Οι Σερβοβόσνιοι καταγγέλλουν δικτατορία στην Βοσνία-Ερζεγοβίνη

Ζήτησε από το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ να προγραμματίσει επειγόντως ψηφοφορία για την έγκριση του Κρίστιαν Σμιτ ως Ύπατου Εκπροσώπου ή να βρεθεί άλλος υποψήφιος.

Ομιλία της Ζέλικα Τσβιγιάνοβιτς:

Ευχαριστώ για την ευκαιρία να απευθυνθώ σε εσάς σε αυτή την κρίσιμη στιγμή, όχι μόνο για τη Βοσνία και Ερζεγοβίνη, αλλά και για την αξιοπιστία του διεθνούς συστήματος στο οποίο όλοι μαζί βασιζόμαστε.

Αν και αυτή τη στιγμή προεδρεύω της τριμελούς Προεδρίας της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης, σήμερα απευθύνομαι σε σας με την προβλεπόμενη από το Σύνταγμα ιδιότητα του Σέρβου μέλους αυτής της Προεδρίας. Σε αυτή τη θέση με εξέλεξαν οι πολίτες της Σερβικής Δημοκρατίας, μιας από τις δύο οντότητες που απαρτίζουν τη Βοσνία και Ερζεγοβίνη.

Η Συμφωνία του Ντέιτον δεν ήταν μια τέλεια λύση, αλλά αποτέλεσε μια τολμηρή διπλωματική πράξη που καθιέρωσε μια ισορροπία μεταξύ των τριών λαών και των δύο οντοτήτων εντός ενός κράτους. Αυτή η συμφωνία ήταν – και παραμένει – μια νομικά δεσμευτική διεθνής συνθήκη, καταχωρημένη στα χρονικά αυτού του Συμβουλίου. Το Παράρτημα 4 της αποτελεί το Σύνταγμά μας, ενώ το Παράρτημα 10 καθορίζει την εντολή του Ύπατου Εκπροσώπου.

Η συμφωνία καθιέρωσε ένα αποκεντρωμένο σύστημα βασισμένο στη συναίνεση, με σκοπό να μην επιτρέπεται σε καμία πλευρά – εγχώρια ή διεθνή – να κυριαρχήσει επί των άλλων. Ωστόσο, σήμερα είμαστε μάρτυρες της διατάραξης αυτής της ισορροπίας λόγω της ανεξέλεγκτης παρέμβασης ξένων παραγόντων, τόσο μέσω των ενεργειών διαφόρων Ύπατων Εκπροσώπων όσο και μέσω της δράσης ξένων δικαστών στο Συνταγματικό Δικαστήριο της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης.

Επιτρέψτε μου να ξεκινήσω από εκεί που ξεκινά και το ίδιο το Ντέιτον: από το κράτος δικαίου. Το Παράρτημα 10 ορίζει ρητά ότι ο Ύπατος Εκπρόσωπος πρέπει να εγκριθεί από το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ.

Αυτό δεν συνέβη ποτέ στην περίπτωση του Κρίστιαν Σμιτ. Τον επέλεξε ένα αυτοαποκαλούμενο Συμβούλιο για την Εφαρμογή της Ειρήνης (PIC) – μια άτυπη ομάδα χωρίς καταστατικό, χωρίς θεμελίωση σε κάποια διεθνή συνθήκη και χωρίς νομική βάση, και χωρίς καμία εξουσία να παραβλέψει το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ. Ο Σμιτ δρα βάσει των λεγόμενων «εξουσιών της Βόννης», οι οποίες δεν περιέχονται σε κανένα νομικά δεσμευτικό διεθνές μέσο.

Ορισμένοι υποστηρίζουν ότι αρκεί το γεγονός ότι το PIC «ενημέρωσε» το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ για την επιλογή του και ότι η έγκριση δεν είναι απαραίτητη. Ωστόσο, αν η ψηφοφορία στο Συμβούλιο θεωρούνταν περιττή, δεν θα είχε ποτέ απαιτηθεί από το Παράρτημα 10.

Το Παράρτημα 10 καθορίζει επίσης σαφώς την εντολή του Ύπατου Εκπροσώπου. Η Συμφωνία του Ντέιτον δεν έδωσε στον Ύπατο Εκπρόσωπο την εξουσία να θεσπίζει νόμους, να αναστέλλει συντάγματα, να διώκει ποινικά εκλεγμένους αξιωματούχους και πολιτικά κόμματα ή να κυβερνά με διατάγματα.

Παρόλα αυτά, ο Κρίστιαν Σμιτ κάνει ακριβώς αυτό, όπως έκαναν και ορισμένοι από τους προκατόχους του, και μάλιστα όχι σε λίγες περιπτώσεις.

