“Αγαπητέ μας Μαλ@κ@”: Μια ψυχοκοινωνική ανάγνωση της παράστασης

Μια παράσταση που η υπογράφουσα συστήνει ανεπιφύλακτα σε όλους όσους αντέχουν να αντικρύσουν το πρόσωπο της κοινωνίας μας στον καθρέφτη. Σε όλους όσους αντέχουν το σύγχρονο θέατρο που δεν ωθεί, άμεσα τουλάχιστον, σε κάθαρση τους ρεαλιστικά και πραγματιστικά σκεπτόμενους ήρωες. Αυτοί οι ήρωες (ψυχοκοινωνικά προφίλ), ο καθείς από τη δική του σκοπιά, δημιουργούν αλληλεπιδρώντας την εντύπωση ενός “πολυφωνικού σχετικισμού”, που θυμίζει τους “συλλογικούς μονόλογους” των παιδιών. Εκσφενδονίζει ο ένας στον άλλο τα δικά του στερεότυπα, μαζί με τα άγχη και τα προσωπικά του αδιέξοδα.

Ούτως ειπείν, ο κ. Καραμεσίνης σκηνοθετεί για την και την μεταμοντέρνα κοινωνία μας. Μόνο εκ πρώτης όψεως μας καλεί μαζί με την συγγραφέα να διέλθουμε μέσα από τις ιδεολογικές μόδες της εποχής μας: metoo, σεξισμός, ρατσισμός, παρενόχληση, τοξική αρρενωπότητα, έμφυλος εμφύλιος πόλεμος και παρόμοια γνωστά μεταμοντέρνα στερεότυπα με τα οποία βομβαρδιζόμαστε εδώ και δύο με τρεις περίπου δεκαετίες. Με όλα αυτά τα δανεικά “ιδανικά λογύδρια”, οι ναρκισσευόμενοι “κάνουν εντύπωση”, έστω εν κενώ, στον εαυτό τους πρώτα από όλα.

Θυμίζουν το γνωστό ανέκδοτο με τον γάτο, που Γενάρη καιρό, με δυνατή βροχή και κρύο, προτείνει στο γατί του να βγουν μαζί στην ταράτσα να του μάθει “να κάνει έρωτα”. Το γατί, μιμούμενο τον πατέρα του, νιαουρίζει και προφανώς γίνεται μούσκεμα, χωρίς καμία ανταπόκριση από γάτες. Μέχρι που τελικά το γατί, απελπισμένο, απευθύνεται στον πατέρα γάτο με την φράση: «Μπαμπά, αρκετά κάναμε έρωτα, δεν γυρνάμε τώρα στο σπίτι;».

Όμως η σκηνοθετική ματιά δεν μένει εκεί· βυθίζεται βαθύτερα στην ψυχοσύνθεση των ηρώων, στην ψυχολογική τους δυσφορία, στην αυτοκαταστροφή που τους διακρίνει, στην εξατομίκευση που διαλύει ακόμα και την ίδια την σχέση με τον εαυτό τους, αφού προηγουμένως έχει κατακερματίσει την κοινωνία καθιστώντας την αδιάβατη. Διεισδύει στην ψευδή συνείδηση που παραδόξως μοιάζει να είναι η μόνη αλήθεια που διαθέτουν οι ήρωές του.

Χρονικό πλαίσιο παράστασης

Το χρονικό πλαίσιο, τοποθετημένο λίγο πριν, κατά τη διάρκεια και λίγο μετά τις καραντίνες και την πανδημία, αποτελεί το ιστορικά “επί του παρόντος” ιδεώδες θερμοκήπιο για να βλαστήσουν in vitro τα νέα συμπτώματα του σύγχρονου δυτικού ανθρώπου που αισθάνεται διαρκώς να απειλείται αφενός η ατομοκεντρική, εγωιστική μονάδα που ορίζει ως εαυτό και αφετέρου η περιχαρακωμένη ακοινώνητη μοναχική του αυτάρκεια. Οι ήρωες χαμένοι στην ανημπόρια τους, τις ατομικές τους δυσκολίες, τις εξαρτήσεις, τις ανασφάλειες, τα συμπλέγματα, την συναισθηματική τους μιζέρια επικοινωνούν διαρκώς, χωρίς να μπορούν να ξεφύγουν από την πραγματική και υπαρξιακή μοναξιά τους.

