Αδηφαγική Διαταραχή: Τί είναι και πως μπορεί να γίνει επικίνδυνη

Επεισόδια υπερφαγίας: Το άτομο καταναλώνει μεγάλες ποσότητες τροφής σε μικρό χρονικό διάστημα (συνήθως 2 ώρες ή λιγότερο), συνοδευόμενα από την αίσθηση ότι δεν μπορεί να ελέγξει την ποσότητα τροφής που καταναλώνει.

Συχνά τα άτομα με Αδηφαγική Διαταραχή αισθάνονται ντροπή, ενοχή ή απογοήτευση μετά απο επεισόδιο υπερφαγίας. Αυτά τα συναισθήματα δεν συνοδεύονται, ωστόσο, από αντισταθμιστικές συμπεριφορές, όπως συμβαίνει στη βουλιμία. Η διαταραχή διαγιγνώσκεται όταν τα επεισόδια υπερφαγίας εμφανίζονται τουλάχιστον μία φορά την εβδομάδα για 3 μήνες.

 

Ο ρόλος της διατροφής

Οι άνθρωποι με Αδηφαγική Διαταραχή συχνά χρησιμοποιούν το φαγητό για να διαχειριστούν τα συναισθήματα, όπως το άγχος, τη θλίψη ή την πλήξη. Η διατροφική υποστήριξη μπορεί να συνδυαστεί με ψυχολογική υποστήριξη από επαγγελματία ψυχικής υγείας προκειμένου το άτομο να αναπτύξει εναλλακτικούς τρόπους διαχείρισης αυτών των συναισθημάτων.

Ο διατροφολόγος/διαιτολόγος μπορεί να παρέχει εξατομικευμένες στρατηγικές για τη βελτίωση των διατροφικών συνηθειών και την ενίσχυση της εικόνας του σώματος καθώς και την αποκατάσταση της υγιούς σχέσης με το φαγητό.

Πως οι συνδυασμοί τροφίμων επηρεάζουν τη σεροτονίνη και την Αδηφαγική Διαταραχή

Όταν οι τρεις βασικές ομάδες τροφίμων (φρέσκο στοιχείο, άμυλο και πρωτεΐνη) συνδυάζονται σε ένα γεύμα, μπορούν να έχουν σημαντική επίδραση στην παραγωγή και ρύθμιση της σεροτονίνης.

Η σεροτονίνη είναι ένας νευροδιαβιβαστής που παίζει κρίσιμο ρόλο στη ρύθμιση διάφορων σωματικών και ψυχολογικών λειτουργιών. Συχνά αναφέρεται ως “ορμόνη της διάθεσης”, καθώς η ποσότητά της στον εγκέφαλο σχετίζεται άμεσα με τη διάθεση και τα συναισθήματα ενός ατόμου. Ο σωστός συνδυασμός αυτών των τροφίμων μπορεί να συμβάλλει στη μείωση της αδηφαγικής διαταραχής και στην ενίσχυση της συναισθηματικής ισορροπίας.

Η ενίσχυση των επιπέδων σεροτονίνης μπορεί να οδηγήσει σε μειωμένα επεισόδια υπερφαγίας και καλύτερη συναισθηματική ρύθμιση, βοηθώντας τα άτομα με Αδηφαγική Διαταραχή να ανακτήσουν τον έλεγχο της όρεξης. Η σωστή ισορροπία αυτών των τροφών μπορεί να προσφέρει μια πιο ολοκληρωμένη στρατηγική για τη μείωση των συμπτωμάτων που σχετίζονται με την υπερφαγία και τις συναισθηματικές κρίσεις.

Για παράδειγμα, όταν καταναλώνονται συνδυασμοί αμύλου με πρωτεΐνη (π.χ. κοτόπουλο με γλυκοπατάτες ή αυγό με ψωμί ολικής αλέσεως) ή φρέσκου στοιχείου (π.χ. φρέσκες σαλάτες ή λαχανικά) με αμυλούχα τρόφιμα (π.χ. κινόα με φασόλια ή καστανό ρύζι με λαχανικά), ενισχύεται η παραγωγή σεροτονίνης μέσω διαφορετικών μηχανισμών. Ο συνδυασμός αμύλου και πρωτεΐνης βοηθά στην καλύτερη απορρόφηση των αμινοξέων που απαιτούνται για τη σύνθεση της σεροτονίνης, ενώ η παρουσία φρέσκων στοιχείων (λαχανικών και φρούτων) προσφέρει σημαντικά θρεπτικά συστατικά, όπως βιταμίνες και αντιοξειδωτικά, που υποστηρίζουν την υγιή λειτουργία του εγκεφάλου.

Αυτός ο συνδυασμός μπορεί να βοηθήσει στην αποτροπή της συναισθηματικής υπερφαγίας και της έντονης πείνας που συνήθως σχετίζεται με την αδηφαγική διαταραχή, καθώς συμβάλει σημαντικά στην παραγωγή σεροτονίνης. Η διατήρηση των επιθυμητών επιπέδων σεροτονίνης μπορεί να εξισορροπήσει τη διάθεση και την όρεξη, μειώνοντας τα συμπτώματα της αδηφαγικής διαταραχής, όπως η υπερφαγία και η συναισθηματική υπερφαγία οι οποίες προκύπτουν από τις διαταραχές του συναισθηματικού ελέγχου.

