Η μεγάλη ”στροφή” στην αμερικανική εξωτερική πολιτική

Ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ ξεκίνησε την περιοδεία του στον Κόλπο την Τρίτη με μια αιφνιδιαστική ανακοίνωση ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες θα άρουν τις μακροχρόνιες κυρώσεις κατά της Συρίας και ότι εξασφάλισε επένδυση ύψους 600 δισ. δολαρίων από τη Σαουδική Αραβία προς τις ΗΠΑ.

Οι ΗΠΑ συμφώνησαν να πουλήσουν στη Σαουδική Αραβία πακέτο εξοπλισμών αξίας σχεδόν 142 δισ. δολαρίων, το οποίο ο Λευκός Οίκος χαρακτήρισε ως τη μεγαλύτερη «συμφωνία αμυντικής συνεργασίας» που έχει γίνει ποτέ από την Ουάσινγκτον.

Η άρση των κυρώσεων κατά της Συρίας θα αποτελέσει τεράστια ώθηση για μια χώρα που έχει καταστραφεί από περισσότερα από δέκα χρόνια εμφυλίου πολέμου. Οι αντάρτες υπό την ηγεσία του σημερινού προέδρου Άχμαντ αλ-Σαράα ανέτρεψαν τον πρόεδρο Μπασάρ αλ-Άσαντ τον Δεκέμβριο.

Μιλώντας σε επενδυτικό φόρουμ στο Ριάντ στην έναρξη ενός ταξιδιού με έμφαση στις συμφωνίες, που συνοδεύτηκε από έντονη διπλωματική κινητικότητα, ο Τραμπ δήλωσε ότι ενήργησε κατόπιν αιτήματος του ντε φάκτο ηγέτη της Σαουδικής Αραβίας, του πρίγκιπα διαδόχου Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν, για άρση των κυρώσεων.

«Αχ, τι κάνω για τον πρίγκιπα!» είπε ο Τραμπ, προκαλώντας γέλια στο ακροατήριο. Τόνισε ότι οι κυρώσεις επιτέλεσαν τον σκοπό τους αλλά τώρα είναι καιρός η χώρα να προχωρήσει μπροστά.

Η κίνηση σηματοδοτεί μεγάλη στροφή στην αμερικανική εξωτερική πολιτική. Οι ΗΠΑ χαρακτήρισαν τη Συρία κράτος-χορηγό της τρομοκρατίας το 1979, επέβαλαν κυρώσεις το 2004 και τις ενίσχυσαν μετά το ξέσπασμα του εμφυλίου το 2011.

Ο Σύρος ΥΠΕΞ Ασάαντ αλ-Σιμπανί χαρακτήρισε στην πλατφόρμα Χ την επικείμενη απόφαση «νέα αρχή» για την ανοικοδόμηση της Συρίας. Ο Λευκός Οίκος ανακοίνωσε ότι ο Τραμπ θα χαιρετίσει σύντομα τον Σαράα στη Σαουδική Αραβία την Τετάρτη.

Ο Τραμπ και ο Σαουδάραβας πρίγκιπας υπέγραψαν συμφωνία που καλύπτει την ενέργεια, την άμυνα, την εξόρυξη και άλλους τομείς. Ο Τραμπ επιδιώκει να ενισχύσει τις σχέσεις με τους Σαουδάραβες ώστε να βελτιωθούν οι περιφερειακές σχέσεις με το Ισραήλ και να υπάρχει αντίβαρο έναντι του Ιράν.

Η συμφωνία περιλαμβάνει συνεργασίες με πάνω από δώδεκα αμερικανικές αμυντικές εταιρείες στους τομείς της αεράμυνας, των ναυτικών και διαστημικών επιχειρήσεων, της ασφάλειας και των επικοινωνιών, σύμφωνα με σχετικό έγγραφο του Λευκού Οίκου.

Δεν ήταν σαφές αν η συμφωνία περιλαμβάνει τα μαχητικά F-35 της Lockheed Martin, τα οποία, σύμφωνα με πηγές, έχουν συζητηθεί. Ο πρίγκιπας δήλωσε ότι το συνολικό πακέτο θα μπορούσε να φτάσει το 1 τρισεκατομμύριο δολάρια μελλοντικά.

Η Σαουδική Αραβία αποτελεί έναν από τους μεγαλύτερους πελάτες αμερικανικών όπλων, και οι δύο χώρες διατηρούν ισχυρούς δεσμούς επί δεκαετίες, βασισμένους στην ανταλλαγή πετρελαίου έναντι ασφάλειας.

