Φ. Παρασύρης (Τομέας Ενέργειας ΠΑΣΟΚ): Ζωτικής σημασίας οι πρώτες ύλες

-Σε ισχύ βρίσκεται πλέον και επίσημα ο Ευρωπαϊκός Κανονισμός για τις Κρίσιμες Ορυκτές Πρώτες Ύλες, το CRMAct, που αφορά τη θέσπιση πλαισίου για την διασφάλιση ασφαλούς και βιώσιμου εφοδιασμού κρίσιμων πρώτων υλών. Είναι προς την σωστή κατεύθυνση;

Οι Ορυκτές Πρώτες Ύλες (ΟΠΥ) είναι ζωτικής σημασίας για την οικονομία και την βιομηχανία της Ευρώπης, επειδή χρησιμοποιούνται σε ένα ευρύ φάσμα αγαθών και εφαρμογών που χρησιμοποιούνται τόσο στην καθημερινή ζωή, όσο και στην τεχνολογία. Η απρόσκοπτη πρόσβαση σε ορισμένες πρώτες ύλες επιτυγχάνεται όλο και πιο δύσκολα και υφίσταται αυξανόμενη ανησυχία στην ΕΕ και παγκοσμίως.
Το 2023, η ΕΕ κατέγραψε στον κατάλογο της, 34 κρίσιμες πρώτες ύλες, εκ των οποίων, ταυτόχρονα 17 θεωρούνται επίσης στρατηγικές πρώτες ύλες.

Ο πρόσφατος κανονισμός της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τις κρίσιμες πρώτες ύλες (ΕU CRMACT) θέτει αρκετά φιλόδοξους στόχους για την ενίσχυση της ανθεκτικότητας των κρίσιμων αλυσίδων εφοδιασμού των ορυκτών της. Ο Κανονισμός περιλαμβάνει μη δεσμευτικούς στόχους για την ΕΕ για τη δημιουργία επαρκούς εξορυκτικής ικανότητας, ώστε τα ορυχεία εντός του ευρωπαϊκού μπλοκ να μπορούν να καλύψουν το 10% της κρίσιμης ζήτησης ορυκτών της.

Επιπλέον, ο νόμος καθορίζει ως στόχο το 40% της ζήτησης να καλύπτεται από την επεξεργασία εντός του ευρωπαϊκού χώρου και το 25% μέσω της ανακύκλωσης. Εντούτοις τον Μάιο του 24 είχαμε μόνο 1% κάλυψη της ενδοευρωπαϊκης ζήτησης των κρίσιμων ορυκτών της, 3% της ενδοευρωπαικής επεξεργασίας και 9% της ανακύκλωσης, όλα πολύ μακριά από τους στόχους της ΕΕ.

Συμφωνούμε με τη Γενική Διαπίστωση ότι το CRMAct έχει γενικά χαιρετιστεί ‘ως ένα καλό πρώτο βήμα’ προς τη σωστή κατεύθυνση, ταυτόχρονα έχουν επίσης επισημανθεί και οι αδυναμίες του, όπως η έλλειψη ειδικής χρηματοδότησης από την ΕΕ ζήτημα που δημιουργεί αμφιβολίες για το εάν τα μέτρα για την επιτάχυνση της εξόρυξης και των λοιπών δράσεων θα αποδειχθούν αποτελεσματικά!

-Ο Σύνδεσμος Μεταλλευτικών Επιχειρήσεων (ΣΜΕ) μαζί με ακόμα 11 Βιομηχανικές ενώσεις, έχουν τονίσει προς την κυβέρνηση ότι οι επιχειρήσεις, και ειδικά η βιομηχανία, στην Ελλάδα βρίσκονται αντιμέτωπες με κόστος ηλεκτρικής ενέργειας που απειλεί την ίδια τους την ύπαρξη, καθώς καλούνται να λειτουργήσουν με πολύ υψηλότερο κόστος από τους ανταγωνιστές τους. Ποια είναι η πρότασή σας γι’ αυτό και τι είναι εφικτό;

