Ο Περικλής, τα επιδόματα και ο Κυριάκος

Δεν είμαι σίγουρος αν ο Κυριάκος Μητσοτάκης έχει διαβάσει το ογκώδες δίτομο έργο του “Η ιστορία της ελληνικής δημόσιας οικονομίας” (Εκδόσεις Δημήτρη Παπαδήμα, Αθήνα 1992) του μεγάλου οικονομολόγου, καθηγητή και ακαδημαϊκού Ανδρέα Ανδρεάδη, ο οποίος στις σελίδες 291 και 292 (Α΄ Τόμος) αναφέρει ότι ο Περικλής υπήρξε ο εισηγητής του “Πολιτειακού Σοσιαλισμού”, δηλαδή έκανε όλους τους Αθηναίους πολίτες – από τους οποίους έτσι άλλοι εγκατέλειπαν τους αγρούς, άλλοι δε, καθώς εθίσθηκαν, έπαψαν να είναι “σώφρονες και αυτουργοί”, αξιώνοντας στη συνέχεια να ζουν εις βάρος της πολιτείας.

Αυτό η πρώτη παγκοσμίως οικονομική πολιτική του Περικλέους, του ηγέτη της Αθηναϊκής Δημοκρατίας, ο οποίος στη συνέχεια είχε στην Ελλάδα πιστούς “μαθητές”, λειτούργησε ως “καρκίνος”, όπως εύστοχα επεσήμανε ο οικονομολόγος Γλάδστων προς τον Ιούλιο Φερρύ, τονίζοντας ότι “αι Αθήναι απέθανον λόγω της κακής αυτών οικονομίας”.

Δεν είμαι πάλι σίγουρος αν ο πρωθυπουργός έχει διαβάσει το έργο “Περικλής” του Πλουτάρχου. Είμαι όμως σίγουρος ότι ως πρωθυπουργός δικαιώνει πανηγυρικά τη γνωστή ρήση του “συντρόφου” Καρλ Μαρξ ότι «η ιστορία την πρώτη φορά επαναλαμβάνεται ως τραγωδία και τη δεύτερη φορά ως φάρσα». Διότι, τι άλλο από φάρσα είναι οι γνωστές ανακοινώσεις «επιστροφής στην κοινωνία ως φροντίδα, ως αναγέννηση και ως ανακούφισή της» ποσού ενός δισ. ευρώ από το πλεόνασμα των 11.4 δισ. ευρώ που τάχα εξασφαλίσθηκε το 2024 με τη “δημιουργική λογιστική” και τη φορομπηχτική πολιτική και που στην πραγματικότητα ώδινεν όρος και έτεκε μυν!

Όλη αυτή η “φροντίδα” για την κοινωνία, για τον λαό, μού θύμισε τον περιβόητο ολέθριο «Πολιτειακό Σοσιαλισμό» του Περικλέους, ο οποίος, όπως τώρα και ο Κυριάκος, όταν διαπίστωνε ότι “δημοσκοπικά” τον εγκαταλείπει ο λαός, έσπευδε και ανακοίνωνε παροχές. Αυτό και πολλά άλλα ως οικονομική ιστορία που σήμερα, μετά την τραγωδία, επαναλαμβάνεται ως φάρσα, για γέλια δηλαδή, τα γράφει ο Πλούταρχος στο έργο του “Περικλής”. Παραθέτω μερικές πληροφορίες…

Έκανε παροχές όταν έχανε τη… δημοτικότητά του!

Στην πρώτη παράγραφο του Ένατου Κεφαλαίου αναφέρει τα εξής: «Ο ιστορικός Θουκυδίδης μιλώντας για τη διακυβέρνηση της πολιτείας από τον Περικλή τη χαρακτηρίζει σαν κάπως αριστοκρατική και λέει πως “μόνο κατά το όνομα ήταν δημοκρατία, πράγματι όμως εξουσία που την είχε ένας μόνο, “ο πρώτος της Αθήνας πολίτης”. Πολλοί άλλοι λένε ότι εκείνος πρώτος οδήγησε τον λαό σε κληρουχίες και θεωρικά και αποζημιώσεις και ότι έτσι τον κακοσυνήθισε και, ενώ πριν ήταν φρόνιμος και εργατικός, έγινε εξαιτίας των κυβερνητικών αυτών μέτρων σπάταλος και ακόλαστος. Σωστό όμως είναι να εξετάσουμε την αιτία της μεταβολής αυτής στηριγμένοι στα ίδια τα πράγματα».

