Το θλιβερό ρεκόρ της Ελλάδας στα τροχαία – Η στατιστική από το 2010

Δεύτερο άρθρο μου που θα ακολουθήσει, θα αφορά τα δημογραφικά και γεωγραφικά χαρακτηριστικά των νεκρών από τροχαία. Ανάλογα με τα διαθέσιμα στατιστικά στοιχεία θα αναλύσω την εξέλιξη των ΟΤΑ από το 2010 έως το 2024. Τα στοιχεία αντλήθηκαν από τα δεδομένα της ΕΛΣΤΑΤ.

Στο Γράφημα 1 παρουσιάζονται τα στοιχεία αναφορικά με την εξέλιξη των τροχαίων και τον αριθμό των νεκρών από το 2010 έως το 2024 (συνολικά 172.056 ΟΤΑ). Ο αριθμός αυτός αντιστοιχεί σε 11.470 ανά έτος. Ο υψηλότερος αριθμός έλαβε χώρα το 2010 (15.032) και ο χαμηλότερος το 2020 (9.083)  – οφείλεται κυρίως στα μέτρα αντιμετώπισης του κορονοϊού. Η εξέλιξη ακολουθεί γενικά μία πτωτική τάση.

Από το 2021 πάντως παρατηρείται μία σταδιακή αύξηση των τροχαίων. Το 2024 ο αριθμός τους ανέρχεται στα 11.346 και είναι ισότιμος με τον αριθμό του 2015 (11.440). Ανάλογη είναι και η εξέλιξη σε σχέση με το αριθμό των νεκρών. Συνολικά έχουν χάσει την ζωή τους την περίοδο αυτή 11.970 άτομα. Ο αριθμός μεταφράζεται σε 798 νεκρούς κατά μέσο όρο ανά έτος, ή σε δύο περίπου νεκρούς ανά ημέρα (Ιανουάριος του 2020-μέχρι τον Δεκέμβριο του 2024).Ο υψηλότερος αριθμός με 1.258 νεκρούς παρατηρείται το 2010 και ο χαμηλότερος το 2020 (584).

Στο Γράφημα 2 παρουσιάζεται ο αριθμός των νεκρών λόγω ΟΤΑ ανάλογα με το αν ήταν οδηγοί, μεταφερόμενοι (επιβάτες) ή πεζοί. Οι αριθμοί στις παρενθέσεις σε αυτό και στα ακόλουθα γραφήματα αφορούν το σύνολο των νεκρών ανά έτος. Συνολικά την περίοδο 2010- 2023 έχασαν την ζωή τους 7.657 οδηγοί (67,7%), 1.729 μεταφερόμενοι (15,3%) και 1.919 πεζοί (17%). Πιο συγκεκριμένα οι οδηγοί τροχοφόρων οχημάτων εμφανίζουν ποσοστό νεκρών, το οποίο κυμαίνεται ανάμεσα στο 62% (2011) και 74% (2020).

Το ποσοστό των μεταφερόμενων κυμαίνεται ανάμεσα στο 11% (2019) και 19% (2010). Ιδιαίτερα υψηλός είναι και ο φόρος αίματος των πεζών με χαμηλότερο ποσοστό της τάξης του 13% το 2020 και υψηλότερο της τάξης του 21% τα έτη 2018 και 2019. Συνολικά από τον Ιανουάριο του 2010 έως τον Δεκέμβριο του 2023 χάνονταν μηνιαίως περίπου 11 πεζοί.

Όσον αφορά τον αριθμό των νεκρών ανάλογα με το είδος του οχήματος, διαπιστώνει κανείς στο Γράφημα 3 πως η πλειοψηφία των θυμάτων παρατηρείται στα επιβατικά. Στο σύνολο της περιόδου 2010-2022 τo 46% των νεκρών (4.099) βρισκόταν εντός επιβατικών οχημάτων, ενώ το 43% των νεκρών (3.787) αφορούσε δίκυκλα (κυρίως μοτοσυκλέτες, μοτοποδήλατα, και ελάχιστα ποδήλατα). Επίσης ένα 8% των νεκρών (732) βρισκόταν εντός φορτηγών και λεωφορείων και ένα 3 % (224) σε άλλο είδος οχήματος (μάλλον γεωργικά).