Η ψυχολογική υποστήριξη έχει καθοριστική σημασία στη διαχείριση και αποκατάσταση της Αδηφαγικής Διαταραχής (binge eating disorder), καθώς πρόκειται για μια σύνθετη ψυχική διαταραχή που επηρεάζει τη σχέση του ατόμου με το φαγητό και την εικόνα του σώματος. Η ψυχολογική υποστήριξη αναλαμβάνει κρίσιμο ρόλο στην αντιμετώπιση των αιτίων και των επιπτώσεων αυτής της διαταραχής.

Ανάπτυξη υγιούς σχέσης με το φαγητό

Στην περίπτωση της Αδηφαγικής Διαταραχής, το φαγητό συχνά γίνεται μέσο συναισθηματικής ανακούφισης, και όχι απλώς ανάγκη για θρέψη. Η ψυχολογική υποστήριξη βοηθά το άτομο να επανεξετάσει τη σχέση του με το φαγητό, να αναγνωρίσει τα λάθη και τις παραμορφώσεις της σκέψης που σχετίζονται με τη διατροφή, και να ενθαρρύνει μια πιο ισχυρή και ισχυρή αυτοεκτίμηση.
Αναδόμηση της εικόνας του σώματος

Η Αδηφαγική Διαταραχή σχετίζεται συχνά με προβλήματα εικόνας του σώματος. Η ψυχολογική υποστήριξη στοχεύει στην αναδόμηση της αυτοεκτίμησης και της θετικής εικόνας του σώματος, που είναι κρίσιμη για την αποκατάσταση. Μέσα από διάφορες θεραπευτικές τεχνικές, το άτομο μαθαίνει να δέχεται το σώμα του και να αντιμετωπίζει τις πιέσεις που προέρχονται από τα κοινωνικά πρότυπα.
Ενσωμάτωση της διατροφικής εκπαίδευσης

Ενώ η ψυχολογική υποστήριξη επικεντρώνεται κυρίως στο ψυχολογικό και συναισθηματικό κομμάτι, μια διατροφική εκπαίδευση μπορεί να ενισχύσει την αποκατάσταση. Εδώ, η ψυχολογική υποστήριξη μπορεί να βοηθήσει το άτομο να μάθει πώς να ακούει το σώμα του και να κατανοεί τις πραγματικές ανάγκες του, αντί να παρασύρεται από τους ψυχικούς παράγοντες που οδηγούν σε υπερφαγία.

 

Πως να αποκτήσεις μια υγιή σχέση με το Φαγητό

Η ανάπτυξη μιας υγιούς σχέσης με το φαγητό είναι καθοριστική για την αποκατάσταση της Αδηφαγικής Διαταραχής (binge eating disorder). Αυτή η σχέση περιλαμβάνει την αναγνώριση των πραγματικών αναγκών του σώματος, την αποδοχή της διατροφικής ποικιλίας και την εξισορρόπηση της συναισθηματικής σύνδεσης με το φαγητό.

1. Αναγνώριση του συναισθηματικού κίνητρου πίσω από την Αδηφαγική Διαταραχή

Πολλές φορές, η υπερφαγία συνδέεται με συναισθηματικές καταστάσεις όπως το άγχος, η θλίψη, η μοναξιά ή η απογοήτευση. Εντοπίζοντας τα συναισθηματικά κίνητρα πίσω από την υπερφαγία, μπορείς να μάθεις να αντιμετωπίζεις αυτά τα συναισθήματα με υγιείς τρόπους, όπως:

• Διαλογισμός.
• Αναπνευστικές ασκήσεις.
• Αθλητική δραστηριότητα.
• Δημιουργική έκφραση (π.χ. τέχνη, γράψιμο).
• Επικοινωνία με υποστηρικτικά άτομα.

2. Ενίσχυση της ενσυνειδητότητας (mindfulness) κατά τη διάρκεια των γευμάτων

Η ενσυνειδητότητα βοηθά το άτομο να επικεντρωθεί στο φαγητό και να απολαύσει τη διαδικασία του φαγητού χωρίς βιασύνη ή άγχη. Οι στρατηγικές περιλαμβάνουν:

• Προσεκτική μάσηση και εκτίμηση της γεύσης, της υφής και της μυρωδιάς των τροφίμων.
• Αργή κατανάλωση φαγητού, δίνοντας στο σώμα χρόνο να στείλει σήματα κορεσμού.
• Εστίαση στο παρόν, χωρίς να σκέφτεται τις ανησυχίες ή τα συναισθήματα κατά τη διάρκεια του γεύματος.

