Υπόθεση Τέμπη: Όσοι δεν άκουσαν «τη μυστική βοή των πλησιαζόντων γεγονότων»

Στην Ελλάδα είχαμε και παλιότερα τέτοιες υποθέσεις που εκκίνησαν ως “μεμονωμένα περιστατικά” για να καταλήξουν θρυαλλίδες πολιτικών εξελίξεων. Η περίπτωση της δολοφονίας Λαμπράκη στέκει ιστορικά ως κυρίαρχο παράδειγμα. Μέχρι και το Γενάρη του 2025 υπήρχε η άποψη ότι τα “Τέμπη” δεν ζημίωσαν πολιτικά την κυβέρνηση.

Κυρίαρχο επιχείρημα ήταν ότι τα “Τέμπη” προηγήθηκαν των διπλών εκλογών του 2023, οπότε και η ΝΔ έλαβε το υψηλό 41% σε συνδυασμό με τον καταποντισμό του ΣΥΡΙΖΑ. Άρα, επικράτησε η αντίληψη ότι το εκλογικό σώμα δεν επηρεάστηκε από αυτό. Το Σεπτέμβρη του 2023 ο υπουργός Γεωργιάδης δήλωνε στο ΣΚΑΙ με έπαρση:

«Πιστεύετε ότι αν ρωτήσετε τους Έλληνες τους αφορούν τα Τέμπη;» Και η αλήθεια είναι ότι το εκλογικό σώμα οδηγήθηκε στις κάλπες του 2023 υπό ένα καθεστώς διπλής σύγχυσης: Το δυστύχημα οφειλόταν αποκλειστικά σε ανθρώπινο λάθος του σταθμάρχη και δεύτερον κατόπιν βεβαιώσεων της εταιρείας, της πυροσβεστικής και της “επιτροπής Γεραπετρίτη” αποκλειόταν η ύπαρξη παράνομου εύφλεκτου φορτίου στην εμπορική αμαξοστοιχία.

Ο ίδιος ο πρωθυπουργός, ως μη όφειλε, καθόσον υπήρχε ανάκριση σε εξέλιξη, έπαιρνε κατηγορηματική θέση στα σενάρια περί “παράνομου φορτίου” και προέλευσης της πυρκαγιάς από τα έλαια σιλικόνης. Ο επικοινωνιακός μηχανισμός της κυβέρνησης (κάποια κυρίαρχα ΜΜΕ, συγκεκριμένοι δημοσιογράφοι, εκπρόσωποι στα κοινωνικά δίκτυα), προεκλογικά επιδόθηκε σε ένα πολύ επιτυχημένο κρεσέντο προώθησης του ανθρώπινου λάθους και των ελαίων σιλικόνης ως αιτιών της σύγκρουσης και της πυρκαγιάς αντίστοιχα. Έτσι ήρθε η εμφατική νίκη της κυβέρνησης το 2023.

Ούτε η εκ νέου υποψηφιότητα του Κ. Αχιλλέως Καραμανλή, παρά τις όποιες αντιδράσεις και αρνητικές εντυπώσεις, ήταν ικανή να αλλάξει το εκλογικό αποτέλεσμα. Εξάλλου, ο λαός των Σερρών τον εξέλεξε τελικά. Στην επιτυχία της κυβέρνησης συνετέλεσε και η σωστή κοινή πεποίθηση για τη διαχρονική ευθύνη όλων των κυβερνήσεων για την κατάντια του σιδηρόδρομου και του δημόσιου τομέα. Η μη υλοποίηση της αμαρτωλής σύμβασης 717 βάρυνε όλες τις κυβερνήσεις από το 2014. Η ιδιωτικοποίηση, το ξεπούλημα των τρένων, επίσης.

Τα Τέμπη δεν ξεχνιούνται

Όμως τα γεγονότα έλαβαν σταδιακά τροπή απροσδόκητη για την κυβέρνηση. Ο κυβερνητικός μηχανισμός δεν είχε υπολογίσει το σθένος του γονέα που χάνει το παιδί του. Έτσι, η ανάκριση που επρόκειτο να ολοκληρωθεί με βάση το κυρίαρχο αφήγημα, πολύ γρήγορα βρέθηκε μπροστά σε νέα στοιχεία που έφερε στο φως η έρευνα των τεχνικών συμβούλων των οικογενειών. Στοιχεία που δεν μπορούσε να παρακάμψει.

