Ποντίκι που βρυχάται η Ευρώπη στο Ουκρανικό…

Το κρίσιμο ερώτημα είναι εάν το πάγωμα αφορούσε μόνο τις προβλεπόμενες δόσεις αμερικανικής βοήθειας, ή και την παροχή επιχειρησιακών πληροφοριών στον ουκρανικό στρατό από τους Αμερικανούς. Ο αρχηγός της CIA μίλησε για πάγωμα της ροής πληροφοριών. Το Κίεβο εξαρτάται απολύτως όχι γενικά από τη Δύση, αλλά ειδικά από τις ΗΠΑ. Αυτή είναι η πραγματικότητα κι αυτή υπαγορεύει την ετεροβαρή ισορροπία στη σχέση Τραμπ-Ζελένσκι. Οι Ευρωπαίοι στέκονται ρητορικά στο πλευρό του Ουκρανού προέδρου, μπορούν να τον ενισχύσουν οικονομικά και με κάποια όπλα, αλλά δεν μπορούν να του εξασφαλίσουν αυτά που είχε ανάγκη η χώρα του για να συνεχίσει να πολεμάει, όπως αμφότεροι επιθυμούν.

Αντιθέτως, ο Λευκός Οίκος μπορεί να κάνει και προσωπικά στον Ζελένσκι μεγάλη ζημιά. Η αναγγελθείσα έρευνα των υπηρεσιών του Μασκ για το που πήγαν τα όπλα και η οικονομική βοήθεια προς την Ουκρανία δεν είναι τυπική. Είναι από το 2022 κοινό μυστικό ότι ένα σημαντικό ποσοστό των όπλων που παραχώρησαν ΗΠΑ και Ευρώπη κατέληξαν στη διεθνή μαύρη αγορά, ενώ σημαντικό μέρος της οικονομικής βοήθειας κατέληξε σε λογαριασμούς αξιωματούχων της κυβέρνησης Ζελένσκι. Όλα αυτά είχαν μείνει στο σκοτάδι για να μην πληγεί η εμπιστοσύνη της δυτικής κοινής γνώμης στην ανάγκη στήριξης του Κιέβου.

Έτσι, χρειάστηκαν λίγα 24ωρα για να υποχωρήσει ατάκτως ο Ζελένσκι: να δηλώσει ότι είναι έτοιμος να υπογράψει τη συμφωνία με τις ΗΠΑ για τον ουκρανικό ορυκτό πλούτο και επιπροσθέτως ότι είναι έτοιμος να διαπραγματευθεί μία συμφωνία για τον τερματισμό του πολέμου. Η στροφή του αυτή άνοιξε τον δρόμο για να περάσει η πρωτοβουλία Τραμπ στην επόμενη φάση, δηλαδή στη διαπραγμάτευση με τη Μόσχα των όρων μία τέτοιας συμφωνίας.

Τομή ο τραμπισμός

Οι αντίπαλοι του προέδρου Τραμπ στο εσωτερικό των ΗΠΑ έχουν “βγει από τα ρούχα τους” για όσα διαδραματίστηκαν στο Οβάλ Γραφείο και για τον εκβιασμό που ασκήθηκε στον Ζελένσκι. Ειδικά MME που παραδοσιακά ανήκουν στον χώρο των Δημοκρατικών εξοργίζονται, συγκρίνοντας αυτά που κάνει η νέα κυβέρνηση με όσα έπραττε η προηγούμενη. Δείχνουν να μην συνειδητοποιούν ότι ο Τραμπισμός δεν είναι συνέχεια, αλλά τομή στο αμερικανικό πολιτικό σύστημα.

Ο Τραμπ, άλλωστε, δεν έκρυψε ποτέ τις προθέσεις του. Όσα άρχισε να κάνει ως πρόεδρος στις αρχές του 2025 τα είχε προαναγγείλει κατά τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου. Με άλλα λόγια δεν κορόϊδεψε κανέναν. Προφανώς, οι αντίπαλοί του διαφωνούν με τη ριζική αλλαγή της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής, αλλά αυτός δεν είναι λόγος να τον παρουσιάζουν ούτε λίγο ούτε πολύ σα ναζί! Είναι αξιοσημείωτο ότι επαναλαμβάνουν με τον Τραμπ την τακτική της δαιμονοποίησης που εφάρμοσαν για τον Πούτιν, τον Μιλόσεβιτς και άλλους αντιπάλους των ΗΠΑ στο παρελθόν.

