Η αδύναμη Ευρώπη, η παραγκωνισμένη Ελλάδα και το τέλος της “Συλλογικής Δύσης”

Οι ΗΠΑ και η Ευρώπη βρίσκονται πλέον σε μία πορεία σύγκρουσης που όλα δείχνουν ότι αυτή θα μετασχηματίσει  δομικά τις διατλαντικές σχέσεις αν δεν συμβεί κάτι άλλο …συνταρακτικό για να ανατρέψει αυτήν την πορεία. Αυτή η  σύγκρουση πηγαίνει πολύ πέρα από τον πόλεμο στην Ουκρανία και σχετίζεται με αυτό που ονομάζουμε ευρωατλαντική αρχιτεκτονική ασφαλείας αλλά και σε άλλες  αντιδιαμετρικές προσεγγίσεις όπως στο κλίμα, στο εμπόριο αλλά και στους τεχνολογικούς κανονισμούς.

Στον πιο βαθύ μετασχηματισμό της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ από το 1940, οι Ευρωπαίοι φάνηκαν σοκαριστικά απροετοίμαστοι! Και όμως τα μηνύματα για το πώς θα πορευόταν ο Πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ στην δεύτερη θητεία του μετά την θριαμβευτική επιστροφή του στον Λευκό Οίκο ήταν πάμπολλα. Η «δυσανεξία» του για τις λεγόμενες  νόρμες, τους θεσμούς και για όλα αυτά που θεωρούνται γεωπολιτικά δεδομένα ήταν πασιφανή από την πρώτη του θητεία (2017-2021) ενώ και κατά την διάρκεια της προεκλογικής του εκστρατείας δεν άφησε καμία αμφιβολία για το πως θα πορευτεί στα θέματα διεθνούς ασφάλειας.

Με την Ουάσιγκτον να συνδιαλέγεται απ’ ευθείας με την Μόσχα όχι μόνον για τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία αλλά και γενικότερα ζητήματα ευρωπαϊκής ασφάλειας ερήμην του Κιέβου και των Βρυξελλών, η Ευρώπη εμφανίζεται σαστισμένη να «ψάχνεται» χωρίς στρατηγική ενόραση. Έναντι συλλογικής απάντησης ο Πρόεδρος της Γαλλίας και ο Πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου προσπαθούν με αυτοσχέδιες ad hoc συνόδους κορυφής να δείξουν ότι είναι σημαντικοί δρώντες χωρίς όμως να πείθουν.

Η Ευρώπη είναι εντελώς απροετοίμαστη

Τόσο ο Μακρόν όσο και ο Στάρμερ πήγαν στον Λευκό Οίκο και στο «reality show» του Τραμπ όπου καλά προετοιμασμένοι απέδωσαν ….φόρο τιμής. Λέγεται μάλιστα ότι ο Βρετανός Πρωθυπουργός έκανε και πρόβα στο πως θα του μιλήσει και πως θα του επιδώσει την πρόσκληση του Βασιλιά Καρόλου Γ’ να επισκεφθεί το Ηνωμένο Βασίλειο. Σε σχετικό άρθρο του ο Αρχισυντάκτης του Αμερικανικού Foreign Policy Ραβί Αγκράουλαλ, επεσήμανε ότι ο Ζελένσκι δεν είχε μελετήσει την θεατρική παράσταση του Στάρμερ που είχε κατακολακεύσει τον Τραμπ και πήγε στον Λευκό Οίκο «απροετοίμαστος»!

Δεν άφησε τον τελευταίο λόγο στον Τράμπ με αποτέλεσμα να παρακολουθήσουμε άφωνοι μία συγκλονιστική  διπλωματία «reality», κάτι που λατρεύει λόγω… εμπειρίας ο Αμερικανός Πρόεδρος. Ο Ζελένσκι αν και άνθρωπος της τηλεόρασης δεν ήξερε το σενάριο του τηλεοπτικού του οικοδεσπότη και ξέχασε ότι ο Τραμπ ήθελε να του φέρονται όχι ως ομόλογο ηγέτη αλλά ως παντοδύναμο μονάρχη, προσθέτει στο ίδιο άρθρο του ο Αγκράουαλ. Τα «reality shows»  όσο πιο προκλητικά  είναι τόσο πιο πετυχημένα θεωρούνται και ο Τραμπ το πέτυχε και πανικόβαλε περισσότερο τους Ευρωπαίους.

