Ο εμπορικός πόλεμος ΗΠΑ-Κίνας πλήττει και τη Ναυτιλία

Η απόφαση, που ανοίγει ένα ακόμα μέτωπο στον εμπορικό πόλεμο των δύο μεγαλύτερων οικονομιών του κόσμου, αναπτύσσεται σε ένα έγγραφο 42 σελίδων και δόθηκε στη δημοσιότητα από την USTR τη Μεγάλη Πέμπτη. «Τα πλοία και η ναυτιλία είναι ζωτικής σημασίας για την αμερικανική οικονομική ασφάλεια και την ελεύθερη ροή του εμπορίου», δήλωσε ο Εμπορικός Αντιπρόσωπος των ΗΠΑ, πρέσβης Jamieson Greer. «Οι ενέργειες της κυβέρνησης θα αρχίσουν να αντιστρέφουν την κινεζική κυριαρχία, να αντιμετωπίζουν απειλές για την αλυσίδα εφοδιασμού των ΗΠΑ και να στείλουν ένα μήνυμα ζήτησης για πλοία αμερικανικής κατασκευής».

Ναυτιλιακοί αναλυτές άρχισαν να ξεσκονίζουν το κείμενο της απόφασης, το οποίο δέχτηκε κριτική για έλλειψη σαφήνειας. «Η ανακοίνωση του USTR είναι λεπτομερής αλλά κακώς διατυπωμένη, αφήνοντας ορισμένες πτυχές ανοιχτές σε ερμηνεία», σημείωσαν –σύμφωνα με το ναυτιλιακό site Splash 247 – οι αναλυτές του ναυλομεσιτικού οίκου Arrow. Τα βασικά στοιχεία της απόφασης, η οποία λήφθηκε μετά από έρευνα ενός έτους και εκτεταμένη δημόσια διαβούλευση, είναι συνοπτικά τα εξής:

1. Η επιβολή των τελών θα ξεκινήσει μετά από 180 μέρες.
2. Η χρέωση δεν θα γίνεται σε κάθε προσέγγιση σε αμερικάνικο λιμάνι, όπως προέβλεπε η αρχική πρόταση, αλλά μια φορά στη διάρκεια κάθε ταξιδιού, κατά το οποίο μπορεί να γίνονται περισσότερες προσεγγίσεις από ένα λιμάνι, με πρόβλεψη για πέντε χρεώσεις το χρόνο.
3. Εξαιρούνται από χρεώσεις τα κενού φορτίου πλοία μεταφοράς χύδην (bulk carriers) που προσεγγίζουν λιμάνια των ΗΠΑ για φόρτωση εξαγώγιμων προϊόντων, όπως σόγια. Επίσης τα πλοία που εξυπηρετούν τις Μεγάλες Λίμνες (λιμάνια των πολιτειών Μίσιγκαν, Οντάριο, Μινεσότα, Οισκόνσιν), την Καραϊβική και τα “εδάφη των ΗΠΑ” (Πουέρτο Ρίκο, Παρθένοι Νήσοι των ΗΠΑ, Αμερικανική Σαμόα, Νήσοι Βόρειες Μαριάνες και Γκουάμ). Τα μέτρα δεν ισχύουν για πλοία μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων με χωρητικότητα μικρότερη από 4.000 teu. Επίσης δεν ισχύουν για ταξίδια μικρότερα από 2.000 ναυτικά μίλια.
4. Η χρέωση θα γίνεται με βάση τη καθαρή χωρητικότητα πλοίου (net register tonnage) ανά ταξίδι στις ΗΠΑ. Η βάση της χρέωσης για τα κινεζικής διαχείρισης πλοία θα είναι 50 δολάρια ($) ανά καθαρό τόνο χωρητικότητας, που θα αυξάνεται ετησίως κατά 30 $, ώστε να φθάσει στα 140 $ ανά καθαρό τόνο το 2028. Με χαμηλότερο συντελεστή θα επιβαρύνονται οι διαχειριστές πλοίων, ανεξαρτήτως εθνικότητας, εφόσον χρησιμοποιούν πλοία κινεζικής ναυπήγησης. Σε αυτή τη περίπτωση τα τέλη θα υπολογίζονται με βάση τα 18 $ ανά καθαρό τόνο ή 120 $ ανά κοντέινερ που θα εκφορτώνεται. Η αρχική πρόταση περιλάμβανε περαιτέρω οικονομικές κυρώσεις σε διαχειριστές πλοίων, με βάση τη σύνθεση του στόλου ή τις πιθανές παραγγελίες σε κινέζικα ναυπηγεία, που έφταναν και στο 1.500.000 $ ως κατ’ αποκοπή τέλος εισόδου.
5. Για τους αλλοδαπούς μεταφορείς οχημάτων ορίζεται τέλος στα 150 δολάρια για κάθε ισοδύναμη μονάδα αυτοκινήτου (CEU). Για τους αλλοδαπούς μεταφορείς οχημάτων προβλέπεται διαδικασία επιστροφής χρημάτων εάν παραγγείλουν ή παραλάβουν ένα πλοίο ισοδύναμης χωρητικότητας κατασκευής ΗΠΑ τα επόμενα τρία χρόνια.
6. Σε δεύτερη φάση τα μέτρα θα επεκταθούν στον τομέα των μεταφορών φυσικού αερίου (LNG), απαιτώντας ένα μέρος των εξαγωγών φυσικού αερίου των ΗΠΑ να γίνεται, από τις 17 Απριλίου 2028, με πλοία ναυπηγημένα στις ΗΠΑ. Ωστόσο, η πλήρης εφαρμογή αυτής της απαίτησης θα γίνει, με σταδιακές φάσεις, σε βάθος χρόνου, για να δοθεί καιρός στη ναυπηγική βιομηχανία να προσαρμοστεί, καθώς οι ΗΠΑ δεν διαθέτουν επί του παρόντος την ικανότητα και την τεχνογνωσία ναυπηγικής κατασκευής πλοίων μεταφοράς LNG.

