτες της Ρωσίας η οποία θα παράσχει πόρους και υλικοτεχνική υποστήριξη. Εν τούτοις, η Ουάσιγκτον δεν έχει πολύ χρόνο, σε λίγα χρόνια η Κίνα θα είναι άπιαστη… Η ταχύτητα εξέλιξης της Κίνας είναι πρωτοφανής και αυτό το ξέρουν καλύτερα από όλους οι Αμερικανοί.

Ως εκ τούτου, είναι πιθανόν οι ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις, να επικεντρωθούν και στην επιδίωξη του Τραμπ να βελτιώσει τις σχέσεις μεταξύ Ρωσίας και Ηνωμένων Πολιτειών με αντάλλαγμα τη διακοπή των σχέσεων μεταξύ Ρωσίας και Κίνας… Το ερώτημα είναι θα συμφωνήσει η Ρωσία ή θα ταχθεί στο πλευρό της Κίνας… η απάντηση μάλλον γέρνει προς την δεύτερη επιλογή άπαξ και οι BRICS, είναι η νέα μεγάλη δύναμη του πλανήτη και ο Πούτιν ξέρει ότι είναι το μέλλον, ενώ οι ΗΠΑ το παρελθόν.