Οι θρυλικές ”Μάγισσες της Νύχτας” – Οι Ρωσίδες πιλότοι στον Β’ Παγκόσμιο

80η επέτειος σήμερα για το τέλος του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου κι ευκαιρία να θυμηθούμε – όντας σε αντιηρωικές, ρευστές εποχές – τις ξεχασμένες, παρότι θρυλικές, “Μάγισσες της νύχτας” (γερμ. «Nachthexen», ρωσ. Ночные Ведьмы / Notschnyje Wedmy ). Αυτές, τις ειδικευμένες σε νυχτερινές αεροπορικές επιθέσεις νεαρές Ρωσίδες επίλεκτες πιλότους, που έγιναν ο φόβος και ο τρόμος των Γερμανών εισβολέων στη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, αποδεικνύοντας ότι ο πόλεμος δεν είναι μόνο ανδρική υπόθεση.

Ποια ήταν όμως η ιστορία των “Μαγισσών της Νύχτας”; Τον Οκτώβριο του 1941, λίγους μόνο μήνες μετά την έναρξη της γερμανικής επιχείρησης “Μπαρμπαρόσα” κατά της πρώην Σοβιετικής Ένωσης, συγκροτήθηκε με πρωτοβουλία της συνταγματάρχη Μαρίνας Ρασκόβα, γνωστής και ως “Ρωσίδα Αμέλια Έρχαρτ” – και απόφαση του ίδιου του Στάλιν – το Σοβιετικό 588ο Σύνταγμα Νυχτερινών Βομβαρδισμών (588ο NBAP), αποτελούμενο αποκλειστικά από γυναίκες – από τους μηχανικούς, τους συντηρητές και τους πλοηγούς μέχρι και τους πιλότους.

Το γυναικείο Σύνταγμα, με διοικητή την έμπειρη Γεβντόκια Μπερσάνσκαγια, συγκροτήθηκε σε τρία σμήνη με περίπου 25 νεαρές πιλότους, ηλικίας από 20-30 ετών, οι οποίες στρατολογούνταν κυρίως από πιλότους της πολιτικής αεροπορίας και από σοβιετικές αερολέσχες.

«Έξυπνες, μορφωμένες και ταλαντούχες», τα ρωσικά «χελιδόνια», όπως τις ονόμαζαν οι σύντροφοί τους άρρενες αεροπόροι, είχαν σαν σύνθημα : «Είσαι γυναίκα και να είσαι υπερήφανη γι αυτό», καθώς στην αρχή της καριέρας τους θεωρήθηκαν από πολλούς ως ακατάλληλες για να κυβερνούν ένα βομβαρδιστικό και η Ρασκόβα έκανε μεγάλη προσπάθεια μέχρι να πείσει τον Στάλιν να εμπιστευτεί τα λεγόμενα και νεαρά «Γεράκια του Στάλιν».

Η Στρατηγική και οι Επιτυχίες των «Μαγισσών»

Αποστολή των “Μαγισσών” ήταν να διεισδύουν αιφνιδιαστικά τη νύχτα, πετώντας αθόρυβα με σβηστές μηχανές, σε πολύ χαμηλό ύψος πάνω από τις εχθρικές γραμμές και να βομβαρδίζουν ανελέητα γερμανικούς στρατιωτικούς στόχους. Για τις επιχειρήσεις τους χρησιμοποιούσαν το κατασκευασμένο από καλυμμένο με ύφασμα κόντρα πλακέ – και ως εκ τούτου εξαιρετικά αργοκίνητο, ευέλικτο, εύθραυστο, κι ελαφρύ-βομβαρδιστικό (Polikarpow Po-2). Και μάλιστα χωρίς αλεξίπτωτο, αμυντικά όπλα, ραντάρ, ασύρματο και σκέπαστρο πιλοτηρίου. Για τις απογειώσεις και προσγειώσεις του το Ρο-2 δεν απαιτούσε μεγάλο ή ασφαλτοστρωμένο διάδρομο, γι αυτό και οι πιλότοι του μπορούσαν να χρησιμοποιούν λιβάδια και ξέφωτα δασών πίσω από τις γραμμές του εχθρού.

