Η λέξη “λαμόγια” είναι μεγάλη λαμογιά…

Για να λέω τη μαύρη μου αλήθεια, δεν κατάλαβα ποτέ την «πρακτική» (επαναλαμβάνω, «πρακτική») χρήση που έχει στην κοινωνία, η αρχική σημασία μιας λέξης. Γνωρίζω μερικούς, που ψάχνουν για την ετυμολογία διαφόρων λέξεων, που μόνο γι’ αυτό μιλάνε, μόνο γι’ αυτό συγκρούονται και μου θυμίζουν …Ηρακλέα Πουαρό, Αγάθη Κρίστι και Γεώργιο Σιμενόν.

Μάλιστα, τους αποκαλώ και «στριπτιζάδες», επειδή γδύνουν με μανία τις λέξεις, θέλοντας να φτάσουν στο «βρακί» τους. Τώρα, να «σκοτωθώ», εγώ, ποια και γιατί, είναι η κοινή ρίζα (υπάρχει όντως, καρντάσια) των λέξεων «λέσχη», «λόχος», «λεχώνα», «λεχρίτης» (αρχ. «λέχριος»), ούτε με ενδιαφέρει, ούτε με συγκινεί…

Η λέξη «ρεμπέτικο»

Από «ετυμολογία», έχω βαρβάτη εμπειρία, η οποία μου φανέρωσε το (σχεδόν) άρρωστο κλίμα κάποιων «αναζητήσεων»… Πάμε, λοιπόν, από την αρχή! Ήδη στην Σουηδία, ασχολιόμουν με το ρεμπέτικο τραγούδι και συνέχισα μετά στην Ελλάδα. Με γοήτευε, τόσο σαν απόλαυση- διασκέδαση, όσο και σαν ιστορική πραγματικότητα, αλλά και επειδή είχα ανταπόκριση του κοινού στις ραδιοφωνικές και τηλεοπτικές εκπομπές μου!

Αυτό με έσπρωχνε να ψάχνω για περισσότερα στοιχεία, σχετικά με το ρεμπέτικο και να τα ανακοινώνω στο κοινό μου, με συνοδεία από ανάλογα ρεμπέτικα στις πρώτες ηχογραφήσεις τους, σε δίσκους γραμμοφώνου, 78 στροφών. Στη ρεμπέτικη «πιάτσα», ακούγονταν και γράφονταν διάφορα απίθανα για την προέλευση της λέξης «ρεμπέτικο», ακόμα από σοβαρούς και δήθεν (τοιούτους)! Βρήκα και κατέγραψα 15 «φαντασιώσεις» και το χειρότερο ήταν ότι «ούτε ένας», δεν εξηγούσε πώς έφτασε η «εκδοχή» του, σε χρήση, στους ρεμπέτες!

Άρχισα, λοιπόν, να μαζεύω υλικό για τη λέξη, προσπαθώντας να φωτίσω τη θολή καταγωγή της! Με το να ασχοληθώ με τη λέξη «ρεμπέτικο» έγραψα κι ένα σχετικό βιβλίο! Στην …παλαίστρα (για μερικούς) της ετυμολογίας, άκουσα διάφορα, με αφορμή τη δική μου πρόταση για τη λέξη «ρεμπέτικο». Κάνα-δυό, είχαν αντιρρήσεις, αλλά χωρίς να έχουν πρόταση, απλά, μόνο για «αντιπολίτευση»! Ένας απ’ την παρέα μου, είπε, ότι σε πολλούς Έλληνες, τρέχει η ζήλια απ’ τις τσέπες τους! (Δε θέλω εγώ κατσίκι Χριστούλη μου, αλλά θέλω να κάνεις να ψοφήσει το κατσίκι του γείτονα, γιατί κοντεύω να σκάσω…). Αυτά είναι σαν ένας πρόλογος, για να σας πω το πώς σκέφτηκα να γράψω αυτό το κείμενο, επειδή έχω κάποια εμπειρία από «ετυμολογία», αλλά όχι μεγάλο ενδιαφέρον για την καταγωγή των λέξεων, γενικώς.

