Πως ακυρώνονται στην πράξη οι ναυτιλιακές κυρώσεις κατά της Ρωσίας

Η επιστροφή των Ελλήνων εφοπλιστών στην αγορά του πε τρελαίου των Ουραλίων (Urals) της Ρωσίας γίνεται, καθώς η τιμή του υποχώρησε κάτω από το δυτικό ανώτατο όριο τιμών των 60 δολαρίων ανά βαρέλι. Αυτό τους επιτρέπει να παρέχουν υπηρεσίες μεταφοράς, συμμορφούμενοι παράλληλα με τις κυρώσεις, μετέδωσε το πρακτορείο Reuters επικαλούμενο τρεις εμπορικές πηγές, που δεν κατονομάζονται.

Στο ίδιο τηλεγράφημα αναφέρεται ότι τα 15 από τα 25 δεξαμενόπλοια που φορτώθηκαν, τον Απρίλιο, με πετρέλαιο Urals από τα λιμάνια του Πριμόρσκ, του Ουστ-Λούγκα και του Νοβοροσίσκ ήταν υπό ελληνική διαχείριση. Το ανώτατο όριο τιμών είχε καθοριστεί από την ομάδα κρατών G7 και βάσει αυτού δεν επιτρεπόταν στις δυτικές εταιρείες να παρέχουν υπηρεσίες ασφάλισης και μεταφοράς για ρωσικό πετρέλαιο που πωλείται πάνω από 60 δολάρια ανά βαρέλι στο λιμάνι φόρτωσης.

Έτσι, οι περισσότεροι δυτικοί πλοιοκτήτες απείχαν, από τον Δεκέμβριο του 2022, από τη μεταφορά ρωσικού πετρελαίου, καθώς οι σχετικά υψηλές τιμές του πετρελαίου κράτησαν την παραγωγή των Ουραλίων κοντά ή πάνω από το ανώτατο όριο τιμών. Ωστόσο, η πτώση των παγκόσμιων τιμών πετρελαίου λόγω των παγκόσμιων εμπορικών εντάσεων έχει οδηγήσει τις τιμές του πετρελαίου των Ουραλίων πολύ κάτω από τα 60 δολάρια ανά βαρέλι στα ρωσικά λιμάνια, επιτρέποντας στους δυτικούς πλοιοκτήτες να επιστρέψουν στις μεταφορές ρωσικού αργού πετρελαίου.

Κυρώσεις χωρίς… ελέγχους

Στο μεταξύ, το Σάββατο 26/4 Εσθονοί αξιωματούχοι επιβεβαίωσαν ότι το δεξαμενόπλοιο «Kiwala», μεταφορικής ικανότητας 115.577 τόνων, που εφέρετο να ανήκει στον λεγόμενο «σκιώδη στόλο» και είχε κρατηθεί από τις 10 Απριλίου, αφέθηκε ελεύθερο, αφού αποκατέστησε μια σειρά ελλείψεων, που είχαν διαπιστωθεί. Η υπόθεση είναι αποκαλυπτική της ουσιαστικής αδυναμίας των κρατικών αρχών να ελέγξουν εμπορικά πλοία, που «κρύβονται» σε σημαίες ευκαιρίας εξαφανίζοντας τα στοιχεία τους.

Το συγκεκριμένο πλοίο, που φέρει σημαία Τζιμπουτί και εμφανίζεται να είναι, από το Μάρτιο του 2024, υπό κινεζική διαχείριση, βρίσκεται στη λίστα κυρώσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, του Ηνωμένου Βασιλείου, του Καναδά και της Ελβετίας για τα πλοία του «μαύρου στόλου». Έτσι, οι εσθονικές αρχές καθώς το εντόπισαν να ταξιδεύει, κενό φορτίου, προς το ρωσικό λιμάνι Ουστ-Λούγκα (Ust-Luga) αποφάσισαν να το ελέγξουν. Το ακινητοποίησαν για μια «τυπική επιθεώρηση» των κρατικών αρχών ενός λιμένα υποδοχής. Στη διάρκεια της επιθεώρησης βεβαιώθηκαν 40 ελλείψεις σε διάφορους τομείς, από τις οποίες οι 29 δικαιολογούσαν την κράτησή του.

Όμως, το βασικό θέμα που απασχολούσε αφορούσε τη σημαία του πλοίου, καθώς αρχικά φαινόταν ότι το πλοίο είχε διαγραφεί, στις αρχές του χρόνου, από το νηολόγιο του Τζιμπουτί και συνέχιζε παρανόμως να φέρει τη σημαία του. Ωστόσο, το υπουργείο Εξωτερικών της Εσθονίας ανέφερε ότι έλαβε έγγραφη διαβεβαίωση από το Τζιμπουτί ότι είχε εγκρίνει «μεταβατική περίοδο» νηολόγησης μέχρι τις 7 Μαΐου. Να πούμε ότι στο νηολόγιο του Τζιμπουτί μόνο τους τελευταίους έξι μήνες εγγράφηκαν 24 πλοία, που έχουν περιληφθεί σε λίστες κυρώσεων και άλλαξαν την προηγούμενη σημαία τους.