Ταυτόχρονα, η κυβέρνηση μετεκλογικά προκάλεσε το δημόσιο αίσθημα με την καρικατούρα εξεταστικής των πραγμάτων επιτροπής. Η μη κλήση σημαντικών μαρτύρων, η προκλητική εμφάνιση του Κ. Αχιλλέως Καραμανλή, η μεροληψία του προεδρείου της κυβερνητικής πλειοψηφίας και η ταχεία διεκπεραίωση άφησαν πολύ αρνητική επίγευση στην κοινή γνώμη και την αίσθηση ότι η κυβέρνηση είχε στόχο να συγκαλύψει.

Την ίδια ώρα, οι αποκαλύψεις συνεχίζονταν με πρωτοβουλία των συγγενών και κάποιων μεμονωμένων, κυρίως περιφερειακών, μέσων (Kρήτη tv κλπ). Νέα ερωτήματα αναφύονταν καθημερινά: Γιατί βρέθηκε κυβερνητικό κλιμάκιο στον τόπο του δυστυχήματος; Γιατί έγινε όλη αυτή η επιχείρηση “αποκατάστασης πεδίου”; Γιατί η εταιρεία που εκτελούσε το μεταφορικό έργο δεν ήταν στο κάδρο των ευθυνών; Γιατί, φορείς της κρατικής μηχανής και διοίκησης όπως η πυροσβεστική, το γενικό χημείο του κράτους έκαναν πλημμελώς τη δουλειά τους;

Έτσι, η υπόθεση των Τεμπών έγινε σταδιακά δύο υποθέσεις: Η πρώτη, το δυστύχημα αυτό καθαυτό και ό,τι προηγήθηκε αυτού και οδήγησε σε αυτό. Και η δεύτερη, η όλη διαχείριση μετά το δυστύχημα. Και αν κυβέρνηση απέδρασε από τις ευθύνες της για το πρώτο σκέλος λόγω και της διάχυσης των ευθυνών διαχρονικά, δεν μπορούσε να αποδράσει από τις αποκλειστικές της ευθύνες για το δεύτερο σκέλος.

Το Φλεβάρη του 2024 οργανώθηκαν στην Αθήνα και άλλες πόλεις μεγάλες συγκεντρώσεις για την πρώτη επέτειο του δυστυχήματος. Στη συνέχεια διοργανώθηκαν ογκώδεις συναυλίες στο Καλλιμάρμαρο και αλλού. Ταυτόχρονα, 1.5 εκατομμύριο πολίτες υπέγραψαν για την απόδοση δικαιοσύνης. Άνθρωποι χωρίς καμμιά παρότρυνση και κανένα κομματικό ή προσωπικό όφελος έβαλαν την υπογραφή τους, γιατί συνειδητοποιούσαν σταδιακά ότι κάτι πολύ κακό συνέβη στην όλη διαχείριση της υπόθεσης και επιζητούσαν δικαιοσύνη.

Στο μεταξύ, είχαμε και το κομβικό σημείο των ευρωεκλογών του 2024 και την αποδόμηση της πολιτικής συνθήκης του “41%”. Η κυβέρνηση έχασε δεκατρείς μονάδες από τον Ιούνιο του 2023 και ήταν πια φανερή η όποια επίδραση των “Τεμπών” που δεν είχε υπάρξει στις διπλές εκλογές τους 2023.

Η κυβέρνηση απέναντι στην πλημμυρίδα

Από ένα σημείο και έπειτα οι εξελίξεις υπήρξαν καταιγιστικές. Καθημερινά νέες αποκαλύψεις οι οποίες άγγιζαν υπουργούς, το πρωθυπουργικό γραφείο, τον ίδιο τον πρωθυπουργό. Σε όλη αυτή την περίοδο υπήρξε εύγλωττη η απουσία της αμαρτωλής αντιπολίτευσης. Γιατί πολύ απλά κανένα κόμμα από αυτά που (συν)κυβέρνησαν δεν είχε το σθένος να αντιπαρατεθεί στην κυβέρνηση. Και κυρίως, γιατί κανένα κόμμα δεν είχε και δεν έχει την παραμικρή διάθεση να αντιπαρατεθεί με τα θεμελιώδη προβλήματα της χώρας.

