84 χρόνια από τη Μάχη της Κρήτης

Η Μάχη της Κρήτης ήταν μια τιτανομαχία, ανάμεσα σε Γερμανούς και Βρετανούς. Οι Γερμανοί επιτιθέμενοι ήταν η αφρόκρεμα του πρωσικού μιλιταρισμού, που αποτελούσε το σώμα των αλεξιπτωτιστών και οι Βαυαροί και Αυστριακοί ορεσίβιοι ορεινοί καταδρομείς. Οι υπερασπιστές του νησιού ήταν λίγοι, επαγγελματίες στρατιωτικοί, Άγγλοι και Ουαλλοί, μαζί με κληρωτούς Αυστραλούς και Νεοζηλανδούς, καθώς, επίσης, και μερικούς Παλαιστίνιους (Εβραίους και Άραβες), σε βοηθητικές θέσεις.

Μαζί τους ήταν και λίγες χιλιάδες ελαφρώς οπλισμένοι Έλληνες χωροφύλακες, μαζί με εθελοντές τοπικών πολιτοφυλακών. Ανάμεσα στους αμυνόμενους ξεχώριζε η πρώτη τάξη της Σχολής Ευελπίδων, οι οποίοι με δική τους πρωτοβουλία είχαν έρθει πειθαρχημένα από την Αθήνα, επιτάσσοντας μικρά σκάφη για τη μεταφορά τους στην Κρήτη. Μεγάλη απουσία στις τάξεις των υπερασπιστών ήταν οι άνδρες της 5ης Μεραρχίας του Ελληνικού Στρατού, οι οποίοι ήταν ουσιαστικά όλοι οι στρατεύσιμης ηλικίας άνδρες της Κρήτης.

Οι άνδρες αυτοί επέστρεφαν πεζοί από τα χιονοσκέπαστα βουνά της Αλβανίας με τα πόδια, διασχίζοντας μια Ελλάδα, η οποία είχε κατακτηθεί από τις δυνάμεις του Άξονα. Κατά τη διάρκεια της μάχης, οι Γερμανοί είχαν υπεροπλία στον αέρα και το γεγονός αυτό τους έδινε πλεονέκτημα στη διάρκεια της ημέρας. Οι Βρετανοί είχαν υπεροπλία στη θάλασσα, αλλά αυτό τους έκανε να υπερτερούν κατά τη διάρκεια της νύχτας.

Οι Γερμανοί αλεξιπτωτιστές στη μάχη

Την Τρίτη 20 Μαΐου του 1941 μετά από ανελέητους βομβαρδισμούς άρχισαν οι ρίψεις Γερμανών αλεξιπτωτιστών σε διάφορα σημεία του νησιού. Το πρώτο κύμα σφαγιάστηκε από τους αμυνόμενους, οι οποίοι περίμεναν απόβαση από τη θάλασσα. Αν και ο διοικητής των αμυνομένων, Μπέρναντ Φράυμπεργκ, είχε πληροφορηθεί από τη βρετανική κατασκοπία για τις λεπτομέρειες της αεραπόβασης, ο ίδιος ήταν καθηλωμένος σε έναν τρόπο σκέψης που σχετίζονταν με τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, παρά με τον κεραυνοβόλο πόλεμο που εφάρμοζαν οι Γερμανοί.

Το πρώτο βράδυ της μάχης οι Γερμανοί αλεξιπτωτιστές ήταν για λύπηση. Όσοι είχαν επιβιώσει ήταν τραυματισμένοι ή απομονωμένοι σε μικρές ομάδες περικυκλωμένοι από τους υπερασπιστές του νησιού. Διψούσαν, τους είχαν τελειώσει τα πυρομαχικά και το ηθικό τους ήταν χαμηλό. Όμως, τα μεσάνυχτα εκείνης της νύχτας, οι Νεοζηλανδοί υπερασπιστές του λόφου 107, ανατολικά του αεροδιαδρόμου του Μάλεμε, εγκατέλειψαν τη θέση τους, καθώς ο διοικητής του 22ου τάγματος είχε χάσει την ακοή του μετά από έναν τραυματισμό από οβίδα των γερμανικών στούκας.