Στη δεύτερη παράγραφο του παραπάνω κεφαλαίου διαβάζω τα ακόλουθα: «Στην αρχή, καθώς είπαμε, θέλοντας να αντιταχτεί στη δημοτικότητα του Κίμωνα, κολάκευε τον λαό· αλλά δεν είχε τον πλούτο και τα χρήματα που είχε ο Κίμων, με τα οποία κέρδιζε την εύνοια των φτωχών, παρέχοντας κάθε μέρα δείπνο σ’ όσους Αθηναίους είχαν ανάγκη, ντύνοντας τους γέρους και βγάζοντας τους φραγμούς των κήπων του, για να παίρνουν ελεύθερα απ’ αυτούς οπωρικά όσοι ήθελαν. Επειδή μ’ αυτά τα δημαγωγικά μέσα του αντιπάλου του ο Περικλής έχανε τη δημοτικότητά του, για να τα εξουδετερώσει, τρέπεται στη διανομή χρημάτων του δημοσίου κατά συμβουλή του Δαμωνίδη από την Οίη, όπως αναφέρει ο Αριστοτέλης».

Περιόρισε την εξουσία του… Αρείου Πάγου!

Στην επόμενη παράγραφο (3) αναφέρονται πολλά που θυμίζουν το σήμερα: «Κι αμέσως με τα θεωρικά και δικαστικά επιδόματα και με άλλες μισθοδοσίες και παροχές κέρδισε όλο τον λαό και τον χρησιμοποιούσε για να περιορίσει την εξουσία του Αρείου Πάγου, που αυτός δεν ήταν μέλος του, επειδή δεν είχε κληρωθεί ποτέ ούτε άρχοντας, ούτε θεσμοθέτης, ούτε βασιλιάς, ούτε πολέμαρχος»

Εξοστράκιζε δε τους αντιπάλους ως… εχθρούς της δημοκρατίας! Στην πέμπτη παράγραφο αναφέρονται τα εξής: «Για τούτο ο Περικλής, όταν απόχτησε μεγαλύτερη δύναμη στον λαό, με την υποστήριξή του αντιπολιτεύτηκε τη βουλή και κατάφερε με τη μεσολάβηση του Εφιάλτη να της αφαιρεθεί το μεγαλύτερο μέρος από τη δικαστική της εξουσία.

Έπειτα κατηγόρησε τον Κίμωνα σαν φίλο των Λακεδαιμονίων και εχθρό της δημοκρατίας και πέτυχε τον εξοστρακισμό εκείνου, που και κατά τον πλούτο και κατά το γένος δεν ήταν κατώτερος από κανέναν, που είχε νικήσει τους βαρβάρους κερδίζοντας τις ωραιότερες νίκες, που είχε γεμίσει την πόλη με πολλά χρήματα και λάφυρα, όπως έγραψα στη βιογραφία του…».

Γράφει αυτά που κάνουν και οι σύγχρονοι πολιτικοί και ζητάει και ο σημερινός ελληνικός λαός! Διαβάζω: «Γι’ αυτό, τότε περισσότερο από άλλοτε, ο Περικλής χαλάρωνε τον χαλινό από τον λαό και πολιτευόταν με τρόπο που να τον ευχαριστεί. Επινοούσε διαρκώς διάφορα θεάματα πανηγυρικά ή συμπόσια ή πομπές στην πόλη, διασκέδαζε τους πολίτες με ευγενικές ευχαριστήσεις, και κάθε χρόνο έστελνε εξήντα πλοία με τα οποία πολλοί πολίτες ταξίδευαν οχτώ μήνες με αμοιβή και έτσι μπορούσαν να ασκούνται και να αποχτούν πείρα στα ναυτικά»!

“Μπάζωνε” κι ατυχήματα!

