Ελληνοτουρκικά: Το χρονικό μίας προαναγγελθείσας άτακτης υποχώρησης

Τα όσα συνέβησαν παλαιότερα στην Κάσο και στη συνέχεια στην Κρήτη με τις παρενοχλήσεις του ερευνητικού σκάφους που χαρτογραφεί τον βυθό για την ηλεκτρική διασύνδεση με την Κύπρο μιλάνε από μόνα τους. Η κυβέρνηση Μητσοτάκη είχε δείξει πως ήταν έτοιμη να υποκύψει από τη στιγμή που άναψε το πράσινο φως στο ιταλικό ερευνητικό σκάφος να ζητήσει άδεια από την Τουρκία για να διεξάγει τις εργασίες του στα επτά μίλια έξω από την Κάσο, δηλαδή σε οριοθετημένη (με την Αίγυπτο) ελληνική ΑΟΖ!

Ουσιαστικά, με τις φρεγάτες τους οι Τούρκοι επέβαλαν το Τουρκολιβυκό Μνημόνιο, το οποίο ως γνωστόν ακυρώνει την ελληνική ΑΟΖ της Κρήτης, της Κάσου, της Καρπάθου και της Ρόδου. Και η Αθήνα στην πράξη το νομιμοποίησε, έστω κι αν λέει άλλα. Στην πραγματικότητα, χωρίς να ρίξει ούτε έναν πυροβολισμό, η Άγκυρα επιβάλει εμπράκτως τη θέση της ότι τα ελληνικά νησιά δεν έχουν ΑΟΖ, παρότι αυτή η θέση της είναι παντελώς παράνομη. Όταν για την κυβέρνηση Μητσοτάκη πάνω από όλα είναι τα “ήρεμα ύδατα”, ή αλλιώς “να κάνουμε τις δουλειές μας” χωρίς περισπασμούς από μία ελληνοτουρκική κρίση, το αποτέλεσμα δεν μπορούσε να είναι διαφορετικό.

Στην ελληνική δημόσια σφαίρα κυριαρχεί η άποψη πως η Τουρκία πιέζει την Ελλάδα για να την υποχρεώσει να διαπραγματευθεί διμερώς τα υφιστάμενα προβλήματα. Η ανωτέρω ερμηνεία δεν είναι γενικά λανθασμένη, αλλά αν δεν διευκρινισθεί μπορεί να οδηγήσει σε απολύτως λανθασμένα συμπεράσματα. Κι αυτό, επειδή η κυρίαρχη σχολή σκέψης στα κέντρα αποφάσεων και επιρροής στην Αθήνα ισχυρίζεται ότι όλα αυτά τα χρόνια οι Τούρκοι προσθέτουν μονομερείς επεκτατικές διεκδικήσεις και κλιμακώνουν τις επιθετικές πιέσεις τους, επειδή η Ελλάδα είναι υποτίθεται απρόθυμη να διαπραγματευθεί μαζί τους ένα συμβιβασμό.

Τα γεγονότα διηγούνται άλλη ιστορία

Κανείς από αυτούς, ωστόσο, δεν λέει ποιο θα είναι το περιεχόμενο ενός τέτοιου συμβιβασμού. Συνήθως καταφεύγουν σε γενικολογίες. Και εάν στριμωχτούν λένε πως οι Τούρκοι δεν έχουν εδαφικές διεκδικήσεις. Θέλουν μόνο η Ελλάδα να μην επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα στα 12 μίλια, να περιορίσει τον εναέριο χώρο της από τα 10 στα έξι μίλια και να οριοθετήσει την υφαλοκρηπίδα σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο, όχι με βάση την αρχή της μέσης γραμμής, αλλά με ένα κριτήριο που θα λαμβάνει περισσότερο υπόψη τον χερσαίο όγκο της. Όπως είχε πει και ο Κοτζιάς «να μην είμαστε μοναχοφάηδες»!

