Τι σημαίνουν οι δηλώσεις Τραμπ-Ρούμπιο για απεμπλοκή από το Ουκρανικό

Αυτό οφείλεται στο γεγονός αφενός ότι ο ρωσικός στρατός έχει την πρωτοβουλία των κινήσεων και αργά αλλά σταθερά κερδίζει έδαφος, αφετέρου ότι η Μόσχα δεν έχει εμπιστοσύνη ούτε στο Κίεβο ούτε στη Δύση, κυρίως στους Ευρωπαίους. Ως εκ τούτου ήταν εξαρχής καθαρό πως δεν θα ανταποκρινόταν στην πρωτοβουλία του Τραμπ για το Ουκρανικό (συνολική εκεχειρία), έστω κι αν ο Πούτιν ελίχθηκε στη γραμμή “ναι μεν αλλά”, προκειμένου να μην τραυματίσει με μία κατηγορηματική απόρριψη το κλίμα βελτίωσης των σχέσεων ΗΠΑ-Ρωσίας.

Όπως έχω επανειλημμένως γράψει στο SLpress.gr, το Κρεμλίνο εκτιμά και θέλει να διατηρήσει ζωντανή τη θεώρηση του Τραμπ για το διεθνές σύστημα, το γεγονός δηλαδή ότι έχει αναγνωρίσει ρητά ότι είναι πλέον πολυπολικό. Δεν θεωρεί, ωστόσο, ότι μπορεί σήμερα ο Λευκός Οίκο να παίξει παραγωγικά ρόλο μεσολαβητή στο Ουκρανικό. Οι ΗΠΑ, άλλωστε, δεν είναι ο ουδέτερος τρίτος. Ακόμα και τώρα συμμετέχει εμμέσως στον πόλεμο στο πλευρό του Κιέβου. Ακόμα και ο Τραμπ, ο οποίος στην πραγματικότητα δεν πολυενδιαφέρεται για την Ουκρανία, είναι εγκλωβισμένος πολιτικά, λόγω του αντιρωσικού κλίματος που επικρατεί στο αμερικανικό πολιτικό-μιντιακό σύστημα και ειδικά στο βαθύ κράτος.

Για τη Μόσχα η αναγνώριση της κυριαρχίας της στα ήδη κατεχόμενα ουκρανικά εδάφη είναι αναγκαία, αλλά όχι και ικανή συνθήκη. Υπάρχει ένας δεύτερος ρωσικός όρος: η μεταπολεμική Ουκρανία να μετατραπεί σε κράτος-μαξιλάρι. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι δεν θα είναι εχθρική προς τη Ρωσία, δεν θα έχει κανένα δεσμό με το ΝΑΤΟ, θα είναι μερικώς αποστρατιωτικοποιημένη και δεν θα σταθμεύουν στο έδαφός της δυτικές στρατιωτικές δυνάμεις. Όπως προκύπτει από τα γεγονότα, αυτοί οι ρωσικοί όροι δεν είναι προς διαπραγμάτευση.

Διέξοδος η απόσυρση

Λαμβάνοντας αυτό υπόψη είναι προφανές γιατί δεν μπορούν να φέρουν αποτέλεσμα διάφορα δυτικά σχέδια. Όσα τουλάχιστον έχουν δει το φως της δημοσιότητας απέχουν πάρα πολύ από τους ρωσικούς όρους, αλλά και από την πραγματικότητα στα πολεμικά μέτωπα, η οποία ευνοεί καταφανώς τη Μόσχα. Είναι κοινός τόπος, άλλωστε, πως τους όρους σε μία συνθήκη ειρήνης τους καθορίζει σε μεγάλο βαθμό η πλευρά που επικρατεί στα πεδία των μαχών κι όχι η πλευρά που χάνει έδαφος.