Είχε καταγγελθεί για καθυστερήσεις “εργολάβων”! Το μακρό τείχος, που είχε αναλάβει να εκτελέσει ο Καλλικράτης, σατίριζε, όπως αναφέρει ο Πλούταρχος, ο Κρατίνος ως εξής: «Χρόνια τώρα ο Περικλής με τα λόγια όλο το χτίζει, μα ούτε βήμα προχωρεί». Επίσης, είχαν γίνει και εργατικά ατυχήματα. Όπως αναφέρει ο Πλούταρχος, ένας εργάτης που συμμετείχε στην οικοδόμηση των Προπυλαίων γλίστρησε κι ήταν έτοιμος να πεθάνει ο Περικλής είπε ότι είδε στο όνειρό την Αθηνά, η οποία πρότεινε μια θεραπεία και σώθηκε κι έτσι έστησε στην Ακρόπολη το χάλκινο άγαλμα της Υγείας Αθηνάς κοντά στο βωμό, που, όπως λένε, «υπήρχε και πρωτύτερα εκεί».

Οδηγούσε δε τον λαό εκεί όπου ήταν το συμφέρον του! Στο Δέκατο Πέμπτο κεφάλαιο και στις δύο πρώτες διαβάζουμε: «Πολλές φορές ο λαός τον ακολουθούσε με τη θέλησή του, διότι τον έπειθε με τις συμβουλές του. Κάποτε, όμως, που ο λαός δεν έδειχνε προθυμία να τον ακολουθήσει, αυτός τέντωνε τα λουριά και τον οδηγούσε αναγκαστικά εκεί όπου ήταν το συμφέρον του. Έκανε δηλαδή ό,τι ακριβώς κάνει ο γιατρός, που σε μια μακρόχρονη αρρώστια με πολλά συμπτώματα, άλλοτε επιτρέπει μερικές ευχαριστήσεις που δε βλάφτουν και άλλοτε επιβάλλει θεραπεία οδυνηρή, αλλά σωτήρια.

Τα κάθε είδους πάθη που ήταν φυσικό να αναφαίνονται σ᾽ ένα λαό που εξουσίαζε τόσο μεγάλο κράτος, μόνον αυτός είχε τη φυσική ικανότητα να τα κατευθύνει με τον κατάλληλο τρόπο. Χρησιμοποιούσε γι᾽ αυτό σαν πηδάλια κυρίως την ελπίδα και τον φόβο, είτε για να περιορίσει τη θρασύτητα των πολιτών, είτε για να μετριάσει την αποθάρρυνσή τους και να τους παρηγορήσει. Έδειξε έτσι ότι η ρητορική είναι, κατά τον Πλάτωνα, ένα μέσο για τη διαπαιδαγώγηση των ψυχών και έχει κυριότατο έργο της να κατευθύνει τα ήθη και τα πάθη, σαν να είναι κάποιοι τόνοι και φθόγγοι της ψυχής που πρέπει να τους εγγίζει κανείς και να τους χειρίζεται με τον πιο κατάλληλο τρόπο.

Αιτία της επιτυχίας του δεν ήταν απλώς η δύναμη του λόγου του, παρά, όπως λέει ο ιστορικός Θουκυδίδης, η υπόληψη που απόχτησε από τον τρόπο της ζωής του και η εμπιστοσύνη που κέρδισε σαν άνθρωπος ολοφάνερα και ολότελα αφιλόκερδος και ανώτερος από χρήματα. Ενώ την πόλη που ήταν μεγάλη την έκαμε τρισμεγάλη και απεριόριστα πλούσια και ενώ ξεπέρασε στη δύναμη πολλούς βασιλείς και τυράννους, που μερικοί μάλιστα άφησαν μεγάλη κληρονομιά στα παιδιά τους, εκείνος δεν αύξησε ούτε κατά μία δραχμή την περιουσία που του είχε αφήσει ο πατέρας του».

Τί μού θυμίζουν, τί μου θυμίζουν όλα αυτά. Θυμίζουν τις πρόσφατες ανακοινώσεις του για παροχές ενός δις. ευρώ από το… “μεγάλο” πλεόνασμα των 11,4 δισ. ευρώ, μόλις είδε ότι χάνει σε δημοτικότητα, ο όπως έκανε και ο Περικλής. Πάντως, υπάρχουν και διαφορές. Από το τέλος του παραπάνω κειμένου προκύπτει ότι ο Περικλής «δεν αύξησε ούτε κατά μία δραχμή την περιουσία που του είχε αφήσει ο πατέρας του», ενώ, όπως αναφέρει και ο Ανδρεάδης, καλλώπισε την Αθήνα με τα γνωστά “αίδια” (αθάνατα) έργα του…