Η “φούσκα” της τεχνητής νοημοσύνης
07/02/2025Στις 21 Ιανουαρίου 2025, ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ ανακοίνωσε το πρότζεκτ Stargate, το οποίο έλαβε την ονομασία του από μια κινηματογραφική ταινία του 1994 με τίτλο “Stargate”, που υποτίθεται ότι συμβολίζει μια (διαστημική) “σκουληκότρυπα” συνδεδεμένη με μια αρχαία πυραμίδα. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, έχουμε να κάνουμε με μια ομάδα ιδιωτών επενδυτών που πρόκειται να επενδύσουν χρήματα στην Τεχνητή Νοημοσύνη.
Αυτοί οι επενδυτές, σήμερα, περιλαμβάνουν την Open AI, τη SoftBank, την Oracle, και τo εδρεύον στο Αμπού Ντάμπι επενδυτικό fund MGX. Η αρχική επένδυση είναι εκατό δισεκατομμύρια δολάρια, και, έως το 2029, υποτίθεται ότι θα φθάσει στα πεντακόσια δισεκατομμύρια δολάρια, σύμφωνα με το υφιστάμενο σχέδιο. Όμως, ο Ίλον Μασκ (γενικός διευθυντής των εταιρειών SpaceX και Telsa Inc.) ισχυρίστηκε ότι οι προαναφερθείσες εταιρείες δεν έχουν στην πραγματικότητα ούτε καν τα εκατό δισεκατομμύρια δολάρια.
Δύο ημέρες αργότερα, η κινεζική εταιρεία DeepSeek λάνσαρε ένα καινούργιο μοντέλο Τεχνητής Νοημοσύνης ανοικτής πηγής με την ονομασία R1, που είναι ένα μοντέλο συλλογισμού παρόμοιο με το GPT40, και, μετά από λίγο, λάνσαρε και ένα μοντέλο παραγωγής εικόνων με την ονομασία Janus Pro. Κανένα από αυτά δεν αποτελεί την απόλυτη βελτιστοποίηση στην κατηγορία του, αλλά είναι μεταξύ των καλύτερων.
Αυτό που προκύπτει, κατ’ αρχάς, είναι ότι η Κίνα δεν έχει μείνει πίσω στο ζήτημα της Τεχνητής Νοημοσύνης, και, αν λάβουμε υπόψη ότι δεν έχουν ανακοινωθεί όλες οι πληροφορίες (λόγω απορρήτων), η Κίνα ίσως προηγείται έναντι του υπόλοιπου κόσμου στο ζήτημα της Τεχνητής Νοημοσύνης. Αυτό που όντως ενόχλησε και τάραξε τους Αμερικανούς είναι το γεγονός ότι οι Κινέζοι ισχυρίζονται ότι μπορούν να παράγουν Τεχνητή Νοημοσύνη εξίσου καλά με τους Αμερικανούς αλλά με πολύ χαμηλότερο κόστος (σε σύγκριση με τους Αμερικανούς) και με πολύ λιγότερο ισχυρά μικροτσίπς.
Μία τεράστια φούσκα
Συγκεκριμένα, αναφέρεται ότι οι Κινέζοι έκαναν με έξι εκατομμύρια δολάρια αυτό που κόστισε στην εταιρεία Open AI περισσότερα από εκατό εκατομμύρια δολάρια, και ότι οι Κινέζοι έκαναν με δύο χιλιάδες GPUs (μονάδες επεξεργασίας γραφικών) αυτό για το οποίο η Open AI χρειάστηκε εκατό χιλιάδες GPUs. Η DeepSeek είναι κτισμένη επάνω στο ανοικτής πηγής μοντέλο Τεχνητής Νοημοσύνης Llama της εταιρείας Meta, και, κατά πάσα πιθανότητα, εκπαιδεύθηκε σύμφωνα με εκροές του GPT, με έναν τρόπο που αιφνιδίασε τους πάντες.
Οι εκπρόσωποι της DeepSeek δήλωσαν ότι κατόρθωσαν τα προαναφερθέντα επιφέροντας πολλές μικρές βελτιώσεις στην αποτελεσματικότητα οι οποίες, τελικώς, έκαναν τη μεγάλη διαφορά. Παρόλο που οι Κινέζοι μπορεί να έχουν δηλώσει κάποιες υπερβολές αναφορικώς με την εξοικονόμηση πόρων που πέτυχαν με το δικό τους μοντέλο Τεχνητής Νοημοσύνης, είναι όντως γεγονός ότι τα κόστη τους είναι μικρότερα (και η αποτελεσματικότητα του κινεζικού μοντέλου Τεχνητής Νοημοσύνης μεγαλύτερη) από ό,τι των αντίστοιχων μοντέλων των ΗΠΑ Απέναντι σε αυτές τις εξελίξεις, μετοχές τεχνολογικών εταιρειών (όπως της NVIDIA Corp) κατακρημνίστηκαν.
