Είναι η “δυσφορία φύλου” διαταραχή της μόδας;

Θα μπορούσαμε να υποθέσουμε την ύπαρξη “ιδεολογικής στρατολόγησης σεκταριστικού τύπου” από κοινότητες που προωθούν την διεμφυλική ατζέντα; Θα μπορούσαμε να υποθέσουμε πως η έξαρση των περιστατικών δυσφορίας φύλου συνδέεται με ένα μεταδοτικό φαινόμενο από ομάδες συνομηλίκων που επηρεάζονται από τα social media;

Την εποχή που πολλοί άνθρωποι εφευρίσκουν ιδιαιτερότητες για να διαφέρουν και να διακρίνονται μέσα από αυτές, θα μπορούσε η δυσφορία φύλου σε κάποιο βαθμό να συνδέεται με την κατασκευή μιας lifestyle ταυτότητας; Θα μπορούσαν τα παιδιά και οι έφηβοι που επικαλούνται τρανς, queer και διεμφυλικές ταυτότητες, στην πραγματικότητα να είναι σε ένα μεγάλο μέρος θύματα του ιδεολογικού διεμφυλικού marketing;

Ποιες οι συνέπειες της ιατρικοποίησης και της βιολογίζουσας αναγωγής ενός τέτοιου lifestyle σε δήθεν έμφυτες κλίσεις, δηλαδή σε ένα επιστημονοφανές και επιφανειακά εξορθολογοποιημένο αφήγημα κοινωνικής καταστολής των “ατομικών ελευθεριών επιλογής φύλου”, αλλά και των ατομικών “φυσικών ροπών”, από όσους “αντιδραστικούς, τρανσφοβικούς σκοταδιστές” επιμένουν σε πείσμα “του δικαιωματισμού και του ορθολογισμού”, ότι τα φύλα είναι αντικειμενικά και από την φύση τους μόνο δύο;

Ποιες οι συνέπειες δηλαδή του αφηγήματος περί της “ανορθόλογης θυματοποίησης των φυσικώς και ψυχολογικώς δυσφορούντων”, το οποίο επιβεβαιώνεται και βιώνεται όχι απλώς σαν μία εκλογικευμένη χρηστοήθεια της μόδας, αλλά επίσης με την αρωγή και την υποστήριξη των διάφορων γιατρών και ψυχολόγων, ενσαρκώνεται για τα δυσφορούντα νεαρά άτομα σε μια βιολογική, ψυχοσωματική και κοινωνική πραγματικότητα;

Πώς ασαφή συμπτώματα, υποκειμενικά αισθήματα δυσφορίας, σύνδρομα αμφισβήτησης της εικόνας του σώματος, συναισθήματα άγχους, ή φόβοι απόρριψης και τόσα άλλα συνηθισμένα μάλλον ζητήματα, που εν μέρει τουλάχιστον, θα συναντήσει καθένας κατά την μετάβαση από την παιδική ηλικία στην προ εφηβεία και την εφηβεία, μπορεί να συγχέονται με μια παράσταση για ένα “εαυτό δυσφορούντα” ως προς το ίδιο του το φύλο; Και πως η βιομηχανία της φαρμακολογίας, της ιατρικής, της ψυχιατρικής και της ιδεολογικά κατακερματισμένης ψυχολογίας έρχεται να εμπορευτεί ακόμα και με χειρουργικές επεμβάσεις, ψυχικά γεγονότα που αφορούν φυσιολογικές εκφάνσεις της ψυχοσωματικής ζωής ενός ανθρώπου, ιδίως μικρής ηλικίας;

Δυσφορία φύλου: Οι μαρτυρίες

Στο πλαίσιο της διατύπωσης και διερεύνησης παρόμοιων προβληματισμών αποφασίσαμε να αποδώσουμε στα ελληνικά το άρθρο της Λίζας Λίττμαν «Αναφορές γονέων για εφήβους και νεαρούς ενήλικες, που παρουσιάζουν σημάδια ξαφνικής έναρξης δυσφορίας φύλου» (2018)

Όπως χαρακτηριστικά επισημαίνει η Λίττμαν: «Την τελευταία δεκαετία, έχει σημειωθεί σημαντική αύξηση στις αναφορές νεαρών ενήλικων και εφήβων με δυσφορία φύλου, με πολλές Ευρωπαϊκές χώρες να συμμετέχουν σε προγράμματα ορμονοθεραπειών, οι οποίες μάλιστα παρέχονται από τα εθνικά συστήματα υγείας της εκάστοτε χώρας. Ταυτόχρονα, παρατηρείται αύξηση στα κοινωνικά δίκτυα, στην προβολή άρθρων, ιστοριών και μαρτυριών με θέματα που αφορούν την μετάβαση φύλου.»