Τα γεγονότα, ωστόσο, διηγούνται μία άλλη ιστορία. Στη δεκαετία του 1970, όταν άρχισε η σύγχρονη φάση της ελληνοτουρκικής διένεξης για το Αιγαίο, αυτές ήταν σε γενικές γραμμές οι διεκδικήσεις της Άγκυρας. Και τότε, όμως, η Άγκυρα είχε αρνηθεί συστηματικά να αποδεχθεί την παραπομπή της διαφοράς για την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας στη Χάγη. Από τότε, όμως, το καλάθι των τουρκικών επεκτατικών διεκδικήσεων γεμίζει. Έχει προστεθεί η η θεωρία περί “γκρίζων ζωνών” και η εφαρμογή της το 1996 στα Ίμια. Σταδιακά, οι νησίδες (και κατοικημένες) που αρχικά χαρακτηρίζονταν “γκρίζες ζώνες” έγιναν “τουρκικά νησιά υπό ελληνική κατοχή”! Με τον τρόπο αυτό ενώ το 1996 οι Τούρκοι αμφισβήτησαν την εδαφική ακεραιότητα της Ελλάδας, σταδιακά μετέτρεψαν την αμφισβήτηση σε ρητή διεκδίκηση τμήματος της ελληνικής επικράτειας.

Όσοι παπαγαλίζουν τη θέση ότι “πρέπει να τα βρούμε με την Τουρκία” αναγορεύουν σε μονόδρομο την παραπομπή των ελληνοτουρκικών στη Χάγη. Δεν μας λένε, όμως, ποια ακριβώς προβλήματα θα παραπέμψουμε. Θα ζητήσουμε από το Διεθνές Δικαστήριο να αποφασίσει π.χ. εάν οι Φούρνοι, το Αγαθονήσι, οι Οινούσσες κλπ είναι ελληνικά ή τουρκικά νησιά; Δεν απαντούν δηλαδή στο κρίσιμο ερώτημα: Είναι η Ελλάδα διατεθειμένη να θέσει στην κρίση κάποιων ξένων δικαστών την εδαφική της ακεραιότητα;

Σ’ αυτό το κρίσιμο ερώτημα οι Μητσοτάκηδες, Γεραπετρίτηδες, Ιωακειμίδηδες κ.α. συνήθως καταφεύγουν στον ισχυρισμό πως τα όσα λένε η Τουρκία για τα ελληνικά νησιά δεν τα εννοεί, πως είναι ένας διαπραγματευτικός ελιγμός, με σκοπό να αποσπάσει ένα συμβιβασμό αναφορικά με την υφαλοκρηπίδα, τα χωρικά ύδατα κλπ. Αυτός ο ισχυρισμός, ωστόσο, δεν επιβεβαιώνεται από τα γεγονότα. Υπενθυμίζεται πως τα ίδια έλεγαν και για το Τουρκολιβυκό Μνημόνιο, πως το υπέγραψαν για να εμποδίσουν την Ελλάδα να χαράξει μονομερώς ΑΟΖ.

Αυτό που συμβαίνει στην πράξη, όμως, είναι ότι η Άγκυρα εφαρμόζει το Τουρκολιβυκό Μνημόνιο, καταργώντας την οριοθετημένη ελληνική ΑΟΖ. Και η Αθήνα; Η κυβέρνηση Μητσοτάκη μας λέει ξεδιάντροπα ότι το κρέας είναι ψάρι! Είναι η ίδια και τα “παπαγαλάκια” της που τους προηγούμενους μήνες θριαμβολογούσαν ότι η πολιτική Μητσοτάκη είχε σταματήσει τις τουρκικές παραβιάσεις στο Αιγαίο, αλλά “έκαναν την πάπια” όταν οι παραβιάσεις ξανάρχισαν. Τα γεγονότα, λοιπόν, διαψεύδουν συνεχώς τους ευσεβείς πόθους της κυβέρνησης και όσων παπαγαλίζουν το ίδιο αφήγημα.