Όμως με ενδιαφέρει να μαθαίνω τις ελληνικές ρίζες μερικών περίεργων ξένων λέξεων, μάλιστα χαίρομαι κιόλας! Για παράδειγμα, στον καιρό της Σουηδίας, είχα, μία φορά, διαβάσει στην εφημερίδα «Dagens Nyheter», ότι η γαλλική λέξη «pluie» (βροχή), έχει την καταγωγή της στην ομηρική λέξη «πλέω» (πλοίαρχος, πλοηγός, πλεύση…), η οποία με τη σειρά της, κατάγεται από το σανσκριτικό «plew» («υγρό στοιχείο»).

Η «λαμόγια»

Η Ελλάδα, είναι σε όλους τους τομείς, η κορυφαία χώρα της «λαμόγιας», στην Ευρωπαϊκή Ένωση και γι’ αυτό μας έχουν κρεμάσει κουδουνάκια! (Ρωτήστε κι εμένα που συναναστρέφομαι ξένους, για να σας πω τι ακούουν τα ώτα μου…). Ναι! Είμαστε χώρα της «λαμόγιας», κοινωνικής, πολιτικής, οικονομικής, θρησκευτικής,  αθλητικής και συνεχίστε μόνοι σας με τα ατελείωτα προθέματα της κατάληξης «…ικής». Θα μπορούσαμε, μάλιστα, να λεγόμαστε και «Λαμογιάδδα» (με δύο δέλτα, για ζοριλίκι)! «Λαμόγια», σημαίνει: «απάτη», «παρανομία», «υποκρισία», «ανηθικότητα» (κοινωνική), «ύπουλη συμπεριφορά», «αβάντα»… Για την προέλευση της λέξης, έχουν ακουστεί πολλά!

Ορίστε: Α. Μία άποψη λέει ότι προέρχεται από την ιταλική λέξη «la moglie» (η σύζυγος) που πάει να βρει τον άντρα της στη Λέσχη που παίζει χαρτιά κι αυτός το σκάει απ’ το παιχνίδι, με δικαιολογία τη σύζυγο… Β. Στην αργκό του Μπουένος Άιρες, υπάρχει η λέξη «μόγια» (σημαίνει απάτη), στην οποία προστέθηκε το «λα» (μήπως, από κάποιον οινόφλυγα φιλόμουσο?). Γ. Από τη λέξη «lamo» της εσπεράντο, που σημαίνει «κουτσός», για κάποιον που είναι υγιής και κουτσαίνει (επίτηδες) για να ζητιανεύει. Δ. Από τη βουλγαρική λέξη «mogia» που σημαίνει «μαγεία» και μεταφορικώς «απάτη», «κόλπο»… και «αλληλούια»

Συγχαίρω αυτούς που διέθεσαν χρόνο και κέφι ώστε να ασχοληθούν με το θέμα και να μας παρουσιάσουν τις απόψεις τους, που όμως δεν είναι τεκμηριωμένες! Μου λείπει ένα σημαντικό στοιχείο, το οποίο πάντα μου λείπει, όταν ακούω ετυμολογίες λέξεων. Δηλαδή, το «πώς» έφτασε αυτή η «ρίζα» σε μας και τη χρησιμοποιούμε!

Η άποψη που θα σας παρουσιάσω σήμερα για την καταγωγή (και χρήση, βεβαίως) της λέξης «λαμόγια», είναι πολύ ιδιαίτερη και μου φαίνεται λογική, καθώς και σε κάποιους «δοκιμαστές» κειμένων, με επαγγελματικά «ούμπαλα» και όχι κομπλεξικές φιγούρες! Εμένα, δε μ’ ενοχλεί οποιαδήποτε κριτική, μάλιστα σε κριτική Ελλήνων, μεταμορφώνομαι αυτόματα σε χονδρόπετσο Έλληνα …πολιτικό! Και βγαίνοντας στο …μπαλκόνι της ευρηματικότητάς μου, ακριβώς όπως η Μήτση Κωνσταντάρα, (αδελφή του αγαπημένου μας Λάμπρου Κωνσταντάρα), ναι, στην υπέροχη ταινία  «Καπετάν φάντης μπαστούνι» (και ζήηηλια εσείς Αγγελόπουλε, Ταρκόφσκι…), έλεγα βγαίνοντας στο «μπαλκόνι», ραντίζω τις κακοήθεις κριτικές λόγω εμπάθειας και ζήλιας, με τη φράση της Μήτσης; «Δοξασμένο ας είναι το όνομα του Κυρίου». (Ποιανού Κυρίου; Ε, βρείτε και κάτι μόνοι σας…)