Γενικώς, πάντως, υπήρχε και συνεχίζει να υπάρχει μια «φούσκα» εταιρειών Τεχνητής Νοημοσύνης, υπό την έννοια ότι είναι εντόνως υπερτιμημένες. Αυτή η φούσκα θα συνεχίσει να φουσκώνει, ιδιαιτέρως αν, σύμφωνα με το κινεζικό παράδειγμα, μειωθούν τα κόστη εκπαίδευσης των μοντέλων Τεχνητής Νοημοσύνης, προσελκύοντας έτσι περισσότερους επενδυτές σε αυτή την αγορά. Με άλλα λόγια, ανοίγονται προοπτικές για να μειωθούν τα κόστη (σύμφωνα με το κινεζικό παράδειγμα) και έτσι να μεγεθυνθεί η εν λόγω αγορά. Αυτή η φούσκα όμως θα οδηγηθεί σε σχάση όταν αποσαφηνιστεί και συνειδητοποιηθεί ευρέως ότι οι τρέχουσες Τεχνητές Νοημοσύνες, που ανήκουν σε μια συγκεκριμένη κατηγορία που ονομάζεται Large Language Models, δεν θα γίνουν ποτέ κερδοφόρες.
Οι Yann André LeCun (Γαλλοαμερικανός επιστήμων της πληροφορικής, καθηγητής στο New York University, και αντιπρόεδρος της εταιρείας Meta) και ο Gary Fred Marcus (Αμερικανός ψυχολόγος και γνωσιακός επιστήμων, ιδρυτής της εταιρείας Geometric Intelligence) έχουν ήδη καταστήσει σαφές ότι τα Large Language Models δεν μπορούν να μας οδηγήσουν στη γενική νοημοσύνη.
Όμως, οι αγορές, όπως είχε πει ο αείμνηστος μεγάλος οικονομολόγος John Maynard Keynes χαρακτηρίζονται από ζωικά ένστικτα (animal instincts), που συχνά υπερκαλύπτουν και υποσκελίζουν τον ορθολογισμό και επικρατούν, με αποτέλεσμα, στις περιόδους των «παχέων αγελάδων» και των μεγάλων προσδοκιών, πολλοί δρώντες να γίνονται υπεραισιόδοξοι τζογαδόροι, και, στις περιόδους των «ισχνών αγελάδων» και των μικρών προσδοκιών, πολλοί δρώντες να γίνονται υπερ-απαισιόδοξοι τζογαδόροι (εξού και τα πάθη διαμορφώνουν αγοραίες τάσεις)…
Μόλις, λοιπόν, η πληροφόρηση και η γνώση (και η επίγνωση) αλλάξουν τα ψυχολογικά δεδομένα και στην υπάρχουσα αγορά Τεχνητής Νοημοσύνης, η τάση θα αλλάξει, δραματικά. Συχνά, στις αγορές, πίσω από τις ρητορείες περί ορθολογισμού που διδάσκονται στις «ορθόδοξες» οικονομικές σχολές, κρύβονται πάθη που κάνουν τις αγορές να μοιάζουν με το τρενάκι του τρόμου ενός τσίρκου.
Η αληθινή φύση της τεχνητής νοημοσύνης
Εκ παραλλήλου με την οικονομική φούσκα της υπάρχουσας αγοράς Τεχνητής Νοημοσύνης, αναπτύσσεται και μια σχετική ρητορική φούσκα, η οποία περιλαμβάνει μέχρι και δηλώσεις περί ανάπτυξης συνειδητής Τεχνητής Νοημοσύνης (τέτοιες ρητορικές φούσκες έχουν διατυπωθεί, λ.χ., από μια καναδική start-up εταιρεία με την επωνυμία NIRVANIC και από τον Hartmut Neven, αντιπρόεδρο της Google). Ωστόσο, για να εκτιμηθεί το πόσο πολύπλοκο είναι το ζήτημα μελέτης της συνείδησης, αρκεί να αναφέρουμε ότι, πρόσφατα, ένα πολύ ενδιαφέρον επιστημονικό άρθρο συγκέντρωσε και ταξινόμησε περίπου διακόσιες διαφορετικές θεωρίες για τη συνείδηση (ναι, τόσες πολλές υπάρχουν.
Συνεπώς, για να μιλήσουμε, να ακούσουμε, και να διαβάσουμε σοβαρά περί συνείδησης (είτε εντός είτε εκτός του πλαισίου της Τεχνητής Νοημοσύνης), πρέπει να έχουμε υπόψη το από πόσες προ-οπτικές μπορεί να χειριστεί το θέμα ο καθένας (ώστε να είμαστε το λιγότερο «υποψιασμένοι»), και, το σημαντικότερο, πρέπει να γνωρίζουμε το βασικό υπόβαθρο των θεωριών και τη μεθοδολογία-επιστημολογία του γενικού θέματος ώστε να κατανοούμε, αλλά και να αξιολογούμε, τα βασικά των επιμέρους θεωριών γρήγορα και με επιστημονική αυστηρότητα…
Αλλιώς… Αλλιώς, κάποιος μπορεί να χαθεί στην επινοητικότητα της συνείδησης της κάθε ενδιαφερόμενης πλευράς και μπορεί να αποβεί θύμα εντυπωσιασμού με εντυπωσιακές λέξεις και φαντασμαγορικές αφηγήσεις…
Ο Νικόλαος Λάος είναι μαθηματικός, φιλόσοφος της επιστήμης, και Εταίρος της Royal Society of Arts. Έχει μια ευρεία διεθνή εμπειρία στην ανάλυση, στη μαθηματική μοντελοποίηση, και στην επιστημολογία. Στην Ελλάδα, είναι συγγραφέας του εκδοτικού οίκου Εκδόσεις Νέων Τεχνολογιών. Η προσωπική-ακαδημαϊκή ιστοσελίδα του είναι https://nicolaslaos-official