Foreign Affairs: Η Δύση και οι νέοι ηγέτες της Συρίας – Παγίδες και ευκαιρίες

Σύμφωνα με το Foreign Affairs η πτώση του καθεστώτος Άσαντ από μια ετερόκλητη συμμαχία ανταρτών, με επικεφαλής την Χαγιάτ Ταχρίρ αλ-Σαμ (HTS), έχει δημιουργήσει ένα νέο πολιτικό τοπίο στη Συρία, γεμάτο αβεβαιότητα και προκλήσεις. Ο επικεφαλής της HTS και πρόεδρος της μεταβατικής κυβέρνησης, Αχμέντ αλ-Σάρα (πρώην Αμπού Μοχάμαντ αλ-Τζολανί), έχει υποσχεθεί έναν πιο ενωτικό και ανεκτικό δρόμο διακυβέρνησης, αλλά οι δεσμοί του με το παρελθόν της αλ-Κάιντα και η εξουσία που διατηρεί στα κρίσιμα κέντρα αποφάσεων γεννούν σκεπτικισμό.

Η ανατροπή του Άσαντ επιτεύχθηκε από μια χαλαρή συμμαχία τριών οργανώσεων:

• HTS: Η πιο ισχυρή και οργανωμένη, με ισλαμιστικές καταβολές.
• Συριακός Εθνικός Στρατός (SNA): Υποστηρίζεται από την Τουρκία, με πιο εθνικιστικό προσανατολισμό.
• Southern Operations Room (SOR): Ενεργό στο νότιο τμήμα της χώρας, χωρίς ακραίο θρησκευτικό χαρακτήρα.

Το δημοσίευμα αναφέρει ότι παρότι οι ηγέτες αυτών των ομάδων δεσμεύθηκαν να σχηματίσουν έναν νέο εθνικό στρατό και να διαλύσουν τις παλιές στρατιωτικές  δομές, η πραγματικότητα δείχνει ότι ο Σάρα ήδη στελεχώνει καίριες θέσεις με πιστούς στην HTS, αφήνοντας λίγα περιθώρια πραγματικής ενσωμάτωσης των άλλων δυνάμεων.

Το Foreign Affairs επισημαίνει ότι η η Άγκυρα έχει διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο στον συριακό εμφύλιο, υποστηρίζοντας και χρηματοδοτώντας ομάδες του SNA. Ωστόσο, η εξάρτηση των ανταρτών από την Τουρκία έχει εντείνει τη διχόνοια εντός του SNA, με ορισμένα τμήματά του να μη θέλουν να ενσωματωθούν στον νέο εθνικό στρατό, φοβούμενα την απώλεια αυτονομίας και των υψηλότερων αποδοχών που λαμβάνουν από την Άγκυρα.

Οι δυτικές κυβερνήσεις, παραδοσιακά, επιχειρούν να επηρεάσουν τις εξελίξεις μέσω οικονομικών κινήτρων, όπως κυρώσεις, χρηματοδοτήσεις και εμπορικές συμφωνίες. Ωστόσο, η μελέτη των συγγραφέων δείχνει ότι τέτοιες παρεμβάσεις μπορεί να αποδειχθούν αντιπαραγωγικές. Οι αντάρτες που ανέτρεψαν τον Άσαντ χαρακτηρίζονται από αυτό που οι ερευνητές αποκαλούν “αφοσιωμένους μαχητές” – δηλαδή άτομα που είναι διατεθειμένα να πεθάνουν για αυτό που θεωρούν ιερό σκοπό, αναφέρει το περιοδικό.

Σύμφωνα με τις έρευνες των συγγραφέων, το 94% των ανταρτών θεωρούσε την απελευθέρωση από τον Άσαντ ως ιερό καθήκον, ανεξαρτήτως ιδεολογίας. Αυτή η αφοσίωση στο στόχο είχε ως αποτέλεσμα πολλοί μαχητές να αλλάζουν συμμαχίες, ακολουθώντας τις πιο αποτελεσματικές ομάδες κατά του καθεστώτος. Σημαντικό εύρημα είναι ότι η θρησκευτική πίστη δεν ήταν ο βασικός καθοριστικός παράγοντας αυτοθυσίας, αλλά η αίσθηση πολιτικής καταπίεσης και η πίστη ότι η συλλογική δράση μπορεί να επιφέρει δικαιοσύνη.

Η παροχή οικονομικών κινήτρων σε τέτοιους μαχητές μπορεί να υπονομεύσει την αξιοπιστία των ηγετών τους. Ιδιαίτερα στους κόλπους του SNA, υπήρχαν έντονες αντιδράσεις για ηγέτες που θεωρούνταν ότι “πουλήθηκαν” στην Τουρκία, ειδικά όταν Σύροι μαχητές στάλθηκαν να πολεμήσουν στη Λιβύη. Η διαφθορά και η εξωτερική παρέμβαση θεωρούνται βασικοί λόγοι αποστασίας από τις ομάδες τους, επισημαίνει.

Αντί της παραδοσιακής οικονομικής βοήθειας, το  Foreign Affairs η Δύση θα πρέπει να επικεντρωθεί σε συμβολικές αλλά ουσιαστικές διπλωματικές κινήσεις, όπως:

• Άνοιγμα πρεσβειών στη Δαμασκό.
• Αποστολή επίσημων αντιπροσωπειών.
• Διακριτική ανταλλαγή πληροφοριών.

Για παράδειγμα, οι ΗΠΑ έχουν ήδη παράσχει πληροφορίες στην HTS για σχεδιαζόμενες επιθέσεις του ISIS και ακύρωσαν την επικήρυξη των 10 εκατ. δολαρίων για τον Σάρα. Η έρευνα δείχνει ότι τέτοιες συμβολικές κινήσεις μπορούν να μειώσουν την υποστήριξη στη βία και να ενθαρρύνουν συμβιβασμούς, γράφει.

Ωστόσο, οι δυτικές κυβερνήσεις δεν πρέπει να παρέχουν νομιμοποίηση στο νέο καθεστώς χωρίς σαφείς ενδείξεις ότι προωθείται μια πιο συμπεριληπτική διακυβέρνηση, π.χ. προστασία μειονοτήτων. Παράλληλα, η άνευ όρων ανθρωπιστική βοήθεια είναι κρίσιμη, καθώς η ανέχεια και η έλλειψη βασικών αγαθών είναι από τους ισχυρότερους παράγοντες που ωθούν τους ανθρώπους σε ένοπλη δράση.

Η πτώση του Άσαντ δεν σημαίνει το τέλος της σύγκρουσης στη Συρία, επισημαίνει το περιοδικό. Οι εσωτερικές αντιθέσεις στους κόλπους των ανταρτών, ο ρόλος της Τουρκίας και οι γεωπολιτικοί υπολογισμοί της Δύσης θα καθορίσουν αν η χώρα θα οδηγηθεί σε σταθερότητα ή σε νέο εμφύλιο. Η αποφυγή οικονομικών κινήτρων που θα μπορούσαν να διαβρώσουν την αξιοπιστία των νέων ηγετών και η εστίαση σε συμβολικές διπλωματικές κινήσεις και άμεση ανθρωπιστική βοήθεια είναι το κλειδί για μια βιώσιμη μετάβαση, καταλήγει το δημοσίευμα.

Πηγή: Foreign Affairs

Μετάφραση: Βάνα Στέλλου