Ο τερματισμός του πολέμου στην Ουκρανία είναι κορυφαία προτεραιότητα του Τραμπ και πολύ πιο σημαντικός ακόμα και από τους διαφαινόμενους όρους ειρήνης. Πριν όμως ξεκινήσουν ουσιαστικές διαπραγματεύσεις αυτός ικανοποίησε αρκετές από τις  βασικές απαιτήσεις του Πούτιν χωρίς να εξασφαλίσει κάποια σημαντική παραχώρηση για αντάλλαγμα.

Ο πόλεμος στην Ουκρανία θα μπορούσε οπωσδήποτε να είχε αποφευχθεί και για αυτό ευθύνονται όλες οι εμπλεκόμενες πλευρές και φυσικά δεν είναι μια υπόθεση «άσπρο-μαύρο». Είναι μια πολυπαραγοντική εξίσωση και δεν χωρούν υπεραπλουστεύσεις. Η Ουκρανία έχει χάσει το 20% της επικράτειας της χωρίς να έχει την δυνατότητα να το ανακτήσει με στρατιωτικά μέσα όσο μεγάλη στρατιωτική βοήθεια και αν λάβει καθόσον έχει ξεμείνει από ….στρατιώτες, όπως τονίζεται συχνά από τον γράφοντα στην σχετική του αρθρογραφία.

Είναι πλέον μία κατεστραμμένη χώρα και ένα δυσλειτουργικό κράτος. Δεν πρόκειται να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ (όχι ότι θα εντασσόταν ποτέ βέβαια για να πούμε την αλήθεια) και η Αμερική διεκδικεί  τουλάχιστον το 50% του ορυκτού της πλούτου προκειμένου να το εκμεταλλευτεί η ίδια και να αποζημιωθεί όπως απαιτεί ο Αμερικανός Πρόεδρος.

Πού κάνει λάθος ο Τραμπ

Μιλάμε πλέον για διαχείριση ήττας! Γίνεται όμως από τον Τραμπ με λάθος τρόπο. Ο Ζελένσκι έχει κάνει τραγικά στρατηγικά λάθη πριν αλλά και κατά την διάρκεια του πολέμου και η αλήθεια είναι ότι επιχείρησε επανειλημμένα να εμπλέξει το ΝΑΤΟ, ενώ πολλές δηλώσεις του χαρακτηρίζονταν από αμετροέπεια. Όμως με προσωπικές κρίσεις και μνησικακίες δεν μπορεί να υποβαθμιστεί ο ρόλος του. Άλλωστε χωρίς την συναίνεση της Ουκρανίας και της ίδια της Ευρώπης δεν μπορεί οποιαδήποτε  συμφωνία Μόσχας – Ουάσιγκτον να είναι λειτουργική.

Όσο υπάρχει ο Τραμπ στον Λευκό Οίκο δεν νομίζουμε ότι θα υφίσταται πλέον «Δύση» ως ενιαίος γεωπολιτικός παράγων! Ο Αμερικανός Πρόεδρος κινείται με ιλιγγιώδη ταχύτητα και όλα δείχνουν ότι ο Πούτιν δεν επιδιώκει απλώς μια ευνοϊκή για την Ρωσία συμφωνία στην Ουκρανία αλλά μία αναθεώρηση της Ευρωατλαντικής Αρχιτεκτονικής Ασφαλείας και αναβίωση των σφαιρών επιρροής. Η νέα αμερικανική διοίκηση θεωρεί την Ευρωπαϊκή Ένωση ως απειλή για τα αμερικανικά συμφέροντα και το ΝΑΤΟ ως μια λέσχη παραβατικών κατώτερων εταίρων όπως επισημαίνει σε σχετικό άρθρο του στην Washington Post o Ισχάαν Ταρούρ.