Έτσι φτάσαμε στον Ιανουάριο του 2025 με τις πρώτες απροσδόκητα ογκώδεις διαδηλώσεις σε Αθήνα και άλλες μεγάλες πόλεις. Και τελικά στη μεγάλη ημέρα της 28ης Φεβρουαρίου 2025, που συγκλόνισε την Ελλάδα και τον απανταχού Ελληνισμό με 340 διαδηλώσεις. Υπολογίζεται ότι περίπου οι μισοί εκλογείς της χώρας κατέβηκαν στο δρόμο εκείνη την ημέρα, ένα “μέγα πλήθος”, όμως βουβό χωρίς “το μέγα πάθος”.

Και ήταν φανερό ότι η διαμαρτυρία δεν στρεφόταν αποκλειστικά και μόνο εναντίον της κυβέρνησης. Κυβέρνηση και αντιπολίτευση αιφνιδιάστηκαν. Η μεν κυβέρνηση επιδόθηκε σε έναν αγώνα αναίρεσης των κατηγοριών και αποπροσανατολισμού. Η δε αντιπολίτευση σε έναν αγώνα εκμετάλλευσης. Και οι δύο αποδοκιμάστηκαν, όπως απέδειξε και η ανθρωπογεωγραφία των συγκεντρώσεων και οι συνεχείς δημοσκοπήσεις.

Κοιτώντας αναδρομικά, το μεγάλο πολιτικό πρόβλημα της κυβέρνησης υπήρξε ότι οι εκδηλώσεις δεν χειραγωγήθηκαν κομματικά. Όχι γιατί δεν ήθελαν τα κόμματα, αλλά γιατί δεν μπορούσαν μέσα στην ανυποληψία τους. Έτσι, τα “Τέμπη” έλαβαν κινηματικά χαρακτηριστικά, το χαρακτήρα ειρηνικής εξέγερσης, και έταμαν οριζόντια το εκλογικό σώμα. Απόδειξη η έκδηλη αμηχανία της κυβέρνησης. Αδυνατούσε να αντιπαρατεθεί, γιατί δεν υπήρχε επιθυμητός για αυτήν πολιτικός αντίπαλος. Στη Δημοκρατία ο λαός δεν μπορεί να είναι ποτέ πολιτικός αντίπαλος μιας κυβέρνησης. Η απόπειρα να τεθούν κάποιοι συγγενείς θυμάτων ως πολιτικός στόχος είναι ηθικά απορριπτέα.

Απαιτώντας το αυτονόητο

Η σύγχυση στις τάξεις της κυβέρνησης είναι φανερή. Η κυβερνητική γραμμή παλινωδεί μεταξύ της ομολογίας αποτυχίας ή λάθους (συνέντευξη πρωθυπουργού), υιοθέτησης και απόρριψης πορισμάτων, και επίθεσης στους συγγενείς των θυμάτων. Αποπειράθηκε η κυβέρνηση να στοχεύσει κόμματα της αντιπολίτευσης, προκειμένου να διεμβολίσει τη λαϊκή δυσαρέσκεια. Η ανυποληψία του πολιτικού συστήματος καθιστά και αυτό το εγχείρημα καταδικασμένο και περιττό. Απομένει μόνο η απόπειρα συσκότισης, αποπροσανατολισμού και δολοφονίας χαρακτήρων.

Τα “Τέμπη” συνιστούν μια τομή στο πολιτικό μας σύστημα. Διότι, πολύ απλά συμπυκνώνουν όλες τις παθογένειες του πολιτικού μας συστήματος: Από την αναξιοκρατία, την κομματοκρατία, την παράλυση του δημόσιου τομέα μέχρι την εύνοια μεγάλων επιχειρηματικών συμφερόντων, τη χειραγώγηση της δικαιοσύνης, την απουσία ελέγχου της εξουσίας από τον Τύπο και τη συνταγματική παραβίαση της διάκρισης των εξουσιών. Και αυτή είναι η κυρίαρχη συνείδηση στον ελληνικό λαό αυτή τη στιγμή. Όσοι δε συναισθάνθηκαν έγκαιρα τη «μυστική βοή των πλησιαζόντων γεγονότων», την προσβολή τους στον ψυχικό και αξιακό πυρήνα του ελληνικού λαού, διέπραξαν σοβαρό πολιτικό λάθος. Και θα πληρώσουν τα ανάλογα πολιτικά επίχειρα.