Ναυτιλία: Ο οικονομικός αντίκτυπος των μέτρων

Σύμφωνα με τους ναυτιλιακούς αναλυτές της Clarksons όσον αφορά τις προσεγγίσεις σε λιμάνια των ΗΠΑ στη διάρκεια του 2024, μόνο το 7% των πλοίων μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων θα υπόκεινται στα νέα τέλη σε σύγκριση με το 83% σύμφωνα με την αρχική πρόταση της USTR που δημοσιεύθηκε τον Φεβρουάριο και η οποία δέχτηκε έντονη κριτική σε δημόσια διαβούλευση τον Μάρτιο. Στο σύνολο των μεταφορών μόνο το 9% των προσεγγίσεων του 2024 θα υπόκεινται σε αυτά τα νέα τέλη έναντι 43% σύμφωνα με την προηγούμενη πρόταση.

«Σύμφωνα με αυτήν την πολιτική, οι εξαγωγές αργού πετρελαίου, διυλισμένων προϊόντων, LNG, LPG (υγροποιημένο αέριο), χημικών, άνθρακα και δημητριακών των ΗΠΑ θα έχουν μικρό αντίκτυπο. Τα εμπορευματοκιβώτια θα δουν κάποια αναταραχή, αλλά όχι όπως φοβόμασταν προηγουμένως. Ωστόσο, οι μεταφορείς αυτοκινήτων θα έχουν αντίκτυπο δεδομένου ότι όλα τα ξένα πλοία θα υπόκεινται σε λιμενικά τέλη ύψους 150 $ ανά ceu», συνοψίζουν οι ναυτιλιακές αναλυτές της επενδυτικής τράπεζας Jefferies.

Αναλυτές, συμπεριλαμβανομένου του Omar Nokta, διευθύνοντος συμβούλου της Jefferies LLC, είπαν ότι ενώ η τελική πρόταση δεν θα ανατρέψει τον τρόπο καθορισμού των τιμών στην παγκόσμια ναυτιλιακή αγορά, η μεγάλη κινέζικη ναυτιλιακή εταιρεία Cosco κινδυνεύει να χάσει μερίδιο αγοράς. Στο LinkedIn, ο Δρ Martin Kröger, Διευθύνων Σύμβουλος της Ένωσης Γερμανών Εφοπλιστών, έγραψε: «Ο γερμανικός ναυτιλιακός τομέας, όπως πολλοί άλλοι, θα πληρώσει ακριβό τίμημα. Περισσότερο κόστος. Περισσότερες τριβές. Περισσότερα πολιτικά παιχνίδια όπου έμποροι και καταναλωτές γίνονται παράπλευρες ζημιές».