Η ερώτησή σας είναι εύστοχη και η διαμαρτυρία των ελληνικών βιομηχανικών επιχειρήσεων έχει βάση. Όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά σε ολόκληρη την Ευρώπη οι τιμές που πληρώνουν οι βιομηχανίες για ηλεκτρική ενέργεια είναι 2-3 φορές μεγαλύτερες από αυτές που πληρώνουν οι ανταγωνιστές τους στις ΗΠΑ και την Κίνα. Στο φυσικό αέριο τα πράγματα είναι χειρότερα, όσον αφορά τη σύγκριση μεταξύ Ευρώπης και ΗΠΑ, αφού οι βιομηχανίες μας πληρώνουν τετραπλάσιες τιμές αερίου σε σχέση με τις αμερικάνικες. Όλα αυτά δεν είναι καινούργια πράγματα, αλλά η πρόσφατη έκθεση του Μάριο Ντράγκι τα έφερε ξανά στο επίκεντρο της δημόσιας συζήτησης στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Το θέμα είναι τι μπορούμε να κάνουμε εμείς εδώ στην Ελλάδα, πάντα ως χώρα της ΕΕ, για να αλλάξουμε αυτή την κατάσταση. Πρώτα από όλα, το κόστος ηλεκτρισμού στις βιομηχανίες μπορεί να μειωθεί με την ευρεία τροφοδότησή τους από ανανεώσιμες πηγές. Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να μπορούν οι βιομηχανίες να αποκτούν εύκολα σύνδεση στο δίκτυο για έργα αυτοπαραγωγής, ειδικά εάν αυτά συνδυάζονται με τη χρήση μπαταριών. Πέρα από αυτή την επιλογή, υπάρχουν και τα PPAs.

Τα οποία δεν έχουν προχωρήσει στην Ελλάδα και ειδικά τα βιομηχανικά PPAs δεν έχουν προχωρήσει γιατί κάποιος πρέπει να πληρώσει το κόστος για τον μετασχηματισμό της καμπύλης παραγωγής ενός φωτοβολταϊκού ή αιολικού στην καμπύλη κατανάλωσης ενός βιομηχανικού πελάτη. Έχει γίνει πολύ συζήτηση για το Green Pool αλλά η κυβέρνηση δεν το έχει προχωρήσει, κι έτσι δεν προχωρούν και τα βιομηχανικά PPAs.

Σημαντικό επίσης για τις βιομηχανίες είναι να μειωθούν τα επίπεδα τιμών στη χονδρεμπορική αγορά ηλεκτρισμού στην Ελλάδα, κι αυτό θα γίνει όταν διασυνδεθεί η Ελλάδα απευθείας με την Κεντρική Ευρώπη με την ηλεκτρική λεωφόρο. Αυτό βέβαια θα πάρει χρόνια, και δεν βλέπουμε να βιάζεται και κανείς στην κυβέρνηση για αυτό το έργο, και για αυτό θα πρέπει η κυβέρνηση να εκμεταλλευτεί άμεσα την ευρωπαϊκή νομοθεσία και να επιβάλει ένα έμμεσο πλαφόν στη χονδρεμπορική αγορά ηλεκτρισμού μέσω της δημιουργίας μιας νέας αγοράς διαθέσιμης ηλεκτρικής ισχύος.

Και βέβαια μην ξεχάσουμε μια πολύ βασική συνιστώσα που διαμορφώνει τις τιμές ηλεκτρισμού που πληρώνουν οι βιομηχανίες -και όλοι οι καταναλωτές: τις ρυθμιζόμενες χρεώσεις. Για αυτό και πρέπει τώρα με τη διασύνδεση της Κρήτης να οδηγηθούμε σε μεγάλη μείωση των ΥΚΩ και εν γένει των ρυθμιζόμενων χρεώσεων, και να μην χαθεί αυτό κάπου στη διαδρομή γιατί κάποιες ρυθμιζόμενες εταιρείες μπορεί να θέλουν να επιδιώξουν μεγαλύτερο WACCκαι μεγαλύτερες αποδόσεις για τους μετόχους τους.

-Μεταξύ των θεμάτων που έχει θέσει ο ΣΜΕ είναι η επιτάχυνση και απλοποίηση των διαδικασιών περιβαλλοντικής αδειοδότησης, διευκρίνηση του καθεστώτος εξόρυξης μέσα σε προστατευόμενες περιοχές και εφαρμογή της Κοινοτικής Νομοθεσίας κλπ. Το ΠΑΣΟΚ –Kίνημα Αλλαγής έχει θέσεις επ’ αυτών των ζητημάτων;

Η «Εθνική Πολιτική Αξιοποίησης των Ορυκτών Πρώτων Υλών» (Ε.Π.) ανακοινώθηκε στις 29/02/2012 από τον τότε Υφυπουργό Γιάννη Μανιάτη ως προϊόν Επιτροπής (2011) των κρίσιμων εταίρων του Κλάδου ΣΜΕ –ΓΕΩΤΕΕ- (τότε) ΙΓΜΕ –ΥΠΕΚΑ και της Δημόσιας Διαβούλευσης που Ακολούθησε και της διαμόρφωσης του Τελικού Κειμένου από Στελέχη του ΥΠΕΚΑ και ΣΜΕ.