Το υψηλότερο ποσοστό των νεκρών σε τροχαία εντός επιβατικών παρατηρείται το 2011 (51%) και το χαμηλότερο το 2019 (37%). Το υψηλότερο ποσοστό νεκρών σε δίκυκλα καταγράφηκε το 2019 (50%) και το χαμηλότερο το 2011 (38%). Επίσης, το υψηλότερο ποσοστό νεκρών εντός φορτηγών/λεωφορείων έλαβε χώρα τα έτη 2019-2020 (10%) και το χαμηλότερο το 2016 (7%). Όσον αφορά τα άλλα είδη οχημάτων, το υψηλότερο ποσοστό νεκρών καταγράφηκε το 2020 (6%), ενώ στα υπόλοιπα έτη το ποσοστό των νεκρών κυμαίνεται ανάμεσα στο 2% και 3%.

Η χρήση ζώνης και κράνους

Σε σχέση με το είδος του οχήματος και τον αριθμό των νεκρών και βαρέων τραυματιών περιγράφεται στο Γράφημα 4 ο ρόλος της χρήσης της ζώνης ασφαλείας (για όλα τα οχήματα εκτός δικύκλων) και του κράνους (αφορά μόνο δίκυκλα). Το κλισέ «η ζώνη σώζει ζωές» φαίνεται ξεκάθαρα στο πάνω αριστερά τμήμα του Γραφήματος 4 πως ισχύει. Σε κάθε έτος της περιόδου 2010-2022 το ποσοστό των νεκρών σε τροχαία που έκανε χρήση της ζώνης είναι μικρότερο από το ποσοστό των νεκρών που δεν έκανε χρήση της.

Η μεγαλύτερη διαφορά σε σχέση με τα ποσοστά των νεκρών και την χρήση ή μη της ζώνης ασφαλείας παρατηρείται το 2018, όπου σε σύνολο 179 νεκρών το 26% αφορούσε θύματα που έκαναν χρήση της ζώνης και το 74% αφορούσε θύματα που δεν έκαναν χρήση αυτής. Η χαμηλότερη διαφορά στα ποσοστά των νεκρών παρατηρείται το 2011, όπου σε σύνολο 299 νεκρών το 45% έκανε χρήση της ζώνης, ενώ το 55% δεν έκανε.

Σε αντίθεση με την χρησιμότητα της ζώνης στην πρόληψη των θανάτων σε τροχαία δεν φαίνεται να ισχύει το ίδιο και στην πρόληψη των βαρέων τραυματιών. Εδώ υπάρχουν έτη (2012-2013-2016-2017-2018) όπου το ποσοστό των βαρέων τραυματιών είναι χαμηλότερο στα θύματα που έκαναν χρήση της ζώνης, ενώ στα υπόλοιπα έτη (2010, 2011, 2014, 2015, 2019, 2020, 2021, 2022) ισχύει το αντίστροφο: Ο αριθμός των βαρέων τραυματιών είναι υψηλότερο στα θύματα που έκαναν χρήση της ζώνης ασφαλείας από τα θύματα που δεν έκαναν χρήση της.

Προφανώς, σημαντικό ρόλο ως προς τους βαρέως τραυματίες και την χρήση ή μη της ζώνης παίζει η σφοδρότητα του ΟΤΑ, καθώς επίσης και ηλικία των εμπλεκομένων. Χάρη στην χρήση της ζώνης ασφαλείας, πολλά από τα θύματα επιβιώνουν ενός τροχαίου με βαρείς τραυματισμούς. Επίσης, ηλικιωμένοι εμπλεκόμενοι σε τροχαία είναι λόγω π.χ. μειωμένης οστεϊκής πυκνότητας περισσότερο επιρρεπείς σε βαρείς τραυματισμούς που μπορεί να οφείλονται και στην χρήση της ζώνης ασφαλείας. Η ζώνη τους σώζει προφανώς την ζωή, δεν τους αφήνει όμως αλώβητους.

Σε σχέση με την χρήση του κράνους στα θύματα ΟΤΑ που αφορούν δίκυκλα οχήματα, φαίνεται στο Γράφημα 4 πως η χρήση του κράνους προστατεύει όχι μόνο από τον θάνατο αλλά και από βαρείς τραυματισμούς. Αυτό όμως που προκαλεί εντύπωση στο Γράφημα 4, είναι πως κατά την πάροδο των ετών της περιόδου 2010-2022 η διαφορά στα ποσοστά των νεκρών ανάλογα με την χρήση ή μη του κράνους μειώνεται.