Όπως αναφέρεται από την συγκεκριμένη μελέτη:  «Τα συμπεράσματα της έρευνας, υποδεικνύουν ότι η ταχεία εμφάνιση της δυσφορίας φύλου που προκαλείται κοινωνικά ή/και χρησιμοποιείται ως μη προσαρμοστικός μηχανισμός, μπορεί να είναι επιβλαβής για τους εφήβους και νεαρούς ενήλικες με τους ακόλουθους τρόπους: α) Μη θεραπεία ή καθυστερημένη θεραπεία για τραύματα και προβλήματα ψυχικής υγείας, β) Αποξένωση από τους γονείς τους και άλλα σημαντικά συστήματα κοινωνικής υποστήριξης, γ) Την πραγματοποίηση των ιατρικών και χειρουργικών παρεμβάσεων της μετάβασης, που ενέχουν πολλαπλούς κινδύνους, χωρίς κάποια τέτοια παρέμβαση να έχει αξιολογηθεί ολιστικά και να έχει κριθεί ως απαραίτητη.»

Παράλληλα, «οι γονείς ανέφεραν ότι τα παιδιά τους φαίνονταν να βιώνουν μια ξαφνική ή ταχεία εμφάνιση δυσφορίας φύλου, η οποία πρωτοεμφανίστηκε κατά την εφηβεία ή ακόμα και μετά την ολοκλήρωση αυτής. Οι γονείς περιγράφουν ότι η εμφάνιση της δυσφορίας φύλου φαινόταν να συμβαίνει σε ένα πλαίσιο του συν – ανήκειν σε μια ομάδα συνομηλίκων όπου ένας, πολλοί ή ακόμα και όλοι οι φίλοι, έχουν γίνει δυσφορικοί ως προς το φύλο και έχουν αυτοπροσδιορισθεί ως τρανς κατά το ίδιο χρονικό διάστημα. Οι γονείς αναφέρουν επίσης ότι τα παιδιά τους παρουσίασαν αυξημένη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και του διαδικτύου πριν αποκαλυφθεί η ταυτότητα τρανς.»

Η παρούσα έρευνα συνεισέφερε μεταξύ άλλων στην ανάδειξη κάποιων υποθέσεων που χρήζουν περαιτέρω διερεύνησης. Ειδικότερα, «Οι αναδυόμενες υποθέσεις περιλαμβάνουν την πιθανότητα μιας πιθανής, νέας υποκατηγορίας δυσφορίας φύλου (αναφέρεται ως ξαφνική έναρξη δυσφορίας φύλου) η οποία δεν έχει ακόμη επικυρωθεί κλινικά, όπως και η πιθανότητα ύπαρξης κοινωνικών επιρροών και δυσπροσαρμοστικών μηχανισμών αντιμετώπισης».

Οι συνέπειες…

Κλείνοντας, την παράθεση κάποιων από τα στοιχεία της ενδιαφέρουσας, περιγραφικής και κατατοπιστικής έρευνας της Littman, την οποία πιο αναλυτικά μπορεί κανείς να βρει και να διαβάσει στα ελληνικά, οφείλουμε από την πλευρά μας να προβληματιστούμε σοβαρά γύρω από τα συμπτώματα – μόδες της εκάστοτε ιστορικής περιόδου, αλλά και γύρω από τις ιδεολογικές (και συχνά κυνικές) χρήσεις των κοινωνικών επιστημών και ιδιαίτερα της ψυχολογίας.

Γενικότερα, οι επαγγελματίες ψυχικής υγείας (ψυχολόγοι και ψυχίατροι) θα όφειλαν να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί στην προσέγγιση όλων των κλινικών καταστάσεων που “ξαφνικά”, αλλά μαζικά φτάνουν στα γραφεία και στα ιατρεία τους ως αίτημα για βοήθεια. Ειδικότερα, οι ειδικοί της ψυχικής θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τους και να μην παραγνωρίζουν πως οι συνέπειες των διαγνώσεων, των παρεμβάσεων (ψυχοθεραπευτικών και φαρμακευτικών) θα δείξουν τα αποτελέσματα τους (κάποτε ενδεχομένως τραγικά) πιο μακροπρόθεσμα, κατά πάσα πιθανότητα μάλιστα αρκετά αργότερα της λήξης αυτών των παρεμβάσεων.