Και εδώ βρίσκεται η ουσία της συνεχιζόμενης κρίσης στη Βοσνία και Ερζεγοβίνη, της οποίας την κορύφωση βλέπουμε σήμερα. Όλα όσα προέκυψαν από αυτή την παρατυπία – την έλλειψη έγκρισης από το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ και τις παράνομες υπερβάσεις της εντολής που καθορίζεται στο Παράρτημα 10 – είναι ελαττωματικά με τον ίδιο τρόπο. Κανένα νομικό σύστημα – εγχώριο ή διεθνές – δεν μπορεί να επιβιώσει αν οι ερμηνευτές των κανονισμών εξαιρούν τον εαυτό τους από την εφαρμογή τους.

Επιτρέψτε μου να αναφέρω εν συντομία μόνο μερικά από τα πολλά διατάγματα που ο Σμιτ επέβαλε παράνομα από τότε που ανέλαβε στη Βοσνία και Ερζεγοβίνη:

1. 1. Αναίρεσε μονομερώς το Σύνταγμα της Ομοσπονδίας Βοσνίας και Ερζεγοβίνης για να επιβάλει μια κυβέρνηση της επιλογής του, αγνοώντας τα εκλογικά αποτελέσματα.
   2. Τροποποίησε τον εκλογικό νόμο παρακάμπτοντας τις δημοκρατικές κοινοβουλευτικές διαδικασίες.
   3. Παράτεινε την θητεία της Κεντρικής Εκλογικής Επιτροπής χωρίς διαδικασία ενώπιον του αρμόδιου νομοθετικού σώματος.
   4. Τροποποίησε τον Ποινικό Κώδικα με σκοπό την ποινικοποίηση της μη συμμόρφωσης με τα διατάγματα που ο ίδιος εξέδωσε. Αυτή η κίνηση στοχεύει κυρίως στην απομάκρυνση από την πολιτική ζωή του δημοκρατικά εκλεγμένου Προέδρου της Σερβικής Δημοκρατίας επειδή εκτέλεσε το συνταγματικό του καθήκον και κήρυξε νόμους που υιοθέτησε η Εθνική Συνέλευση της Σερβικής Δημοκρατίας, καθώς και στον εκφοβισμό όλων των αξιωματούχων που θα τολμούσαν να αμφισβητήσουν την παράνομη εξουσία του.
   5. Ανέστειλε τη χρηματοδότηση δημοκρατικά εκλεγμένων πολιτικών κομμάτων στη Σερβική Δημοκρατία από τον προϋπολογισμό, ακυρώνοντας έτσι την πολιτική βούληση της συντριπτικής πλειοψηφίας των ψηφοφόρων της.

Αξιότιμα μέλη του Συμβουλίου,

Τίποτα από τα παραπάνω δεν προβλέπεται από τη Συμφωνία του Ντέιτον, δεν είναι συμβατό με τη δημοκρατία και σίγουρα δεν αποτελεί κράτος δικαίου.

Εδώ έχουμε να κάνουμε με δικτατορία – μια διακυβέρνηση μέσω διαταγμάτων, χωρίς έλεγχο από δικαστικά όργανα, χωρίς δικαίωμα ένδικου μέσου.

Αυτό που ξεκίνησε ως απλή υπέρβαση εντολής έχει εξελιχθεί σε ένα καθιερωμένο σύστημα καταστολής.

Κάθε τέτοια ενέργεια δικαιολογείται ως απαραίτητη για τη «λειτουργικότητα». Ωστόσο, το αποτέλεσμα δεν είναι μια «ενωμένη» Βοσνία και Ερζεγοβίνη, αλλά μια βαθιά πολωμένη κοινωνία που δύσκολα μπορεί να επιβιώσει με ξένη παρέμβαση τέτοιου είδους και έντασης.

Όταν η Σερβική Δημοκρατία διαμαρτύρεται για αυτές τις παραβιάσεις, κατηγορείται αβάσιμα για αποσχιστισμό. Ωστόσο, η επιμονή στην τήρηση μιας διεθνούς συνθήκης δεν είναι αποσχιστισμός.

Αντίθετα με ορισμένες αφηγήσεις, η Σερβική Δημοκρατία δεν υπονομεύει τη Συμφωνία του Ντέιτον – την υπερασπίζεται. Με τα αιτήματά μας δεν αποδομούμε τη Βοσνία και Ερζεγοβίνη, αλλά αποκαθιστούμε τη νομιμότητα και την ισορροπία όπως αρχικά καθιερώθηκαν στο πλαίσιο του Ντέιτον.

Για τον λόγο αυτό, η Εθνική Συνέλευση της Σερβικής Δημοκρατίας υιοθέτησε νόμους για την προστασία των δικαιωμάτων της που καθορίζονται στο πλαίσιο του Ντέιτον. Αυτά τα μέτρα δεν αποτελούν πρόκληση, αλλά μια νόμιμη απάντηση στην επίμονη παραβίαση του διεθνούς δικαίου.