Οι Vikings, σέρνουν τον χορό

«Οι Βίκινγκς, που δεν έπαιζαν στο χέρι κομπολόγια, αυτοί μας εδιδάξανε τη λέξη τη λαμόγια». «’Σένα τα λέγω Τζώρτζη, ‘σένα και άκου τα, πάρε χαρτί και πένα, κάτσε και γράψε τα». Οι Βίκινγκς (Vikings) ήταν Σκανδιναβοί κι έμεναν στη Δανία, Σουηδία, Νορβηγία και Ισλανδία. Το όνομά τους (Vikings) σημαίνει «βόρειοι πειρατές». Έδρασαν από το 800 μ. Χ. ως το 1050 μ.Χ. Κατέστρεφαν οτιδήποτε μπορούσε να τους αποφέρει κέρδος και έκαναν πειρατείες! Αν έλεγε κανείς ότι έδρασαν σαν άγρια ζώα, θα ήταν πολύ κοντά στην πραγματικότητα. Όμως δεν έμειναν στα πέριξ του Βορρά, αλλά ξαμολήθηκαν σε όλη την Ευρώπη για λεηλασίες.

Άμα, η φράση «σε όλη την Ευρώπη», σας φαίνεται ελληνικής ύφανσης (υπερβολική, δηλαδή), προσέξτε το εξής: Σε έρευνες που έγιναν από τον Δανό καθηγητή της εξελικτικής γενετικής, Eske Willerslev του Πανεπιστημίου του Κέιμπριτζ και την ομάδα του, αναλύθηκαν DNA από 442 σκελετούς Βίκινγκς, οι οποίοι βρέθηκαν σε «διάφορα» μέρη της Ευρώπης και της Γροιλανδίας. Οι ερευνητές, μάλιστα, έκαναν δημοσίευση στο περιοδικό «Nature».

Οι Βίκινγκς προτιμούσαν να δραστηριοποιούνται Ανατολικά, αντί Δυτικά! Ενδιαφέρονταν για πολύτιμα αγαθά, όπως χρυσάφι, ασήμι, μετάξι… Όταν έκαναν εμπόριο και όχι πλιάτσικο…, αντάλλασσαν τα δικά τους προϊόντα, δηλαδή γούνες, μέταλλα, ξυλεία, αλλά και δούλους! Με το εμπόριο και τις επιδρομές, κατάφεραν να έχουν επιρροή σε περιοχές όπως η Λετονία, η Πολωνία… Μάλιστα, ένας μεγάλος Βίκινγκ ηγέτης, ο Ρούρικ, ίδρυσε το Νοβγκορόντ, (πόλη Ρωσική τώρα, Вели́кий Но́вгород‎‎), που στην αρχή ήταν ένας σημαντικός σταθμός τους!

Οι Vikings στην Πόλη

Η Κωνσταντινούπολη, ήταν γνωστή στους Βίκινγκς ως «Micklagården», δηλαδή «ο κήπος του Μιχάλη», από τον αυτοκράτορα Μιχαήλ Γ΄ (842- 867), τον επονομαζόμενο «μέθυσο». Μάλιστα η περίοδος της αυτοκρατορίας του, ήταν περίοδος ιστορική για το Βυζάντιο, με δυνατά και εντυπωσιακά επιτεύγματα σε όλους τους τομείς! Οι Βίκινγκς, εντυπωσιάστηκαν από την πολυτέλεια, αλλά και τη στρατηγική θέση του Βυζαντίου, γι’ αυτό αποτελούσε στόχο επιθέσεων.