Ενώ π.χ. το 2010 το 34% των νεκρών έκανε χρήση κράνους και το 66% δεν έκανε χρήση αυτού, το 2022 τα ποσοστά των νεκρών ήταν και για τις δύο κατηγορίες στο 50%. Το ίδιο ισχύει σε γενικές γραμμές και για τους βαρέως τραυματίες. Προφανώς οι επιβαίνοντες στα δίκυκλα είναι περισσότερο εκτεθειμένοι σε περίπτωση ενός ΟΤΑ από ό,τι οι επιβαίνοντες σε άλλου είδους οχήματα. Ένώ π.χ. το κράνος προστατεύει το κεφάλι, δεν παίζει κανέναν ρόλο στους (θανατηφόρους) τραυματισμούς των υπόλοιπων μελών του σώματός.

Ο μήνας με τα περισσότερα τροχαία

Σε σχέση με την μηνιαία κατανομή των νεκρών σε ΟΤΑ στο σύνολο της περιόδου 2010-2024 φαίνεται ξεκάθαρα στο Γράφημα 5 πως ο αριθμός τους κατά τους μήνες Ιούνιο έως και Οκτώβριο είναι σαφώς υψηλότερος του μηνιαίου μέσου όρου των 997,5 νεκρών. Ο πιο επικίνδυνος μήνας θνησιμότητας λόγω ΟΤΑ είναι ο Αύγουστος με 1301 (997,5 + 304) νεκρούς. Αντιθέτως, οι μήνες Νοέμβριος έως και Μάιος παρουσιάζουν μια θνησιμότητα που υπολείπεται του μηνιαίου μέσο όρου των 997,5 νεκρών. Ο μήνας με την χαμηλότερη θνησιμότητα είναι ο Φεβρουάριος με 733 νεκρούς.

Μια πιο αναλυτική επισκόπηση της μηνιαίας θνησιμότητας λόγω ΟΤΑ παρουσιάζεται στο Γράφημα 6. Σε γενικές γραμμές φαίνεται να ισχύει η υψηλότερη του μηνιαίου μέσου όρου θνησιμότητα κατά τους μήνες Ιούνιο έως Οκτώβριο, καθώς επίσης και η χαμηλότερη του μηνιαίου μέσου όρου θνησιμότητα τους μήνες Νοέμβριο έως Μάιο. Παρ’ όλα αυτά, υπήρχαν έτη στο παρελθόν που παρέκλιναν κατά κάποιο τρόπο από αυτό το μοτίβο. Για παράδειγμα ο μήνας Ιανουάριος παρουσίαζε το 2020 υψηλότερη του μηνιαίου μέσου όρου θνησιμότητα.

Το ίδιο ίσχυε και για τον μήνα Απρίλιο τα έτη 2014 , 2022 και 2023, καθώς και για τον μήνα Μάρτιο το 2018. Επίσης, ο μήνας Μάιος εμφάνιζε τα έτη 2014, 2016, 2019, 2020 και 2021 υψηλότερη του εκάστοτε μηνιαίου μέσου όρου θνησιμότητα λόγω ΟΤΑ. Το ίδιο ίσχυε και για τον μήνα Νοέμβριο τα έτη 2020 και 2021.

Ομοίως, τον μήνα Δεκέμβριο καταγράφηκε τα έτη 2010, 2011, 2014, 2015, 2017, 2018 και 2023 υψηλότερος του εκάστοτε μηνιαίου μέσου όρου αριθμός θανάτων. Αντιθέτως, χαμηλότερος του μηνιαίου μέσου όρου αριθμός νεκρών λόγω ΟΤΑ έλαβε χώρα τον μήνα Ιούνιο τα έτη 2018 και 2021, καθώς επίσης και τον μήνα Αύγουστο το 2022. Ομοίως, ο μήνας Σεπτέμβριος εμφάνιζε χαμηλότερη του εκάστοτε μηνιαίου μέσου όρου θνησιμότητα λόγω ΟΤΑ τα έτη 2015 και 2018, όπως επίσης και ο Οκτώβριος τα έτη 2013, 2015, 2021 και 2023.

 

Ποια μέρα γίνονται τα περισσότερα ατυχήματα

Όσον αφορά την ημέρα της εβδομάδας, τα συγκεντρωτικά στοιχεία στο Γράφημα 8 δείχνουν καθαρά πως οι ημέρες Παρασκευή, Σάββατο και Κυριακή χαρακτηρίζονται από έναν υψηλότερο του μέσου όρου αριθμό νεκρών από ΟΤΑ. Για παράδειγμα, στο σύνολο των Κυριακών της περιόδου 2010-2022 έχουν χάσει την ζωή τους 1.839 (= 1.523 + 316) συνάνθρωποί μας. Αντιθέτως, τις υπόλοιπες μέρες της εβδομάδας ο αριθμός των νεκρών είναι χαμηλότερος του μέσου όρου με την Τετάρτη να εμφανίζει τον χαμηλότερο αριθμό νεκρών στο σύνολο της περιόδου 2010-2022.