Προφανώς, παρά το γεγονός ότι θέλει να απεμπλακεί το ταχύτερο δυνατόν από το Ουκρανικό, ο Τραμπ ούτε θέλει ούτε μπορεί να υιοθετήσει τους δύο βασικούς όρους του Κρεμλίνου. Από τη στιγμή, μάλιστα, που η πρωτοβουλία του για γενική εκεχειρία δεν προχωράει, η μόνη επιλογή του είναι με κάποιον τρόπο να αποσύρει τις ΗΠΑ από τον πόλεμο. Αυτό δεν μπορούσε να το κάνει εξαρχής, επειδή θα τον κατηγορούσαν ότι εγκαταλείπει την Ουκρανία στα χέρια του Πούτιν και όλα τα σχετικά.

Τα όσα έχουν μεσολαβήσει, με κορυφαίο το επεισόδιο στο Οβάλ Γραφείο, τον διευκολύνουν τώρα να προχωρήσει προς αυτή την κατεύθυνση. Τον διευκολύνει η ανελαστική στάση του Ζελένσκι σε ό,τι αφορά τόσο στην εδαφική πτυχή, όσο και στην ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ. Διευκολύνει τον Τραμπ και η αποτυχία της διπλωματικής πρωτοβουλίας του για εκεχειρία. Με άλλα λόγια, ο δρόμος για την απεμπλοκή των ΗΠΑ από το Ουκρανικό είναι λιγότερο δύσβατος.

Απεμπλοκή από το Ουκρανικό

Η πρώτη νύξη προήλθε από τον υπουργό Εξωτερικών Ρούμπιο κι ακολούθησε ο ίδιος ο πρόεδρος Τραμπ. Είπαν πως εάν το αμέσως επόμενο διάστημα διαπιστώσουν ότι η πρωτοβουλία τους για εκεχειρία δεν προχωράει, οι ΗΠΑ θα αποσυρθούν από το Ουκρανικό για να εστιάσουν εκεί που διακυβεύονται εθνικά συμφέροντά τους. Θα ισχυριστούν, λοιπόν, πως έκαναν ό,τι μπορούσαν για να σταματήσουν την αιματοχυσία αλλά από τη στιγμή που οι αμέσως ενδιαφερόμενοι δεν ανταποκρίθηκαν επαρκώς, οι ΗΠΑ θα απεμπλακούν.

Τί, όμως, σημαίνει αυτό πρακτικά; Θα σταματήσουν να εφοδιάζουν με χρήμα και οπλικά συστήματα το Κίεβο; Θα σταματήσουν να παρέχουν στον ουκρανικό στρατό επιχειρησιακές πληροφορίες; Θα σταματήσει το StarLink του Μασκ να εξασφαλίζει τις επικοινωνίες των ουκρανικών δυνάμεων; Η απάντηση σ’ αυτά τα ερωτήματα δεν είναι αυτή τη στιγμή δεδομένη. Προφανώς, η Ουάσινγκτον δεν πρόκειται να προσφέρει περαιτέρω οικονομική βοήθεια. Αναφορικά με την παροχή όπλων, μέχρι στιγμής οι Αμερικανοί δίνουν ό,τι είχε υποσχεθεί η κυβέρνηση Μπάιντεν, χωρίς να έχουν ανακοινώσει νέο πακέτο. Αναφορικά με τις επιχειρησιακές πληροφορίες, πραγματική απεμπλοκή σημαίνει και τερματισμό της παροχής τέτοιων πληροφοριών, αλλά μένει να δούμε τι θα συμβεί στην πράξη. Τέλος, το StarLink μάλλον θα συνεχίσει τουλάχιστον όσο η εταιρεία του Μασκ θα πληρώνεται από κάποιους, πιθανότατα τους Ευρωπαίους.