Έτσι, το 860, ενώ ο αυτοκράτορας Μιχαήλ Γ’ βρισκόταν εκτός Πόλης, οι «Ρως» (σκανδιναβικός σπόρος, -ίδρυσαν την Ρωσία του …Πούτιν), επιτέθηκαν και λεηλάτησαν τα περίχωρα, αλλά δεν κατάφεραν να περάσουν τα τείχη. Ακόμα μία αποτυχημένη επίθεση των αδίστακτων Βίκινγκς, σημειώθηκε το 941, αλλά οι Βυζαντινοί, χρησιμοποιώντας το φονικό τους όπλο, το «Υγρόν Πυρ», κατέστρεψαν όλον τον στόλο των Βίκινγκς.

Μετά τις αποτυχίες τους, οι Βίκινγκς, υποτάχθηκαν τελικά στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία, ως σύμμαχοι, -ως σύμμαχοι, παρακαλώ! Έτσι, το 980, ο αυτοκράτορας Βασίλειος Β’, ίδρυσε τη «Βαραγγική Φρουρά», αποτελούμενη από Σκανδιναβούς πολεμιστές, για να εξασφαλίσει πίστη και προστασία. Αυτή η επίλεκτη φρουρά, φημισμένη για τη μαχητικότητα και την ακεραιότητά της, υπηρέτησε τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία για περίπου 300 χρόνια!

Χάλφνταν, το ευγενής παιδί…

Ο Χάλφνταν ο Μέλας (Halfdanr Svart), ένα ζόρικο αγόρι, έζησε τον 9ο αιώνα και 18 ή 19 ετών, έγινε βασιλιάς του Άγκντερ. Αγαπούσε πολύ την Κωνσταντινούπολη και είχε καλές σχέσεις με τους «ομολόγους» του, οι οποίοι ανεχόντουσαν (με το αζημίωτο…) όλα τα βρωμερά οικονομικά του παιχνίδια. Κάποια φορά, βρέθηκε μέσα στην Αγιά-Σοφιά, ενθουσιάστηκε αμέσως ο βάρβαρος και χάραξε, μπροστά σε όλους, το όνομα του σ’ ένα μάρμαρο της εκκλησίας! Έγραψε σε ρουνική σκανδιναβική γραφή της εποχής (runinskrift): «Ο Χάλφνταν ήταν εδώ». Η γραφή υπάρχει μέχρι σήμερα.

Και τώρα η «λαμόγια», …βγαίνει απ’ τον «φούρνο» μου

Μετά τις ήττες που είχαν οι Βίκινγκς από τους Βυζαντινούς έγιναν «καλά παιδιά» και αποφάσισαν να ασχοληθούν με το εμπόριο και τις κομπίνες του. Η Κωνσταντινούπολη ήταν πολύ καλά οργανωμένη πόλη, φρουρούμενη και ελεγχόμενη. Αλλά οι περισσότερες εμπορικές δουλειές των Βίκινγκς γίνονταν μαύρα! Σκαρφίζονταν διάφορους τρόπους για να παρακάμψουν τους ελέγχους, από τους φύλακες που έλεγχαν τις Πύλες. Χρυσό και ασήμι, ήθελαν να βγάλουν στη ζούλα, γιατί αυτά τα μέταλλα όταν έβγαιναν νόμιμα από την Πόλη, φορολογούνταν πολύ, έστω κι αν ήταν σε μικρές ποσότητες.