Σύμφωνα με αυτή η Πολιτική Αξιοποίησης των Ο.Π.Υ. πρέπει να εξασφαλίζει ότι ο εφοδιασμός της κοινωνίας με Ορυκτές Πρώτες Ύλες θα γίνεται με οικονομικά βιώσιμο τρόπο, εναρμονισμένο με τις εθνικές πολιτικές ανάπτυξης άλλων τομέων, την προστασία του περιβάλλοντος και σύμφωνα με την αρχή της αειφόρου ανάπτυξης. Μετά την έκδοση του Ν. 4014/11, προβλέπεται εξειδίκευση του κανονιστικού πλαισίου περιβαλλοντικής αδειοδότησης των εξορυκτικών δραστηριοτήτων, με τρόπο λεπτομερή.

Ενώ την 20η-6- 2014 ο τότε αρμόδιος υπουργός Γιάννης Μανιάτης, μιλώντας στο Συνέδριο για τον Ορυκτό Πλούτο ανακοίνωνε ότι σύντομα θα προκηρύσσονταν από το ΥΠΕΚΑ Διεθνείς διαγωνισμοί που θα αφορούν περιοχές για έρευνα και αξιοποίηση του ορυκτού πλούτου της χώρας. Είχαμε διαμορφώσει λοιπόν το περιβάλλον για τις προτεραιότητες και την επίλυση των προβλημάτων όπως αυτό που αναδεικνύεται στο ερώτημά σας για την επανεκκίνηση του κρίσιμου για την Εθνική Οικονομία Τομέα των Ορυκτών Πόρων της Χώρας κάτω από το πρίσμα της πρόνοιας του CRMAct.

ΑΠΕ και Ορυκτές Πρώτες Ύλες

-Η επέκταση των ΑΠΕ συνεπάγεται ταυτόχρονα όπως λένε στελέχη του ΣΜΕ και μια επιχείρηση μεγάλης έντασης, χρόνου και κόστους εξόρυξης και χρήσης κρίσιμων Ορυκτών Πρώτων Υλών περιβαλλοντικό και ενεργειακό αποτύπωμα. «Οι διαδρομές μέσω των οποίων διοχετεύεται η ηλεκτρική ενέργεια χρειάζονται π.χ. χαλκό και πολλές άλλες κρίσιμες Ορυκτές Πρώτες Ύλες». Τι λέτε γι’ αυτό;

Η παραγωγή πολλών ορυκτών της ενεργειακής μετάβασης είναι σήμερα, περισσότερο γεωγραφικά συγκεντρωμένη από εκείνη του πετρελαίου ή του φυσικού αερίου σε παγκόσμια κλίμακα. Νέες και πιο διαφοροποιημένες πηγές εφοδιασμού θα είναι ζωτικής σημασίας για να ανοίξει ο δρόμος για ένα μέλλον καθαρής ενέργειας.

Μια ισχυρή εστίαση στην ανακύκλωση, την ανθεκτικότητα της εφοδιαστικής αλυσίδας και τη βιωσιμότητα θα είναι απαραίτητη.
Η προβλεπόμενη αύξηση του όγκου των μπαταριών που έχουν εξαντληθεί υποδηλώνει τεράστιο περιθώριο ανακύκλωσης.
Πιστεύουμε ότι απαιτούνται ισχυρότερες ενέργειες για την αντιμετώπιση της ανοδικής πίεσης των εκπομπών από τις διαδικασίες της εξόρυξης και παραγωγής των μετάλλων, αλλά στο τέλος τα κλιματικά πλεονεκτήματα των τεχνολογιών καθαρής ενέργειας παραμένουν σαφή.

-Στην Χίο έχει πάρει διαστάσεις (θετικές και αρνητικές) το θέμα αξιοποίησης του αντιμονίτη (αντιμονίου) στο νησί. Ποια είναι η θέση σας;

Οι έρευνες και η εκμετάλλευση των Ορυκτών Πρώτων Υλών (ΟΠΥ) της χώρας αποτελούν για το ΠΑΣΟΚ, διαχρονικά, μια σημαντική προτεραιότητα δεδομένου ότι αποτελούν σημαντική συνιστώσα του αναπτυξιακού μείγματος της χώρας με δυνατότητα μεγαλύτερης μεγέθυνσης.

Αρχές της περασμένης Δεκαετίας (2012) τρείς (3) περιοχές της κεντρικής Μακεδονίας αποτέλεσαν αντικείμενο διεθνούς διαγωνισμού για έρευνα και αξιοποίηση Μεταλλικών Ορυκτών Πόρων όμως οι συγκυρίες δεν ευνόησαν το εγχείρημα και δεν κατέληξαν σε παραχωρήσεις .
Εν τω μεταξύ η προτεραιότητα ολοκλήρωσης των διαδικασιών για τις αδειοδοτήσεις των παραχωρήσεων υδρογονανθράκων που είχε δρομολογήσει το ΠΑΣΟΚ το 2011 δεν επέτρεψαν την συνέχιση του εγχειρήματος μέχρι το 2015 αλλά ούτε και οι επόμενες κυβερνήσεις έκαναν τολμηρά βήματα στη συνέχεια.