Ο εαυτός- περίβλημα που έχουν με τόση φροντίδα κατασκευάσει, τοποθετώντας σκαντζοχοιρικά αγκάθια στην επιφάνεια του, τους γλυτώνει ίσως προσωρινά από τους Άλλους, αλλά όχι από τον ίδιο τους τον εαυτό και τον αντίλαλο που ακούγεται όταν επικοινωνούν μαζί του. “Ο Άλλος” μόνο κατ’ επίφαση βρίσκεται εκεί. Οι διαρκείς εξομολογήσεις στα video, στις διαδικτυακές συνομιλίες στα διάφορα chatrooms, ακόμα και οι πραγματικές ομαδικές συνεδρίες σε εικονικό χώρο σπρώχνουν τους ήρωες στην αποξένωση. Η επικοινωνία τους, πράξη αμετάβατη. Η έκθεση του εαυτού τους, κραυγή – έκκληση στο σκοτάδι.

Ο εσωτερικός και εξωτερικός τους κόσμος καταρρέει σχεδόν ταυτόχρονα κι αυτοί γραπώνονται από ουσίες, αλκοόλ, από εφήμερη ικανοποίηση, από ιδεολογικοπολιτικές μεγαλοστομίες, από την τέχνη, από τους ειδικούς ψυχικής υγείας, από το πλασματικό κοινωνικό περιβάλλον που νομίζουν πως διαθέτουν στον εικονικό χώρο του διαδικτύου, ενώ κάθε τι συγκεκριμένο, με σάρκα και οστά (όπως οικογενειακά πρόσωπα, συγγενείς, φίλοι κλπ.) έχει γι’ αυτούς διαλυθεί ή /και απουσιάζει. Ασυνεπείς μέσα στην συνέπεια του ψεύδους τους, δεν λένε καν ψέμματα ο ένας στον Άλλο.

Είναι απλώς λίγοι και είναι ψεύτικοι. Είναι λίγοι, επειδή είναι ψεύτικοι. Το μόνο αυθεντικό είναι η κενότητα και ο εφήμερος χαρακτήρας της ύπαρξης μέσα στην οποία βουλιάζουν, πνίγονται και σαπίζουν. Τα φτιασίδια τους (ιδεολογικά, πολιτικά, κοινωνικά, αισθητικά) συντηρούνται με μεγάλη προσοχή μέσω μιας ψυχολογίζουσας ομφαλοσκόπησης.

Το είδωλό μας στον καθρέφτη

Τελικά, ο “αγαπητός μαλ@κ@@”, αρσενικού ή θηλυκού γένους, είναι ο καθένας από εμάς που έχουμε αναγάγει την μαλ@@ια σε ολυμπιακό άθλημα. Απευθύνεται σε όλους εμάς που σε ντιβάνια ψυχαναλυτών, σε πολυθρόνες και καναπέδες ψυχολόγων, στα διάφορα messenger, viber, what’s up, κλπ. στις ομαδικές ή δυαδικές κουβέντες μας, γράφοντας σεντόνια, αποστέλλοντας ηχητικά, ή video, ή ακόμα μιλώντας τα πρωινά ή τις νύχτες στον καθρέφτη μας, ομφαλοσκοπούμε αδιαλείπτως γύρω από τον μικρό, μεγάλο εαυτό μας. Τελικά, είναι το είδωλό μας στον καθρέφτη.

Η δειλία μας να ζήσουμε, όπως και το εικονικά κατασκευασμένο “θάρρος του λόγου μας” (όπως στην περίπτωση της νεότερης ηλικιακά ηρωίδας εκ των τριών πρωταγωνιστών), συγκαλύπτει τον ξύλινο λόγο του σύγχρονου εγγράμματου δυτικού ανθρώπου, την υποκρισία, τις εκλογικεύσεις, την μιζέρια, την αθλιότητα και κυρίως τον ματαιόδοξα νοσηρό ναρκισσισμό μας που μας φέρνει συνέχεια μπροστά στις πόρτες των άλλων, κρατώντας μας συγχρόνως διαρκώς έξω από τα σπίτια τους.

Η σκηνοθετική παρότρυνση είναι να ανέβουμε συμβολικά στην σκηνή παίζοντας τη ζωή μας σε έργο, όπως άλλωστε κάνουμε καθημερινά αποξενωμένοι από την ουσία της ύπαρξης και της κοινωνικής μας φύσης. Και από αυτή την προοπτική ο σκηνοθέτης, εμμέσως πλην όμως σαφώς, μας προτείνει την πιο σκληρή κάθαρση: Αυτή που διέρχεται από τον κακοτράχαλο δρόμο της συνειδητοποίησης, όταν η ζωή σου τρίβει στη μούρη τις ψευδαισθήσεις και τις αυταπάτες σου.