Ωστόσο, οι σχέσεις τους είχαν επιβαρυνθεί μετά τη δολοφονία του δημοσιογράφου Τζαμάλ Κασόγκι το 2018 από Σαουδάραβες πράκτορες στην Κωνσταντινούπολη, γεγονός που προκάλεσε παγκόσμια κατακραυγή. Οι αμερικανικές υπηρεσίες πληροφοριών κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι ο μπιν Σαλμάν ενέκρινε την επιχείρηση, αλλά το Ριάντ αρνείται οποιαδήποτε εμπλοκή.

Ο Τραμπ δεν ανέφερε το περιστατικό κατά την επίσκεψή του και αποκάλεσε τον μπιν Σαλμάν «απίστευτο άνθρωπο».

«Πιστεύω πραγματικά ότι συμπαθούμε ο ένας τον άλλον πολύ», είπε ο Τραμπ.

Ο Τραμπ θα συνεχίσει το ταξίδι του στο Κατάρ την Τετάρτη και στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα την Πέμπτη, σε μια περιοδεία με επίκεντρο τις επενδύσεις και όχι τα ζητήματα ασφαλείας.

Ανάμεσα στους Αμερικανούς επιχειρηματίες που παρευρέθηκαν ήταν ο Ίλον Μασκ, ο οποίος ηγείται της προσπάθειας μείωσης της κυβέρνησης στην Ουάσινγκτον, ο διευθύνων σύμβουλος της OpenAI Σαμ Άλτμαν, ο Λάρι Φινκ της BlackRock και ο Στίβεν Σβάρτσμαν της Blackstone.

Ο Τραμπ εθεάθη να συνομιλεί με αρκετούς Σαουδάραβες αξιωματούχους, όπως τον επικεφαλής του κρατικού επενδυτικού ταμείου Γιασέρ αλ-Ρουμαγιάν, τον CEO της Aramco Αμίν Νάσερ και τον υπουργό Επενδύσεων Χαλίντ αλ-Φαλίχ, παρακολουθώντας μακέτες για τα φιλόδοξα αναπτυξιακά έργα της χώρας.

Ο μπιν Σαλμάν έχει επικεντρωθεί στη μεταρρύθμιση της σαουδαραβικής οικονομίας μέσω του προγράμματος Vision 2030, που περιλαμβάνει γιγαντιαία έργα όπως η NEOM, μια φουτουριστική πόλη στο μέγεθος του Βελγίου. Το πετρέλαιο παρήγαγε το 62% των εσόδων του κράτους πέρσι.

Ωστόσο, το βασίλειο έχει περιορίσει κάποιες φιλοδοξίες λόγω αυξανόμενου κόστους και πτώσης των τιμών του πετρελαίου.

Ο Τραμπ δεν έχει προγραμματίσει επίσκεψη στο Ισραήλ, γεγονός που δημιουργεί ερωτήματα για τη θέση του στενού συμμάχου στις προτεραιότητες της Ουάσινγκτον, καθώς ο Τραμπ πιέζει τον πρωθυπουργό Νετανιάχου για νέα εκεχειρία στον 19μηνο πόλεμο της Γάζας.

Οι επιχειρήσεις του Ισραήλ εναντίον της Χαμάς στη Γάζα και της Χεζμπολάχ στον Λίβανο, αλλά και η στοχευμένη δολοφονία ηγετών τους, έχουν ενισχύσει τη διαπραγματευτική θέση του Τραμπ, αποδυναμώνοντας την Τεχεράνη και τους συμμάχους της.

Ο Τραμπ εξέφρασε την «ένθερμη ελπίδα» του ότι η Σαουδική Αραβία θα ομαλοποιήσει σύντομα τις σχέσεις με το Ισραήλ, ακολουθώντας άλλες αραβικές χώρες από την προηγούμενη θητεία του (2017-2021).

«Αλλά θα το κάνετε με τον δικό σας ρυθμό», είπε.

Η αντίθεση του Νετανιάχου στη δημιουργία παλαιστινιακού κράτους καθιστά απίθανη την πρόοδο, σύμφωνα με πηγές του Reuters.

Ο Τραμπ χαρακτήρισε το Ιράν “την πιο καταστροφική δύναμη” στη Μέση Ανατολή και προειδοποίησε ότι οι ΗΠΑ δεν θα επιτρέψουν ποτέ να αποκτήσει πυρηνικό όπλο. Είπε ότι είναι πρόθυμος να προχωρήσει σε νέα συμφωνία με την Τεχεράνη, μόνο εφόσον αλλάξει στάση.

«Θέλω να κάνω συμφωνία με το Ιράν», δήλωσε.

«Αλλά αν η ηγεσία του Ιράν απορρίψει αυτό το κλαδί ελιάς… δεν θα έχουμε άλλη επιλογή από το να επιβάλουμε μαζική, μέγιστη πίεση».