Ακολούθησε μέσα στη νύχτα μια αναιμική αντεπίθεση, κατά την οποία οι Νεοζηλανδοί δεν κατάφεραν να ανακτήσουν το χαμένο έδαφος. Την επόμενη ημέρα συνεχίστηκε ο βομβαρδισμός από αέρος. Στη δυτική άκρη του αεροδιαδρόμου του Μάλεμε, ο οποίος ήταν εκτός του βεληνεκούς των παράκτιων ισχυρών βρετανικών πυροβόλων, προσγειώθηκε το πρώτο μεταγωγικό γερμανικό αεροπλάνο. Η αερογέφυρα ανεφοδιασμού των Γερμανών είχε στηθεί. Η προσπάθεια αποβίβασης στρατευμάτων με επιταγμένα καΐκια είχε αποτύχει, κατά τη διάρκεια της νύχτας, καθώς ισχυρές ναυτικές δυνάμεις των Βρετανών περιπολούσαν στα βόρεια του νησιού.

Η λαϊκή αντίσταση

Τα γερμανικά μεταγωγικά άρχισαν να καταφθάνουν, κάθε πέντε λεπτά, και πολλά από αυτά συγκρούονταν στο έδαφος με όσα είχαν προσγειωθεί νωρίτερα. Αποβιβάστηκαν ξεκούραστα στρατεύματα ορεινών καταδρομέων στο Μάλεμε και άρχισαν να κινούνται ανατολικά, για να συναντήσουν τους θυλάκους των αλεξιπτωτιστών που πολεμούσαν από την προηγούμενη ημέρα.
Οι βρετανικές δυνάμεις συμπτύχθηκαν στα Χανιά και έδωσαν μια σκληρή μάχη σώμα με σώμα, στην περιοχή του Γαλατά, όπου συμμετείχαν ακόμα και γυναίκες της Κρήτης με αυτοσχέδια όπλα.

Η σύγχυση ήταν τόσο μεγάλη, που οι υπερασπιστές σκορπίστηκαν μέσα στην όμορφη πόλη των Χανίων, η οποία είχε χάσει, από τους βομβαρδισμούς, διατηρητέα κτήρια από την εποχή της Ενετοκρατίας. Στις 27 Μαΐου, οι Νεοζηλανδοί ανασυντάχτηκαν στην 42η οδό και ξάφνιασαν τους Γερμανούς, με μια έφοδο με εφ΄όπλου λόγχη, η οποία κατέστρεψε ένα ολόκληρο γερμανικό τάγμα. Όμως η μάχη είχε κριθεί και οι αμυνόμενοι είχαν διαταχθεί να συμπτυχθούν κινούμενοι προς τη νότια Κρήτη.

Κατά την υποχώρηση, περάσαν πολεμώντας στο οροπέδιο της Ασκύφου, εγκαταλείποντας στη διαδρομή ότι δεν μπορούσαν να κουβαλήσουν. Η εκκένωση με πλοία από τα Σφακιά ήταν επεισοδιακή. Μόνο οργανωμένες μονάδες επιβιβάζονταν στα πλοία, ενώ οι Παλαιστίνιοι ήταν καταδικασμένοι να μείνουν πίσω με το ενδεχόμενο της αιχμαλωσίας ή της εγκατάλειψης στο έλεος των κατοίκων του νησιού. Εκείνες τις 10 ημέρες στην Κρήτη σημειώθηκε για πρώτη φορά στην Ευρώπη η λαϊκή αντίσταση κατά του Άξονα.

Όλα αυτά μπορεί να τα νοιώσει ο επισκέπτης στο ιδιωτικό μουσείο στρατιωτικής ιστορίας στο οροπέδιο της Ασκύφου. Ιδιαίτερα εάν έχει διαβάσει το βιβλίο του Άντονυ Μπηβίρ για τη Μάχη της Κρήτης.