Η πλοήγηση γινόταν με χρονόμετρο, αλλά και με τη χρήση κυρίως φυσικών ορόσημων (λίμνες, δάση, ποτάμια κλπ) και οτιδήποτε μπορούσαν να ξεχωρίσουν μέσα στο βαθύ σκοτάδι της νύχτας. Κι αυτό που άκουγαν οι Γερμανοί στρατιώτες όταν πετούσαν από πάνω τους οι “Μάγισσες” δεν ήταν παρά μια χαρακτηριστική «συριστική» βουή, όπως «η σκούπα μιας μάγισσας να σαρώνει τον σκοτεινό ουρανό».

Η χαμηλή ταχύτητα, η οποία έφτανε έως και τα 150 χλμ./ώρα, μπορεί να αποτελούσε πλεονέκτημα του Po-2 έναντι των πολύ ταχύτερων γερμανικών μαχητικών, που έπρεπε να κάνουν μεγαλύτερες μανούβρες, αλλά δεν αποτελούσε πλεονέκτημα έναντι των προβολέων και των αντιαεροπορικών πυροβόλων.

Μόνο οι επικίνδυνοι ελιγμοί, που υποδήλωναν το απαράμιλλο θάρρος και το ταλέντο των κυβερνητριών του Ρο-2 ήταν το αποτελεσματικό αντίμετρο στις γερμανικές πυροβολαρχίες. Έτσι αναπτύχτηκε σε αυτές και το αίσθημα της σίγουρης νίκης, όχι μόνο απέναντι στους εχθρούς αλλά και στον ίδιο τους τον εαυτό. Το συγκεκριμένο αργοκίνητο διθέσιο δίπλανο αναπτύχτηκε το 1927/28 και προορίζονταν αρχικά για γεωργικούς σκοπούς πριν μετατραπεί σε βομβαρδιστικό.

Η πρώτη τους αποστολή των “Μαγισσών”, μετά από εξάμηνη εκπαίδευση, πραγματοποιήθηκε στις 8 Ιουνίου 1942 στο νότιο Ντονμπάς κατά γερμανικής μεραρχίας. Αφού προηγουμένως πολέμησαν στον Καύκασο, στην Κριμαία και στη Λευκορωσία, οι τελευταίες αποστολές των “Μαγισσών” πραγματοποιήθηκαν το 1945 στις περιοχές Ντάντσιχ, Κέσλιν, Στεττίν και στο λιμάνι του Σβινεμύντε. Αμέσως μετά τη λήξη του πολέμου αποδόθηκαν στο το “588” οι δέουσες τιμές και κατόπιν, τον Νοέμβριο του 1945, διαλύθηκε, χωρίς να ξαναγίνει πλέον λόγος για τις “Μάγισσες” μέχρι στις αρχές της δεκαετίας του ΄90.

Οι Ηρωίδες του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου

Συνολικά, στα τέσσερα χρόνια της δράσης τους, μέχρι τη διάλυση του Συντάγματος, οι «Μάγισσες της νύχτας» πραγματοποίησαν 23.672 επιχειρήσεις με 28.676 ώρες πτήσης, ρίχνοντας περίπου 3.000 τόνους βομβών. Κατέστρεψαν ή προκάλεσαν ζημιές σε 17 μεγάλες γέφυρες, 9 τραίνα, 26 αποθήκες πυρομαχικών και καυσίμων, 176 φορτηγά και 86 γερμανικές θέσεις βολής. Πέρα όμως από τα όποια μεγάλα ή μικρά αεροπορικά πλήγματα κατά του γερμανικού στρατού πρέπει να υπογραμμιστεί ότι η συνεχής παρουσία των Po-2 πάνω από τις γερμανικές θέσεις είχε σαν αποτέλεσμα την υπονόμευση του ηθικού των Γερμανών στρατιωτών.

