Πώς το βαθύ κράτος υπονομεύει τη λαϊκή κυριαρχία

Από αυτή την άποψη, η νομιμότητα των εντολών του κράτους απορρέει από το γεγονός ότι το κράτος έχει γίνει ο εντολοδόχος του έθνους, και ο αγαθός χαρακτήρας του κράτους γίνεται κατανοητός σε σχέση με τα συμφέροντα του αντίστοιχου έθνους. Ωστόσο, τα συμφέροντα και, γενικώς, οι σκοποί του νεωτερικού έθνους προσδιορίζονται από μια προνομιούχα μειοψηφία, η οποία έχει το μονοπώλιο της γνώσης και της κατανόησης όσον αφορά στον προσδιορισμό του εθνικού συμφέροντος, ακριβώς λόγω του γεγονότος ότι κατέχει την έδρα της κρατικής εξουσίας.

Οι νεωτερικές κοινωνίες, όπως και οι προηγούμενες, είναι πλουραλιστικές, υπό την έννοια ότι περιλαμβάνουν διακριτά τμήματα εξουσίας ή, με άλλα λόγια, διακριτά ολιγοπώλια εξουσίας. Για παράδειγμα, η πολιτική ιστορία της μεσαιωνικής Ευρώπης χαρακτηρίζεται από τη σύγκρουση μεταξύ της εκκλησίας και της μοναρχίας, και η πολιτική ιστορία της νεωτερικής Ευρώπης χαρακτηρίζεται από τη σύγκρουση μεταξύ της εκτελεστικής εξουσίας και της νομοθετικής εξουσίας.

Όπως, στη μεσαιωνική Ευρώπη, η μοναρχία επιβλήθηκε τελικώς στην εκκλησία, έτσι και, στη νεωτερική Ευρώπη, η εκτελεστική εξουσία επιβλήθηκε τελικώς στη νομοθετική εξουσία. Στις σύγχρονες καπιταλιστικές κοινωνίες, οι παλαιές «κοινωνικές εξουσίες» αντικαταστάθηκαν από «ιδιωτικές εξουσίες». Ωστόσο, λόγω της επικράτησης των εννοιών της λαϊκής κυριαρχίας και του εθνικού συμφέροντος, οι οποίες υποτίθεται ότι υπηρετούνται από το κράτος, κατέστη δύσκολο για τις προαναφερθείσες ιδιωτικές εξουσίες να υπερασπιστούν χωρίς εμπόδια τα επιμέρους συμφέροντά τους έναντι της συντριπτικής δύναμης του κράτους.

Το βαθύ κράτος

Ως συνέπεια της μονοπώλησης της νόμιμης εξουσίας από το κράτος και ως συνέπεια της εξάλειψης παλαιών κοινωνικών εξουσιών, οι σημαντικότερες κοινωνικοπολιτικές συγκρούσεις επικεντρώνονται στην άσκηση άμεσης ή έμμεσης επιρροής στα όργανα ή τους θεσμούς που συγκροτούν το κράτος, δηλαδή, στα κοινοβούλια, στις κυβερνήσεις και στις γραφειοκρατίες. Επιπλέον, αναπτύσσεται ένα ιδιόμορφο φαινόμενο που ονομάζεται «βαθύ κράτος».

Οι προαναφερθέντες θύλακοι εξουσίας (εγχώριοι, ξένοι, και υπερεθνικοί), που ασκούν επιρροή στους θεσμούς που συγκροτούν το κράτος, συνιστούν τον κυρίαρχο κοινωνικό συνασπισμό ή, με άλλα λόγια, το κοινωνικό κατεστημένο. Έτσι, τελικώς, η εκάστοτε ισορροπία δυνάμεων μεταξύ των μελών του κοινωνικού κατεστημένου προσδιορίζει και ορίζει το αντίστοιχο «εθνικό συμφέρον», το οποίο, κατά συνέπεια, αντανακλά τη διανοητική και την ηθική ποιότητα του κοινωνικού κατεστημένου.

Απέναντι στην προαναφερθείσα λογική ιεραρχιών ιδιοτελών συμφερόντων και ισορροπιών μεταξύ ομάδων συμφερόντων, ο Πλάτων αντιπαραθέτει την ανάγκη και τη σημασία της ανάπτυξης της οντολογίας (δηλαδή της θεωρίας της πραγματικότητας ως πραγματικότητας) και, κατ’ επέκταση, της ηθικής. Όταν ομιλούμε περί ηθικής στη φιλοσοφία, εννοούμε έναν τύπο συνείδησης που κρίνει και αξιολογεί, αντί απλώς να παρατηρεί και να διαπιστώνει.

Η συνείδηση είναι ηθική όταν δεν λειτουργεί μόνο ως «μάρτυρας», αλλά λειτουργεί και ως «κριτής», και η απόφαση της συνείδησης να λειτουργήσει ως κριτής επιτάσσει την ανάληψη της εργασίας και της ευθύνης για τη θέσπιση ηθικών κριτηρίων. Μόνο έτσι μπορεί να σπάσει ο φαύλος κύκλος του αυτάρεσκου μηδενισμού, και μόνο έτσι μπορεί η ανθρωπότητα να ξεπεράσει την καθήλωση σε παιδικά και εφηβικά στάδια ανάπτυξης και να προοδεύσει σε μια ενήλικη πνευματική ζωή.