Όμως οι Vikings, αν και χθαμηλού επιπέδου, ως πρωτόγονοι, σκέφτηκαν ένα κόλπο το οποίο είχε επιτυχία. Κανόνιζαν, ώστε οι περισσότεροι από τη «συμμορία», να βγουν από την Πόλη «καθαροί», να απομακρυνθούν και να περιμένουν τους άλλους, τους «θρασείς», που θα «πέρναγαν» το «πράμμα» από τους φρουρούς. Για το κόλπο, είχαν μαζί τους μερικά παιδάκια (…Βικινγκάκια) τα οποία έβαζαν στις φορτωμένες άμαξες και τα σκέπαζαν με αρνίσια  δέρματα. Οι φρουροί των Πυλών, έκαναν προσεκτική έρευνα στις άμαξες, αλλά δεν πείραζαν τα παιδάκια που «κοιμόντουσαν» κάτω απ’ τα δέρματα! Όμως τα Βικινγκάκια, δασκαλεμένα, κάνανε τον ψόφιο κοριό και έσφιγγαν στην αγκαλιά τους το χρυσάφι και το ασήμι!

Όταν οι άλλοι που περίμεναν, τους έβλεπαν από μακριά, τους φώναζαν με λαχτάρα «λαμ; λαμ;» Λαμ-lamm, είναι το αρνί στα σκανδιναβικά και ρωτώντας «αρνί; αρνί;», εννοούσαν αν έπιασε το κόλπο με τα αρνίσια σκεπάσματα. Οι άλλοι, απαντούσαν «Oh! Ja!» (Ω! Ναι!). Αυτήν, λοιπόν, τη μικρή συνομιλία «λαμ-ω-για», την άκουγαν οι Έλληνες της Πόλης, που βρίσκονταν εκεί, είτε ως αθλοφόροι είτε ως διαβάτες και  καταλάβαιναν ότι κάτι πονηρό γινόταν, αλλά πού να πάει το μυαλό τους… Έμεινε όμως το «λάμ-ω-για», δηλαδή «λαμόγια»,  …δηλαδέστερα «απάτη»!

Οι τρόποι που διαδίδονται λέξεις και φράσεις, είναι αμέτρητοι και έχει να κάνει με τις γλωσσικές ανάγκες που έχει κάθε τόπος και κάθε κοινωνική ομάδα! Εδώ διαδόθηκε σ’ όλον τον πλανήτη η αρχαιοελληνική μουσική «πεντατονία», από Ηπειρώτες αγράμματους μαστόρους και δε θα διαδίδονταν μια τόσο όμορφη λέξη  και με ωραίο άκουσμα όσο και ουσία, η λέξη «Λαμόγια»;  Τι εύηχη που είναι!

Υστερόγραφο-έκπληξη σας έχω τσιμπήσει!

Λοιπόν, οι Σουηδοί απόγονοι των Vikings, εμπλούτισαν τη φτωχή γλώσσα τους με αμέτρητες ελληνικές λέξεις και κυρίως σε επιστημονικούς τομείς! Το λέω αυτό, γιατί έχω κάτι απίστευτο. Οι Σουηδοί, ως συντηρητικοί προτεστάντες σε βαθμό …κακουργήματος, έχουν βλαστήμιες που δεν πιστεύονται! Δηλαδή: «Άι στο δάσος», «Άι στην κόλαση»… Ελάχιστες πιπεράτες υπάρχουν! Για να τις αποφύγουν, έχουν επινοήσει τη φράση «Fy Sjutton», δηλαδή «ουφ, 17», το οποίο στα ελληνικά σημαίνει κάτι σαν «άι στα κομμάτια», «ανάθεμα».

Γιατί, όμως, οι Σουηδοί χρησιμοποιούν τον αριθμό 17; Οι σοβαροί «ερευνοσκόποι», μού είπαν «είναι άγνωστο». Οι παντογνώστες, που υπάρχουν παντού, αλλά όχι στο 90% που υπάρχουν εδώ, μου είπαν διάφορα χαζά: «7 αστέρια»,  «7 μέρες της εβδομάδας»…, αλλά όχι για το 17! Μία άποψη είναι, ότι οι Σουηδοί θεωρούν τον αριθμό 17 ως σημαντικόν, γιατί και οι αρχαίοι Έλληνες έκαναν τον ίδιο με το 17. Έχω υπερβεί τον αριθμό των λέξεων, ψάξτε μόνοι σας πώς το ελληνικό «17», είναι μαγικός αριθμός. Αλληλούια! Να και το σχετικό λαμόγια-τραγουδάκι!