3. Κατανόηση πείνας και κορεσμού

Το να κατανοείς και να αναγνωρίζεις τα σημάδια πείνας ή κορεσμού είναι αναγκαίο ώστε να δημιουργήσεις μιας υγιή σχέση με το φαγητό. Οι στρατηγικές περιλαμβάνουν:

• Αναγνώριση του πραγματικού αισθήματος πείνας (π.χ. ένα ελαφρύ αίσθημα άδειου στο στομάχι) σε αντίθεση με την ψυχολογική επιθυμία για φαγητό.
• Παρακολούθηση των σημάτων κορεσμού (π.χ. αίσθηση πληρότητας, μείωση της επιθυμίας για φαγητό).
• Μάθηση του να τρως όταν πεινάς και να σταματάς όταν νιώθεις ικανοποιημένος, χωρίς να περιμένεις να νιώσεις ότι έσκασες.

4. Κατανόηση της αξίας της ισορροπημένης διατροφής

Η ανάπτυξη μιας διατροφικής στρατηγικής που περιλαμβάνει ποικιλία τροφίμων και καλύπτει όλες τις διατροφικές ανάγκες του σώματος, χωρίς ακραία περιοριστικά ή υπερβολικά διατροφικά πρότυπα, είναι σημαντική. Οι στρατηγικές περιλαμβάνουν:

• Κατανάλωση γευμάτων που περιλαμβάνουν πρωτεΐνες, υγιή λιπαρά, υδατάνθρακες, και ίνες για να διατηρηθεί η ενέργεια σταθερή.
• Επαναφορά της έννοιας της “θρέψης” αντί για την “τιμωρία” ή τον “έλεγχο” με το φαγητό.
• Αποδοχή της απόλαυσης όλων των τροφών, χωρίς ενοχές ή περιορισμούς.

 

5. Αποφυγή διατροφικών “κανόνων” και απαγορεύσεων

Η θέσπιση υπερβολικά περιοριστικών κανόνων για το φαγητό, όπως η αποφυγή ορισμένων τροφών ή η επιβολή αυστηρών διαιτών, μπορεί να αυξήσει την τάση για υπερφαγία. Αντίθετα, η προσέγγιση μπορεί να περιλαμβάνει:

• Την αποδοχή ότι κανένα τρόφιμο δεν είναι “κακό” ή “απαγορευμένο”.
• Η προσπάθεια να αποφευχθούν οι υπερβολικές αυστηρότητες και η ενοχοποίηση γύρω από το φαγητό.

6. Δημιουργία ρουτίνας και σταθερότητας στα γεύματα

Η αποκατάσταση της σχέσης με το φαγητό περιλαμβάνει την εφαρμογή μιας κανονικότητας στα γεύματα και τη διασφάλιση ότι το άτομο τρώει σε τακτά χρονικά διαστήματα. Οι στρατηγικές περιλαμβάνουν:

• Δημιουργία ενός τακτικού προγράμματος για τα γεύματα και τα σνακ, ώστε το σώμα να συνηθίσει στην κανονικότητα.
• Αποφυγή παραλείψεων γευμάτων, που μπορεί να προκαλέσουν υπερφαγία αργότερα.

7. Συνεργασία με ειδικούς (διαιτολόγους και ψυχολόγους)

Η υποστήριξη από επαγγελματίες υγείας είναι πολύτιμη στην αποκατάσταση από την Αδηφαγική Διαταραχή. Οι στρατηγικές περιλαμβάνουν:

• Συνεργασία με διαιτολόγο για τη δημιουργία ενός εξατομικευμένου πλάνου διατροφής.
• Συνεδρίες με ψυχολόγο ή θεραπευτή για την ανάπτυξη των συναισθηματικών και ψυχολογικών εργαλείων που θα βοηθήσουν στη διαχείριση του φαγητού και των συναισθημάτων.

8. Αναγνώριση και επανεκτίμηση της αξίας του σώματος

Η αλλαγή της αντίληψης γύρω από το σώμα είναι επίσης απαραίτητη για την ανάπτυξη μιας υγιούς σχέσης με το φαγητό. Στρατηγικές περιλαμβάνουν:

• Εργασία για την αποδοχή του σώματος και την εκτίμηση του χωρίς επικριτικές σκέψεις.
• Καλλιέργεια θετικών πρακτικών αυτοεκτίμησης και αγάπης προς τον εαυτό.

Συμπέρασμα

Η ανάπτυξη μιας υγιούς σχέσης με το φαγητό στην Αδηφαγική Διαταραχή απαιτεί χρόνο, υπομονή και συνεχή υποστήριξη τόσο από το περιβάλλον όσο και από επαγγελματίες, όπως διαιτολόγους και ψυχολόγους. Με υπομονή και μέσα από πρακτικές στρατηγικές που σε βοηθούν πραγματικά θα καταφέρεις να αποκαταστήσεις την απαραίτητη ισορροπία σε σχέση με το φαγητό.

 

---

 

Η Γεωργίου Τρέζου είναι Διαιτολόγος – Διατροφολόγος M.Sc.

Σε συνεργασία με το medNutrition