Οι πρώτες αντιδράσεις

Παρότι τα τελικά μέτρα είναι πιο χαλαρά, προκάλεσαν έντονη αντίδραση από την πλευρά της Κίνας. Εκπρόσωπος της δήλωσε την Μεγάλη Παρασκευή ότι το Πεκίνο θα λάβει όλα τα απαραίτητα μέτρα για να υπερασπιστεί τα νόμιμα δικαιώματα και συμφέροντά του. Στο Χονγκ Κονγκ, όπου βρίσκεται το τέταρτο μεγαλύτερο ναυτιλιακό νηολόγιο στον κόσμο, οι πλοιοκτήτες αξιολογούν τις αντιδράσεις τους. Η κυβέρνηση του Χονγκ Κονγκ είπε ότι παρά τον εκφοβισμό των ΗΠΑ, θα συνεχίσει να συνεργάζεται με παγκόσμιους ναυτιλιακούς εταίρους για τη διαφύλαξη των αρχών του ελεύθερου εμπορίου και την προώθηση της υγιούς ανάπτυξης της διεθνούς ναυτιλιακής βιομηχανίας.

Από το ναυτιλιακό τομέα της Κίνας η πρώτη αντίδραση ήρθε, τη Δευτέρα, από την Cosco, η οποία δήλωσε ότι το σχέδιο της κυβέρνησης Τραμπ να επιβάλει εισφορές στα κινεζικά πλοία που ελλιμενίζονται σε λιμάνια των ΗΠΑ θα διαβρώσει τη σταθερότητα στο παγκόσμιο εμπόριο και τις αλυσίδες εφοδιασμού. «Αυτές οι ενέργειες κινδυνεύουν να υπονομεύσουν την ασφάλεια, την ανθεκτικότητα και την εύρυθμη λειτουργία των παγκόσμιων βιομηχανικών και εφοδιαστικών αλυσίδων», ανέφερε η Cosco σε ανακοίνωσή της.

Επίσης, το Παγκόσμιο Συμβούλιο Ναυτιλίας (WSC), ένας όμιλος τακτικών γραμμών, κατήγγειλε τα νέα τέλη, ειδικά αυτά που αφορούν τις μεταφορές αυτοκινήτων. «Δυστυχώς, το καθεστώς τελών που ανακοίνωσε η USTR είναι ένα βήμα προς τη λάθος κατεύθυνση, καθώς θα αυξήσει τις τιμές για τους καταναλωτές, θα αποδυναμώσει το εμπόριο των ΗΠΑ και θα κάνει λίγα για να αναζωογονήσει τη ναυτιλιακή βιομηχανία των ΗΠΑ», δήλωσε ο Joe Kramek, πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της WSC.

Τα κινέζικα ναυπηγεία

Άμεση ήταν η αντίδραση και της Εθνικής Ναυπηγικής Ένωσης Κίνας, καθώς έχουν ήδη αρχίσει να φαίνονται στα κινέζικα ναυπηγεία οι πρώτες επιπτώσεις από τη συζήτηση ακόμα των μέτρων. Οι Κινέζοι ναυπηγοί χαρακτήρισαν κοντόφθαλμα τα λιμενικά τέλη των ΗΠΑ και κάλεσαν τη διεθνή ναυτιλιακή βιομηχανία «να αντισταθεί από κοινού σε αυτή τη κοντόφθαλμη συμπεριφορά των ΗΠΑ και να διατηρήσει από κοινού ένα δίκαιο περιβάλλον αγοράς».

Σ’ αυτό το σημείο να πούμε ότι τα κινεζικά ναυπηγεία εκμεταλλεύτηκαν τον υπερκύκλο των εμπορευμάτων στις αρχές της δεκαετίας του 2000, όταν η ζήτηση για νέα πλοία (δεξαμενόπλοια, bulkers, πλοία μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων, πλοία ανοικτής θαλάσσης, κλπ) ήταν τόσο υψηλή που τα υπάρχοντα ναυπηγεία γέμισαν.

Αυτό δημιούργησε μια ευκαιρία για τους νεοεισερχόμενους Κινέζους στην ναυπηγική αγορά, που έχοντας τη δυνατότητα μεγάλων χρηματοδοτήσεων και αναπτύσσοντας τεχνογνωσία, ξεπέρασαν σε μερίδιο αγοράς την Κορέα, η οποία ήταν την τελευταία 25ετια στην κορυφή. Ωστόσο, όπως γράφουν ναυτιλιακοί αναλυτές, τους τελευταίους μήνες, λόγω των επικείμενων κυρώσεων από τις ΗΠΑ, τα κινέζικα ναυπηγεία δέχονται ήδη πολλές ακυρώσεις παραγγελιών και πιέσεις για μείωση τιμών, με αποτέλεσμα να υπάρχουν ανησυχίες για μακροπρόθεσμες μετατοπίσεις της αγοράς προς ανταγωνιστές, όπως η Ινδία.