Και η Ελλάδα που είναι μέσα σε αυτόν τον γεωπολιτικό μετασχηματισμό; Πως θα μπορούσε να εξασφαλιστεί και να μην αποτελέσει θύμα μιας και φαίνεται ότι έχει παραγκωνιστεί; Θα μπορούσαμε να πούμε ότι η χώρα μας είναι ακόμα περισσότερο σαστισμένη από την υπόλοιπη Ευρώπη ίσως γιατί παραδέθηκε στο άρμα της διοίκησης Μπάιντεν. Όμως ως μέλος της Ευρωατλαντικής Συμμαχίας πολύ σωστά έκανε και καταδίκασε την ρωσική στρατιωτική εισβολή στην Ουκρανία, που κατέληξε σε έναν τριετή μέχρι τώρα καταστροφικό πόλεμο όσο ευσταθείς και αν ήταν οι ρωσικές ανησυχίες ασφαλείας!

Εφάρμοσε ως κρατική οντότητα τις επιβληθείσες κυρώσεις, έστω και σε βάρος της οικονομίας της (το τι έκαναν κάποιοι εφοπλιστές είναι άλλο θέμα ). Ήταν όμως τεράστιο λάθος ο «πρωτοπαληκαρισμός» του κ. Μητσοτάκη όπως αποτυπώθηκε και στην γνωστή  δήλωση του «είμαστε σε πόλεμο με την Ρωσία» όπως λάθος ήταν και  η κατευθυνόμενη αντιρωσική υστερία και φυσικά η  δωρεάν παροχή κρισίμου στρατιωτικού υλικού. Δεν ξέρουμε βέβαια πως «εξαργυρώθηκε» για τα εθνικά μας συμφέροντα αυτός ο…πρωτοπαληκαρισμός καθόσον στις διεθνείς σχέσεις ποτέ δεν χαρίζουμε κάτι όταν αυτό μπορούμε να το πουλήσουμε!

Παράθυρο ευκαιρίας για την Τουρκία

Το Λονδίνο κλείνοντας διαχρονικά το μάτι στην Άγκυρα, την προσκάλεσε στην σύνοδο για την Ουκρανία που πραγματοποίησε την  Κυριακή όταν όλο αυτό το διάστημα ήταν μία χώρα που έπαιξε με την Ρωσία και την ανακούφισε από τις  οικονομικές κυρώσεις της Δύσης. Η Αθήνα παρά το «τεράστιο γεωπολιτικό αποτύπωμα» του  κυβερνητικού αφηγήματος και παρά το γεγονός της σημαντικής στρατιωτικής υποστήριξης της Ουκρανίας  δεν προσκλήθηκε.

Οι δικαιολογίες του ΥΠΕΞ που εκφράστηκαν μέσω διαρροών ήταν απλά αστειότητες. Θα μου πείτε εδώ δεν μας κάλεσε στην πρώτη σύνοδο του ο Μακρόν παρά το γεγονός ότι προβλέπονται διαβουλεύσεις για τέτοια θέματα στην Ελληνογαλλική Συμφωνία Αμυντικής Στρατηγικής Εταιρικής Σχέσης. Πολλοί βέβαια θα πουν καλύτερα που δεν συμμετείχαμε αλλά θα απαντήσω ότι όπου πάει η Τουρκία θα πρέπει να είμαστε και εμείς εκεί.