Η τρέχουσα κρίση δεν προκλήθηκε από τη Σερβική Δημοκρατία, ούτε είναι προς το συμφέρον της. Είναι συνέπεια της πιο επεκτατικής και αυταρχικής εκδήλωσης εξουσίας του Σμιτ, που συνοδεύεται από την παράνομη επιβολή πολλών διαταγμάτων.

Επομένως, η καταδίκη των ενεργειών της Σερβικής Δημοκρατίας χωρίς προηγούμενη εξέταση των παράνομων παρεμβάσεων του Σμιτ δεν είναι μόνο λανθασμένη, αλλά και μεροληπτική, με επικίνδυνες συνέπειες.

Επιτρέψτε μου να εκθέσω ξεκάθαρα τη θέση μας:

1. 1. Παραμένουμε πλήρως δεσμευμένοι στην κυριαρχία και την εδαφική ακεραιότητα της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης, όπως ορίζεται στη Συμφωνία του Ντέιτον.
   2. Όσον αφορά την εντολή του Ύπατου Εκπροσώπου, υποστηρίζουμε την επιστροφή στη νομική βάση του Παραρτήματος 10 και την προετοιμασία για το κλείσιμο του Γραφείου του Ύπατου Εκπροσώπου (OHR).
   3. Απορρίπτουμε τις μονομερείς αποφάσεις που τροποποιούν τη συμφωνία ειρήνης, ποινικοποιούν την πολιτική συζήτηση, διώκουν πολιτικούς αντιφρονούντες μέσω εργαλειοποιημένης δικαιοσύνης, διακρίνουν πολιτικά κόμματα και παρακάμπτουν τη βούληση των ψηφοφόρων.
   4. Η νομική επαναφορά στη Βοσνία και Ερζεγοβίνη αποτελεί το λογικό επόμενο βήμα αν θέλουμε να αποτρέψουμε την κλιμάκωση και τις μελλοντικές κρίσεις.

Επομένως, με τον δέοντα σεβασμό, καλώ αυτό το Συμβούλιο να προβεί επειγόντως στα εξής βήματα:

1. 1. Να προγραμματίσει επίσημη ψηφοφορία για την έγκριση του Κρίστιαν Σμιτ. Εάν δεν μπορεί να εξασφαλίσει υποστήριξη, ας βρούμε έναν άλλο υποψήφιο, που θα διοριστεί σύμφωνα με το Παράρτημα 10.
   2. Να ζητήσει μια ανεξάρτητη νομική αξιολόγηση, υπό την αιγίδα του Συμβουλίου Ασφαλείας, για τη συμμόρφωση των λεγόμενων «εξουσιών της Βόννης» με το Παράρτημα 10 και τον Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών.
   3. Να ενθαρρύνει όλους τους σχετικούς παράγοντες στη Βοσνία και Ερζεγοβίνη να συμμετάσχουν σε διάλογο με σκοπό την πρόληψη περαιτέρω κρίσεων και την αποκατάσταση της λειτουργικής διακυβέρνησης.
   4. Είμαστε έτοιμοι να συμμετάσχουμε σε αυτή τη διαδικασία εποικοδομητικά, διαφανώς και με καλή πίστη.

Κύριε Πρόεδρε, μέλη του Συμβουλίου,

Η Συμφωνία του Ντέιτον έθεσε τέλος σε έναν καταστροφικό πόλεμο και καθιέρωσε τη βάση της συνταγματικής μας τάξης, και απαιτεί τον σεβασμό όλων, και όχι την κατάχρηση και παραβίαση των προβλεπόμενων διαδικασιών της.

Πρέπει να εξασφαλίσουμε από κοινού ότι το μέλλον της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης δεν θα γραφτεί με διατάγματα, αλλά με το δίκαιο.

Τέλος, αν και σε κριτικό τόνο, επιτρέψτε μου να διευκρινίσω ένα ζήτημα. Ως μέλος της Προεδρίας της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης, αναγκάζομαι να απευθύνομαι απευθείας στις αποστολές σας λόγω των εμποδίων που θέτει το Υπουργείο Εξωτερικών της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης. Αυτό το υπουργείο περιορίζει επιλεκτικά την διπλωματική μου αλληλογραφία, ενώ επιτρέπει στον Βόσνιο συνάδελφό μου ανεμπόδιστη πρόσβαση στα διπλωματικά κανάλια.

Αυτή η μεροληψία είναι εμφανής ακόμη και στη Μόνιμη Αποστολή της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης στον ΟΗΕ.

Τέτοιες ενέργειες απεικονίζουν καλύτερα την πραγματικότητα του κράτους που μας καλούν να αποδεχθούμε – ένα σύστημα όπου η εξουσία επικεντρώνεται, απαρνούνται τα συνταγματικά δικαιώματα και η βασική επικοινωνία χρησιμοποιείται ως πολιτικό μέσο.