Παρόλα αυτά τέλος του 2014, ολοκληρώθηκε η απογραφή πάνω από 100 δημόσιων μεταλλίων με τεκμηρίωση των ερευνητικών δεδομένων, ώστε να μπορεί ανά πάσα στιγμή το Δημόσιο να προχωρήσει σε διαγωνιστικές διαδικασίες εκχώρησης δικαιωμάτων έρευνας και εκμετάλλευσης για τις παραπάνω περιοχές (αποτέλεσμα συνεργασίας του τότε ΥΠΕΚΑ και ΙΓΜΕ-νυν ΕΑΓΜΕ). Στηρίζουμε λοιπόν κάθε προσπάθεια στο πλαίσιο μιας συγκροτημένης προσπάθειας και όχι αποσπασματικού χαρακτήρα, χωρίς διαβούλευση με τις τοπικές κοινωνίες στο πλαίσιο του πνεύματος των πολιτικών που εξαγγείλαμε το 2012.

-Έχετε σχέδιο ως αξιωματική αντιπολίτευση για την ΜΑΔΕΜ ΛΑΡΚΟ;

Από πολύ νωρίς, ως ΠΑΣΟΚ-Κίνημα Αλλαγής, είχαμε ζητήσει την εξεύρεση άμεσης λύσης για την εξυγίανση της επιχείρησης, προειδοποιώντας πως σε διαφορετική περίπτωση, η Περιφέρεια της Στερεάς Ελλάδας θα βρεθεί μπροστά σε ένα πολύ μεγάλο οικονομικό και κοινωνικό ζήτημα.

Τα πράγματα, προφανώς, και δεν εξελίχθηκαν όπως έπρεπε. Οι ευθύνες είναι διαχρονικές και ξεπερνούν τα χρονικά όρια της παρούσας κυβέρνησης. Όμως, όπως καλά γνωρίζετε, η χαριστική βολή στη ΜΑΔΕΜ ΛΑΡΚΟ δόθηκε το 2020, τότε που η κυβέρνηση της Ν.Δ., ανέλαβε μια νομοθετική πρωτοβουλία, που εμείς θεωρούσαμε ως ατελέσφορη. Αυτή μας η θέση έχει επιβεβαιωθεί πέντε χρόνια μετά.

Ως ΠΑΣΟΚ-Κίνημα Αλλαγής, το Δεκέμβριο του 2023, σε κοινοβουλευτική παρέμβαση, τονίσαμε ότι «αποτελεί μνημείο ανορθολογισμού να παραμένει κλειστή η ΛΑΡΚΟ, ενώ το νικέλιο βρίσκεται στην αιχμή της τεχνολογικής εξέλιξης σε διεθνές επίπεδο και η παγκόσμια τιμή του βρίσκεται στα ύψη. Ότι οι εργαζόμενοι της ΛΑΡΚΟ, πρώτα λοιδορήθηκαν και καθυβρίστηκαν από Υπουργούς της Κυβέρνησης Μητσοτάκη, έπειτα οδηγήθηκαν στο ταμείο ανεργίας και σήμερα, για τέταρτο συνεχή χρόνο, βρίσκονται μπροστά στην πρωτοφανή στα χρονικά αβεβαιότητα, καθώς στο τέλος του έτους λήγουν οι συμβάσεις τους, αλλά εξακολουθούν να εξαπατώνται από μία Κυβέρνηση, που τους υποσχέθηκε πολλά και κατάφερε λίγα

Έχουμε, ακόμα, επισημάνει ότι στην αιτιολογική έκθεση των διατάξεων του ν. 4664/2022 με τις οποίες θεσμοθετήθηκε η διαδικασία της ειδικής διαχείρισης αναφερόταν ότι «μεσοπρόθεσμος στόχος (της διαδικασίας ειδικής διαχείρισης) είναι η εξυγίανση και συνέχιση της δραστηριότητας εξόρυξης σιδηρομεταλλεύματος και παραγωγής νικελίου στην Ελλάδα, μέσω της αναδιάρθρωσης, προς όφελος της εθνικής οικονομίας και της απασχόλησης, χωρίς να σταματήσει η λειτουργία της εταιρείας», μια πρόβλεψη που δεν τηρήθηκε σε καμία περίπτωση. Τα πράγματα έχουν πάρει σήμερα μια πορεία, μη αναστρέψιμη. Εξακολουθούν, ωστόσο, να υφίστανται αναπάντητα ερωτήματα, σχετικά και με τη μελέτη σκοπιμότητας για την αναστολή λειτουργία της ΛΑΡΚΟ, και για την τήρηση των κυβερνητικών δεσμεύσεων.

Αύριο θα μιλήσει στο SLpress ο καθηγητής Κοιτασματολογίας του ΑΠΘ Βασίλειος Μέλφος