Στο διάστημα της κράτησης του πλοίου ο Κινέζος πλοίαρχος και το πλήρωμα ήταν συνεργάσιμοι, όπως είπαν οι τοπικές αρχές, αποκαταστάθηκαν οι ελλείψεις και το πλοίο καθώς δεν υπήρχε άλλος λόγος για να κρατηθεί, αφέθηκε ελεύθερο να συνεχίσει το ταξίδι του προς τη Ρωσία, παρότι τα τελευταία δύο χρόνια εμφανίζεται να έχει αλλάξει πολλές σημαίες και ιδιοκτησίες ενώ είναι άγνωστο τι σημαία θα υψώσει μετά τις 7 Μαΐου.

«Όλο το περιστατικό επιβεβαιώνει για άλλη μια φορά ότι υπάρχουν σημαντικές ελλείψεις στα νηολόγια των λεγόμενων χωρών με σημαίες ευκαιρίας και τα δεδομένα δεν είναι αξιόπιστα και η επικοινωνία μαζί τους είναι προβληματική», δήλωσε ο υπουργός Εξωτερικών της Εσθονίας, Μάργκους Τσάκνα.

Οι σημαίες ευκαιρίας

Σε αυτό το σημείο να πούμε ότι το θέμα των «σημαιών ευκαιρίας» άρχισε να απασχολεί και τον Διεθνή Ναυτιλιακό Οργανισμό (ΙΜΟ) καθώς διαπιστώνεται πως κάποια από αυτά αποτελούν «καταφύγια» πλοίων, που θέλουν να «εξαφανίσουν» τα στοιχεία τους. Ο γενικός γραμματέας του ΙΜΟ, Αρσένιο Ντομίνγκες, κατά την τελευταία σύνοδο της Νομικής Επιτροπής του ΙΜΟ, που έγινε, τον περασμένο μήνα, στο Λονδίνο, τόνισε την ανάγκη τα κράτη μέλη να εξαλείψουν τις δόλιες εγγραφές και τα νηολόγια να τηρούν τα παγκόσμια πρότυπα ναυτιλίας. Τόνισε, δε, τη σημασία της διατήρησης υψηλών προτύπων ναυτιλίας για τη διασφάλιση της συμμόρφωσης με τους κανονισμούς του ΙΜΟ.

«Η Επιτροπή θα συζητήσει ένα νέο προτεινόμενο πλαίσιο για την ανάπτυξη κατευθυντήριων γραμμών ή βέλτιστων πρακτικών για τη νηολόγηση πλοίων. Πιστεύω ότι αυτή είναι μια ευκαιρία για τη βελτίωση της απόδοσης και της διαφάνειας στην παγκόσμια συμμόρφωση με τα μέσα του ΙΜΟ», δήλωσε ο Ντομίνγκες.

Ωστόσο, όπως επεσήμαιναν ναυτιλιακοί αναλυτές «αυτό δεν θα γίνει από τη μια μέρα στην άλλη» υπονοώντας την ύπαρξη ισχυρών συμφερόντων που επιθυμούν την διατήρηση των αδιαφανών «σημαιών ευκαιρίας». Τελευταία στοιχεία της εταιρείας αναλύσεων Kpler δείχνουν ότι περισσότερα από 5.000 πλοία – που ισοδυναμούν με το 14,5% του παγκόσμιου εμπορικού στόλου – λειτουργούν σε νηολόγια, που έχουν επικυρώσει λιγότερες από το 10% επικύρωση των συμβάσεων του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού και της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας.

Σε αυτές τις σημαίες «υψηλού κινδύνου», όπως χαρακτηρίζονται, έχουν ενταχθεί, σύμφωνα με την Kpler, περισσότερα από 600 πλοία που υπόκεινται σε κυρώσεις να λειτουργούν υπό σημαίες υψηλού κινδύνου. Στον σχετικό πίνακα προστέθηκαν, τον περασμένο μήνα, η Καμπότζη, η Εσουατίνι της Νότιας Αφρικής, η Γκαμπόν και η Γουινέα-Μπισάου ενώ μεγάλη ανάπτυξη του στόλου τους παρουσίαζαν, στα τέλη Ιανουαρίου, ο Άγιος Μαρτίνος, η Γουιάνα, η Σιέρα Λεόνε, οι Νήσοι Κομόρος και κυρίως η Γουινέα.

Πρόσφατη, δε, έρευνα που δημοσιεύτηκε στη βρετανική Lloyd’s List έδειξε ότι η αλλαγή σημαίας μετά τις κυρώσεις γίνεται με γρήγορους ρυθμούς, με το μέσο χρόνο από την επιβολή των κυρώσεων μέχρι την αλλαγή σημαίας να έχει μειωθεί, φέτος, στις 45 μέρες σε σύγκριση με 85 ημέρες για εκείνα που έχουν επιβληθεί κυρώσεις το 2024.

Η επιτάχυνση της αλλαγής σημαίας αντανακλά την αυξανόμενη ευελιξία και πολυπλοκότητα των παραπλανητικών παραγόντων, εξηγεί η Claire Jungman, επικεφαλής του προσωπικού της αμερικανικής ομάδας United Against Nuclear Iran. «Αυτή η συμπεριφορά σπάνια είναι συμπτωματική ή διοικητική. Είναι συχνά μια σκόπιμη τακτική για να αποκρύψει την ιδιοκτησία, να περιπλέξει την επιβολή και να διατηρήσει την πρόσβαση στις παγκόσμιες αγορές ναυτιλίας παρά τους περιορισμούς», δήλωσε η Jungman.