Όσο μεγαλώνει το χάσμα ανάμεσα στις ΗΠΑ και την Ευρώπη ο Ερντογάν θα επιχειρεί να ενισχύσει εισέτι των  γεωπολιτικό ρόλο της Τουρκίας. Αυτό  συνιστά σοβαρό κίνδυνο για την Ελλάδα και την Κύπρο. Η Τουρκία με βασικό εργαλείο την καθόλου ευκαταφρόνητη πολεμική της βιομηχανία εισέρχεται από την πίσω πόρτα ως «εταίρος» στην ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία. Παράλληλα λόγω των αδιαμφισβήτητων στρατιωτικών της μεγεθών το αδύναμο και ανίκανο γραφειοκρατικό κατεστημένο των Βρυξελλών και πρόσωπα σαν την ανεκδιήγητη κ. Κάλας σκέφτονται την δημιουργία ειδικής εταιρικής σχέσης στα πλαίσια της Κοινής Ευρωπαϊκής Πολιτικής Άμυνας και Ασφάλειας!

Από την άλλη μεριά η  Αμερική διαχρονικά βλέπει χώρο και όχι χώρες. Όμως η νέα διοίκηση Τραμπ όντας διασυνδεδεμένη και με έναν μικρό στρατό δισεκατομμυριούχων και  έχοντας μία επιχειρηματική αντίληψη για όλα τα γεωπολιτικά ζητήματα είναι πολύ πιθανόν να δει στην Τουρκία τον… «τοποτηρητή»  των αμερικανικών συμφερόντων στην περιοχή. Μην ξεχνάμε την απεριόριστη εκτίμηση του Τραμπ προς τον Ερντογάν και όσα είπε ξανά για αυτόν λίγες ημέρες πριν ορκιστεί. Απλά ας αναλογιστούμε τι θα κάνουμε όταν απαιτήσει την λύση των δύο κρατών στην Κύπρο με αναγνώριση ως κράτους των κατεχομένων (αυτό βέβαια επιδιώκει και το Λονδίνο) ή «δώστε το Καστελόριζο να λυθούν τα προβλήματα και να κάνουμε…. Μπίζνες».

Απαιτείται έγκαιρη και αποτελεσματική αντιμετώπιση αυτών των ενδεχομένων από την Ελληνική Κυβέρνηση. Να ενημερωθεί ο ελληνικός λαός για τους κινδύνους που πλανώνται και να μετατραπούν το συντομότερο δυνατόν όλες οι διαθέσιμες πηγές ισχύος  της Χώρας σε παράγοντες ισχύος έτσι ώστε να προωθήσει την θέση της στο σε εξέλιξη γεωπολιτικό γίγνεσθαι προκειμένου να είναι δίπλα στα γεγονότα και να μην συρθεί για μία ακόμα φορά από αυτά. Χωρίς μικρομεγαλισμούς και με ευδιάκριτα όρια μεταξύ ευσεβών πόθων και σκληρής πραγματικότητας πρέπει να διασφαλίσουμε όσο το δυνατόν καλύτερα τα εθνικά μας συμφέροντα (σημ. αλήθεια καταγράφονται αυτά σε κάποια…Εθνική Στρατηγική Ασφαλείας;) σε  αυτή την περίοδο  των κρισίμων γεωπολιτικών τεκτονικών αλλαγών!

Τελευταία ευκαιρία για την Ευρώπη

Τέλος σε ότι αφορά στην Ουκρανία από την στιγμή που είναι ασύμφορο να παραταθεί ο πόλεμος χάριν μιας αδύνατης θετικότερης έκβασης, η προσπάθεια θα πρέπει να επικεντρωθεί στον να στηριχθεί για να χάσει όσο το δυνατόν λιγότερα και η Ρωσία να μην κερδίσει τα πάντα!

Και με την  Ευρώπη; Είναι η τελευταία της ευκαιρία για μία πορεία προς την στρατηγική αυτονομία της και αυτό απαιτεί απόκτηση στρατιωτικών δυνατοτήτων. Αυτή η πορεία βέβαια μπορεί να διαρκέσει ίσως και πάνω από μία δεκαετία. Η δομική αδυναμία των Ευρωπαίων συγκρότησης και ανάπτυξης «ειρηνευτικής δύναμης» στην ενδεχόμενη γραμμή κατάπαυσης πυρός μήκους 1000 και πλέον χιλιομέτρων στην Ουκρανία δείχνει ένα βαθύτερο πρόβλημα που πρέπει να αρχίσει να επιλύεται!