Από την πλευρά τους, οι Ευρωπαίοι επιχειρούν σπασμωδικά να μπουν στο εν εξελίξει διπλωματικό παιχνίδι σαν προστάτες της Ουκρανίας. Ο Στάρμερ υιοθέτησε προσεκτική στάση όταν βρέθηκε στο Οβάλ Γραφείο, αλλά επιστρέφοντας στη Βρετανία οργάνωσε την περασμένη Κυριακή σύναξη στο Λονδίνο Ευρωπαίων ηγετών (δεν προσεκλήθη ο Μητσοτάκης) με τη συμμετοχή και του Ζελένσκι, αλλά και του Φιντάν. Η πρόσκληση προς την Τουρκία να συμμετάσχει αντανακλά τη μεγάλη ανάγκη που έχουν οι Ευρωπαίοι για διαθέσιμα στρατεύματα. Αν και χώρα-μέλος του ΝΑΤΟ, η Τουρκία δεν συμμετείχε στις κυρώσεις κατά της Ρωσίας, τηρώντας μία ισορροπημένη στάση απέναντι στα δύο στρατόπεδα. Διαθέτοντας, όμως, τον δεύτερο σε μέγεθος στρατό του ΝΑΤΟ (μετά τις ΗΠΑ) αντιμετωπίζεται από τους Ευρωπαίους σαν πολύφερνη νύφη, γεγονός, βεβαίως, που η Άγκυρα εκμεταλλεύεται στο έπακρον, όπως προκύπτει και από σχετικές δηλώσεις του Ερντογάν.

Ποντίκι που βρυχάται

Η Βρετανία και η Γαλλία προσπαθούσαν να συγκροτήσουν μία “συμμαχία προθύμων” από χώρες της ΕΕ και του ΝΑΤΟ με σκοπό τη στήριξη της Ουκρανίας, ενώ στο τραπέζι ετέθη και το ζήτημα της ανάπτυξης μίας αυτόνομης ευρωπαϊκής στρατιωτικής ικανότητας. Για τον σκοπό αυτό ο Στάρμερ, μιλώντας στο Κοινοβούλιο για την ανάγκη αύξησης των στρατιωτικών δαπανών της στο 2,5% του ΑΕΠ –με μείωση της διεθνούς βοήθειας– είπε το απολύτως κινδυνολογικό: «Η Ρωσία είναι μια απειλή στα νερά μας, στον εναέριο χώρο μας και στους δρόμους μας»!

Το οξύμωρο είναι ότι ενώ οι ευρωπαϊκές ηγεσίες κραυγάζουν εδώ και πολλά χρόνια (τουλάχιστον από το 2014) ότι απειλούνται από το αυτοκρατορικό επεκτατικό σύνδρομο της Ρωσίας, δεν έχουν κάνει το παραμικρό για να το αντιμετωπίσουν. Ως γνωστό, είχαν βολευτεί με την αμερικανική στρατιωτική ομπρέλα. Με άλλα λόγια, η Ευρώπη πρώτη στις κραυγές, αλλά τελευταία στις πράξεις! Γιατί αν πράγματι πίστευε ότι οι Ρώσοι την απειλούσαν θα είχε ανασκουμπωθεί για να οικοδομήσει μία αποτελεσματική αποτρεπτική άμυνα. Η νεοψυχροπολεμική ρητορική των ευρωπαϊκών αρχουσών ελίτ βρίσκεται σε κραυγαλέα αντίφαση με τις πράξεις τους. Κι αυτό δεν είναι τυχαίο. Πρόκειται για εξαρτημένο αντανακλαστικό, το οποίο έχει τις ρίζες του στο ιδιότυπο δίπολο περιφρόνησης και φόβου που ταυτοχρόνως νοιώθουν για τη Ρωσία.

Το πρακτικό αποτέλεσμα η Ευρώπη να θυμίζει –τουλάχιστον για τα επόμενα χρόνια– ποντίκι που βρυχάται. Γιατί ναι μεν σ’ όλη τη Γηραιά Ήπειρο οι πολιτικές ελίτ “τραγουδούν” την ανάγκη μεγάλης αύξησης των αμυντικών δαπανών και πολλαπλής ενίσχυσης της Ουκρανίας, αλλά η ευρωπαϊκή οικονομία δεν είναι στα καλύτερά της. Σύμφωνα με το έγκυρο ευρωπαϊκό bne intellinews, «η Ευρώπη θα δυσκολευτεί να βρει τα χρήματα για να πληρώσει τις ανάγκες της Ουκρανίας… Οι δεκαέξι γύροι κυρώσεων προκάλεσαν μεγαλύτερη ζημιά στην οικονομία της ΕΕ παρά στη Ρωσία σε ένα απροσδόκητο φαινόμενο μπούμερανγκ. Οι Ευρωπαίοι αντιμετωπίζουν πολλαπλή δημοσιονομική κρίση, καθώς η ΕΕ στο σύνολό της περνά σε ύφεση και αντιμετωπίζει μια νέα ενεργειακή κρίση».