Για αυτό και τις ονόμασαν “Nachthexen”, καταφεύγοντας μάλιστα σε μύθους, όπως για παράδειγμα ότι οι «Μάγισσες» έπαιρναν χάπια για να βλέπουν μέσα στο σκοτάδι της νύχτας όπως οι γάτες. Όμως το βασικό κίνητρο της αυταπάρνησής τους και της πατριωτικής τους στάσης ήταν γιατί οι περισσότερες από αυτές επιζητούσαν την εκδίκηση για το θάνατο συγγενικών τους προσώπων από τους Ναζί, αλλά και την μεγάλη επιθυμία τους να πολεμήσουν κατά του εισβολέα.

Η τελευταία “Μάγισσα της νύχτας”, η Ναντέζντα Πόποβα, με πάνω 850 αποστολές, απεβίωσε πριν 10 χρόνια, σε ηλικία 91 ετών, αφού προηγουμένως, το 2006, την τίμησε ο ίδιος ο Ρώσος πρόεδρος Πούτιν. Σε μια περίπτωση, η ξεχωριστή για τον ηρωισμό της Ποπόβα επιτέθηκε εναντίον του εχθρού 18 φορές μέσα σε μια νύχτα και τόλμησε, εκτελώντας επικίνδυνους ελιγμούς μέσα στη νύχτα, να ρίξει τις βόμβες και τις 18 φορές.

Η αξία όμως αυτών των γυναικών που αγωνίστηκαν με αυταπάρνηση και απαράμιλλο θάρρος για την ελευθερία της πατρίδας τους φαίνεται και στους τάφους τους. Έτσι η ιδρύτρια κι εκπαιδευτής του 588ου Συντάγματος, Μαρίνα Ρασκόβα, που συνετρίβη στις 28 Δεκεμβρίου 1942 μ΄ ένα PE-2 θάφτηκε με τιμές στα τείχη του Κρεμλίνου. Καμιά πάντως από τις “Μάγισσες” δεν πιάστηκε αιχμάλωτη των Γερμανών, προτιμώντας τον σίγουρο θάνατο, γι αυτό άλλωστε και δεν έπαιρναν μαζί τους αλεξίπτωτα.

Συγκριτικά με τις τεράστιες απώλειες στο σοβιετικό στρατό, μόνο λίγες, συγκεκριμένα 14, “Μάγισσες” του 588ου Συντάγματος έχασαν τη ζωή τους εν ώρα καθήκοντος, ενώ σε 23 από αυτές απονεμήθηκε ο τίτλος του “Ηρώα της Σοβιετικής Ένωσης” – σε σύνολο 29 γυναικών που αξιώθηκαν αυτόν τον ύψιστο τίτλο της πάλαι ποτέ Σοβιετικής Ένωσης. Ονομαστικά, πρόκειται για τις Ράισα Αρόνοβα (960 πολεμικές αποστολές),  Vera Belik ( μετά θάνατον , 813), Αντονίνα Τσουντιάκοβα (?), Ρουφίνα Γκασέβα (848), Πολίνα Γκέλμαν (857), Τατιάνα Μακάροβα (μεταθανάτια, 628), Ναταλία Μέκλιν (980), Γιεβντοκία Νικουλίνα (774), Ευδοκία Νόσαλ (μετά θάνατον, 354), Σόγια Παρφένοβα (680), Γιεβντοκία Πάσκο (800), Ναντέζντα Πόποβα (850), Νίνα Ρασπόποβα (857), Αικατερίνα Ριάμποβα (816), Λαρίσα Ροζάνοβα (816), Yevgenia Rudneva (μεταθανάτια, 645), Olga Sanifirova (μεταθανάτια, 800), Γιεβγκένια Ζιγκουλένκο (968), Ιρίνα Σεμπρόβα (ανά πηγή 1.004–1.008), Μαρία Σμιρνόβα (950), Μαγκούμπα Συρτλάνοβα (782), Μαρίνα Τσέτσεβα (810), Νίνα Ουλιανένκο (?).