Εξοπλισμοί και άτακτη υποχώρηση

Είναι αληθές ότι η Ελλάδα έχει περιέλθει στρατιωτικά σε μειονεκτική θέση. Το γεγονός αυτό οφείλει να την καθιστά πολύ προσεκτική, αλλά όχι να την βυθίζει σε επικίνδυνες αυταπάτες ή σε άτακτες υποχωρήσεις. Είναι πολύ διαφορετικό η ελληνική πλευρά να αποφεύγει κινήσεις που στρατιωτικοποιούν τη διένεξη με την Τουρκία από το να υποχωρεί ατάκτως όταν δέχεται απειλές από την Άγκυρα. Είναι τόσο ισχυρό το φοβικό σύνδρομο στην Αθήνα που έχει αποφύγει ακόμα και να κλείσει τους κόλπους με ευθείες γραμμές βάσης, για να μην μιλήσουμε για την κατάθεση συντεταγμένων για τα εξωτερικά όρια της ελληνικής υφαλοκρηπίδας-ΑΟΖ, ως απάντηση στις κατατεθειμένες τουρκικές συντεταγμένες.

Η ίδια η ζωή αποδεικνύει ότι όσοι επιδιώκουν τον κατευνασμό της Τουρκίας καταφέρνουν το ακριβώς αντίθετο: Τροφοδοτούν την επιθετικότητα και τον επεκτατισμό της. Τραβώντας ολοένα και περισσότερο το σκοινί, οι Τούρκοι πλησιάζουν ολοένα και περισσότερο το όριο θραύσης. Με άλλα λόγια, οι υποστηρικτές του κατευνασμού φέρνουν πιο κοντά το ενδεχόμενο ένοπλης σύγκρουσης. Κι αν αυτό σήμερα φαίνεται μακρινό, αυτό συμβαίνει επειδή η Άγκυρα είναι απασχολημένη με τη Συρία και τους Κούρδους.

Θα είχε νόημα να αγοράσεις –έστω και ακριβά χρόνο– εάν τον χρησιμοποιούσες με ένταση για να καταστήσεις αξιόπιστη την αποτροπή. Οι εξοπλισμοί είναι μία μόνο συνιστώσα. Οι άλλες είναι η χάραξη μίας σύγχρονης εθνικής στρατηγικής, η αξιοποίηση των πολλών και κρίσιμων διδαγμάτων του πολέμου στην Ουκρανία, η ενίσχυση της εγχώριας πολεμικής βιομηχανίας και κυρίως η καλλιέργεια ηθικού αντίστασης. Τα οπλικά συστήματα από μόνα τους δεν λύνουν το πρόβλημα, πολύ περισσότερο όταν υπάρχει εξόφθαλμη απροθυμία της κυβέρνησης Μητσοτάκη να τα χρησιμοποιήσει για να υπερασπίσει την κυριαρχία και τα κυριαρχικά δικαιώματα της πατρίδας.

Χρειαζόμαστε μία ολόκληρη δέσμη έξυπνων μέτρων, τα οποία πραγματικά συγκροτούν αξιόπιστη αποτροπή. Μόνο εάν η Άγκυρα πειστεί πως εάν εξωθήσει τα πράγματα σε ρήξη θα πληρώσει κι αυτή βαρύ τίμημα, θα έχει κίνητρο να αυτοσυγκρατηθεί. Προς το παρόν, όμως, κερδίζει πόντους, χωρίς να ρίξει ντουφεκιά. Οι απειλές της είναι αρκετές για να προκαλέσουν ελληνικές υποχωρήσεις, όπως αποδείχθηκε για μία ακόμα φορά με την πόντιση του καλωδίου. Θεωρώντας, όμως, οι Τούρκοι πως μπορούν να γκρεμίζουν τις ελληνικές αντιστάσεις, τραβώντας –χωρίς αρνητικές συνέπειες γι’ αυτούς– το σκοινί, είναι λογικό πως σιγά σιγά θα κλιμακώνουν τις επεκτατικές πιέσεις τους. Η Αθήνα, όμως, έχει βολευτεί στη θαλπωρή του στρουθοκαμηλισμού. Η Ιστορία αποδεικνύει, όμως, ότι ποτέ ο στρουθοκαμηλισμός δεν βγήκε σε καλό…