Οι συμμετέχοντες στη σύσκεψη του Λονδίνου συμφώνησαν να επεξεργαστούν ένα σχέδιο για τον τερματισμό του πολέμου, το οποίο στη συνέχεια θα συζητήσουν με τις ΗΠΑ. Ο Μακρόν εξέθεσε κάποιες ιδέες, αλλά το πρόβλημα με όσα συζητούν οι Ευρωπαίοι είναι πως δεν έχουν καμία δυνατότητα να τα επιβάλουν. Η Ρωσία έχει θέσει εγκαίρως τους όρους της για ειρήνευση και έχει ήδη αρχίσει συνομιλίες με τις ΗΠΑ. Είναι σαφές, λοιπόν, πως δεν πρόκειται να διαπραγματευθεί με τους Ευρωπαίους.

Είναι ενδεικτικό ότι το Κρεμλίνο αρνήθηκε το αίτημα του Μακρόν για τηλεφωνική επικοινωνία με τον Πούτιν! Επίσης, ο Τραμπ είναι κατηγορηματικός ότι δεν πρόκειται να στείλει αμερικανικό στρατό στην Ουκρανία, όπως δεν είχε στείλει και ο προκάτοχός του Μπάιντεν. Η ουσία, λοιπόν, συνοψίζεται στο ερώτημα που ο Αμερικανός πρόεδρος απηύθυνε στον Βρετανό πρωθυπουργό: «Είστε έτοιμοι να πάτε κόντρα στους Ρώσους μόνοι σας;»

Μπορεί να σταθεί απέναντι στη Ρωσία η Ευρώπη;

Είναι αξιοσημείωτο ότι οι Ευρωπαίοι ηγέτες από κοινού με τον Ζελένσκι επανέλαβαν την απαίτηση για την ενότητα της Ουκρανίας, που πρακτικά σημαίνει απόσυρση του ρωσικού στρατού από τις κατειλημμένες περιοχές. Προφανώς, οι Ρώσοι, που κατά γενική ομολογία κερδίζουν τον πόλεμο, δεν πρόκειται να αποσυρθούν, επειδή τους το ζητούν οι Ευρωπαίοι! Κατά συνέπεια, επανερχόμαστε στο κρίσιμο ερώτημα: μπορεί η “συμμαχία των προθύμων” των Μακρόν και Στάρμερ να εξαναγκάσει τη Μόσχα να αποσύρει τον στρατό της από την Ουκρανία; Μπορεί έστω να την εξαναγκάσει να μην καταλάβει νέα εδάφη; Με άλλα λόγια μπορεί αυτή η “συμμαχία των προθύμων” να συγκρουστεί με τη Ρωσία;

Ο Στάρμερ έχει θέσει ως όρο για την αποστολή βρετανικού στρατού στην Ουκρανία να υπάρχει backstop, δηλαδή να υπάρχει η εγγύηση των ΗΠΑ πως θα εμπλακούν εάν οι Αγγλογάλλοι στρατιώτες συγκρουστούν με τους Ρώσους. Κάτι τέτοιο, όμως, ο Αμερικανός πρόεδρος το έχει αποκλείσει, εξ ου και η προαναφερθείσα ερώτησή του στον Βρετανό πρωθυπουργό. Στην πραγματικότητα, ο Τραμπ εκλαμβάνει όλες αυτές τις κινήσεις των Ευρωπαίων ηγετών, που έχουν αγκαλιάσει τον Ζελένσκι, ως προσπάθεια να τορπιλίσουν την ειρηνευτική πρωτοβουλία του. Γι’ αυτό και είναι διπλά εχθρικός απέναντί τους. Άρα, όλη αυτή η συζήτηση για ευρωπαϊκές εγγυήσεις ασφαλείας στο Κίεβο είναι παντελώς στον αέρα.

Στην Ουάσινγκτον έχουν καταλήξει ότι ο Ζελένσκι είναι εμπόδιο. Προς το παρόν προσαρμόστηκε κατόπιν και ενδοουκρανικών πιέσεων, αλλά τα δύσκολα θα προκύψουν όταν αρχίσουν οι διαπραγματεύσεις για την ειρήνευση. Είναι ασαφές εάν ο Τραμπ μπορεί να επιβάλει με τον έναν ή τον άλλο τρόπο την προκήρυξη εκλογών στην Ουκρανία, εάν ο Ζελένσκι αρνηθεί τον συμβιβασμό που θα επιτύχει ο Τραμπ με το Κρεμλίνο. Φάνηκε, όμως, ότι και μόνο το πάγωμα της αμερικανικής στρατιωτικής βοήθεια ενεργοποιεί μηχανισμούς στο βαθύ κράτος της Ουκρανίας για να εξουδετερωθεί πολιτικά ο Ζελένσκι.