 

Υπάρχουν όμως και εξαιρέσεις όσον αφορά την κατανομή στον αριθμό των νεκρών λόγω ΟΤΑ. Όπως π.χ. φαίνεται στο Γράφημα 9 οι Δευτέρες των ετών 2017 και 2019 είχαν υψηλότερη του αντίστοιχου μέσου όρου θνησιμότητα. Το ίδιο ίσχυε και για τις Τρίτες των ετών 2014, 2017 και 2022. Ομοίως και οι Πέμπτες των ετών 2013, 2015 και 2020 χαρακτηρίζονται από έναν υψηλότερο του εκάστοτε μέσου όρου αριθμό νεκρών. Χαμηλότερο αριθμό νεκρών από τον αντίστοιχο μέσο όρο είχαν οι Παρασκευές των ετών 2013 και 2015.

 

Εκτός από τη ημέρα της εβδομάδας σημαντικό ρόλο στον αριθμό των νεκρών σε ΟΤΑ παίζει και το είδος της ημέρας, όπως φαίνεται στο Γράφημα 10. Την περίοδο 2010-2022 έχασαν την ζωή τους 2.071 (19%) άνθρωποι κατά την διάρκεια μιας αργίας, ενώ περίπου 50% των νεκρών αυτής της περιόδου έλαβε χώρα μια αργία και τις σχετιζόμενες με την αργία ημέρες, δηλαδή την παραμονή και την επομένη μιας αργίας. Για το 2022 στο σύνολο των 654 νεκρών το 51 % (335) έχασαν την ζωή τους σε μια αργία και τις παραπλήσιες σε αυτή ημέρες (παραμονή αργίας-επομένη αργίας).

 

 

 

Δραματική κατάσταση

Συνοψίζοντας, θα πρέπει να τονιστεί πως στην χώρας μας χάνονται καθημερινά πολλοί άνθρωποι λόγω ΟΤΑ. Μόνο το 2024 έχασαν την ζωή τους 665 άτομα. Με άλλα λόγια το  2024 έφευγαν από την ζωή περίπου δύο άτομα κάθε μέρα, σκορπίζοντας στη θλίψη και στον πόνο παντοτινά τους συγγενείς και φίλους τους. Παρόλο που σε γενικές γραμμές υπάρχει μια πτωτική πορεία στους νεκρούς που οφείλονται σε ΟΤΑ, η κατάσταση στην Ελλάδα παραείναι δραματική.

Αυτό φαίνεται ξεκάθαρα στο Γράφημα 11 που βασίζεται σε στοιχεία που αντλήθηκαν από την EUROSTAT, όπου παρουσιάζεται συγκριτικά ο αριθμός των νεκρών ανά 100.000 κατοίκους που οφείλεται σε ΟΤΑ στο σύνολο των 27 χωρών της ΕΕ και στην Ελλάδα. Κατά μέσο όρο ο αριθμός των νεκρών από ΟΤΑ στις 27 χώρες της Ε.Ε. ανέρχεται κατά την περίοδο 2015-2024 στους 4,9 ανά 100.000 κατοίκους. Στην Ελλάδα ο αντίστοιχος μέσος όρος είναι της τάξης του 6,5 ανά 100.000 κατοίκους.

Για το 2024 ο αριθμός των νεκρών ανά 100.000 κατοίκους στην χώρα μας ήταν (6,4 ανά 100.000) 45% υψηλότερος από τον αντίστοιχο αριθμό των νεκρών στο σύνολο των 27 της ΕΕ (4,4 ανά 100.000). Είναι λοιπόν επιτακτική η ανάγκη να αντιμετωπιστεί η κατάσταση στους δρόμους της χώρας μας και να μειωθεί ακόμα περισσότερο ο αριθμός των θυμάτων.

Σημαντικός προς αυτή την κατεύθυνση είναι πρωτίστως ο ρόλος της πολιτείας που πρέπει να συνδράμει συνεχώς στην εποπτεία και καλυτέρευση π.χ. των δρόμων και της σήμανσης, αλλά και ο ρόλος της νοοτροπίας του καθένα από εμάς που κρατά τιμόνι και βγάζει π.χ. τον χειρότερο εαυτό του. Στην Ελλάδα, και λόγω της οξύτητας του δημογραφικού προβλήματος, δεν περισσεύει ούτε ένας συνάνθρωπός μας!