Κι αν πράγματι οι ΗΠΑ απεμπλακούν από το Ουκρανικό, ποιες θα είναι οι επιπτώσεις στις πολεμικές επιχειρήσεις; Μπορούν οι Ευρωπαίοι να καλύψουν το κενό σε χρήμα, σε οπλικά συστήματα, σε πληροφορίες, σε εκπαίδευση και συμβουλές; Παρά την οικονομική δυσπραγία τους μπορούν τουλάχιστον σε μια πρώτη φάση να εξασφαλίσουν τα χρήματα που χρειάζεται το Κίεβο, ακόμα κι αν υποχρεωθούν να παραβιάσουν το διεθνές δίκαιο και να σφετεριστούν τα σχεδόν 300 δισ. δολάρια της Ρωσίας που φυλάσσονταν στη Δυτική Ευρώπη και σήμερα είναι παγωμένα. Σε ό,τι αφορά στα οπλικά συστήματα, οι ευρωπαϊκές αποθήκες έχουν σχεδόν αδειάσει και θα χρειαστεί πολύς χρόνος για να υπάρξει επαρκής παραγωγή. Σε ό,τι αφορά στην εκπαίδευση και στις συμβουλές σε γενικές γραμμές μπορούν να καλύψουν το κενό. Τέλος, σε ό,τι αφορά στις επιχειρησιακές πληροφορίες, το αμερικανικό κενό είναι δυσαναπλήρωτο.

Δύο τάσεις στο επιτελείο του Τραμπ

Όλα τα παραπάνω σημαίνουν πως ο ουκρανικός στρατός θα βρεθεί πολύ σύντομα σε εξαιρετικά δυσμενή θέση. Στην πραγματικότητα, το ηθικό θα πέσει δραματικά και τα σημάδια αποσύνθεσης θα ενταθούν με ταχύ ρυθμό. Η κατάρρευση των ουκρανικών δυνάμεων θα επιταχυνθεί με ό,τι αυτό συνεπάγεται και για την προέλαση των Ρώσων και για την ευστάθεια του καθεστώτος Ζελένσκι. Το Κίεβο θα κραυγάζει ότι “οι ΗΠΑ πρόδωσαν την Ουκρανία και την παρέδωσαν στον Πούτιν” και μαζί του θα κραυγάζει τα ίδια το “κόμμα του πολέμου” σε ΗΠΑ και Ευρώπη.

Αναμφίβολα, ο Τραμπ θα πληρώσει κάποιο πολιτικό τίμημα εάν ακολουθήσει τον δρόμο της απεμπλοκής. Θα τον κατηγορήσουν ακόμα και για “προδοσία” οι Δημοκρατικοί, τα Μίντια, τα “γεράκια” του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος και βεβαίως οι φιλελέ πολιτικές ελίτ στην Ευρώπη. Ο Αμερικανός πρόεδρος έχει συνείδηση του κόστους, αλλά φαίνεται πως θεωρεί πως έχει πολύ μεγαλύτερο πολιτικό κόστος να συνεχίσει τον δρόμο του Μπάιντεν, που σημαίνει πως ο πόλεμος θα γίνει “δικός του” και δική του η διαφαινόμενη στρατιωτική ήττα. Και βεβαίως θα ακυρωθούν τα σχέδιά του για αλλαγή του διεθνούς συστήματος, αλλά και του διεθνούς εμπορικού καθεστώτος.

Στο επιτελείο του Τραμπ έχουν διαμορφωθεί δύο τάσεις: Η πρώτη πιέζει για απεμπλοκή και σ’ αυτήν ανήκουν ο ειδικός απεσταλμένος Γουίτκοφ, ο αντιπρόεδρος Βανς και η επικεφαλής των μυστικών υπηρεσιών Γκάμπαρντ. Στην άλλη τάση που υποστηρίζει μία κάπως πιο σκληρή γραμμή ανήκουν ο ουσιαστικά καταργημένος ειδικός απεσταλμένος για το Ουκρανικό Κέλονγκ, ο σύμβουλος εθνικής ασφαλείας Γουόλτς και ο υπουργός Εξωτερικών Ρούμπιο. Μέχρι στιγμής, όλα δείχνουν πως το πάνω χέρι έχει η πρώτη τάση, επειδή ο ίδιος ο Τραμπ κατά κανόνα συντάσσεται μαζί της. Επειδή, όμως, ο Αμερικανός πρόεδρος δεν προσφέρεται για κατηγορηματικές εκτιμήσεις είναι φρόνιμο να αναμένουμε τα γεγονότα…