Politico: Οι Έλληνες νιώθουν πως δεν έχουν ποιον να ψηφίσουν

Σύμφωνα με το δημοσίευμα: «Οι Έλληνες έχουν πολλούς λόγους να είναι εξοργισμένοι με τους πολιτικούς τους ηγέτες. Όμως πολλοί αισθάνονται ότι δεν έχουν σε ποιον να στραφούν.

Μια σειρά σκανδάλων των τελευταίων ετών εξακολουθούν να τους στοιχειώνουν: το φονικό σιδηροδρομικό δυστύχημα και η διαχείρισή του από την κυβέρνηση· το κακόβουλο λογισμικό παρακολούθησης που βρέθηκε σε τηλέφωνα πολιτικών και δημοσιογράφων, χωρίς ποτέ να δοθεί επαρκής εξήγηση· υποψίες για κακοδιαχείριση ευρωπαϊκών κονδυλίων· κατηγορίες για χρηματοδοτικά σκάνδαλα της Νέας Δημοκρατίας.

Κι όμως, παρά την έντονη δυσαρέσκεια — αποτυπωμένη στις εκατοντάδες χιλιάδες πολιτών που διαδήλωσαν τον Φεβρουάριο — λίγα απ’ αυτά φαίνεται να μεταφράζονται σε ψήφους υπέρ των κομμάτων της αντιπολίτευσης. Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης και η Νέα Δημοκρατία, παρά τα πάντα, παραμένουν πρώτοι στις δημοσκοπήσεις, διατηρώντας σταθερά ποσοστά γύρω στο 30%, σύμφωνα με το Poll of Polls του POLITICO, ενώ 11 μικρότερα κόμματα αδυνατούν να ξεπεράσουν τις χαμηλές επιδόσεις τους.

Οι φετινές διαδηλώσεις ήταν “εκ φύσεως αντικυβερνητικές, αλλά δεν κατέληξαν αντικυβερνητικές γιατί δεν υπάρχει κάποιος στην αντιπολίτευση στον οποίο μπορεί να βασιστεί ο κόσμος”, δήλωσε η Δέσποινα Κουτσούμπα, αρχαιολόγος και συνδικαλίστρια, μία από τις διοργανώτριες.

Οι διαδηλώσεις στόχευαν κυρίως να σημάνουν την επέτειο του δυστυχήματος στα Τέμπη το 2023, με 57 νεκρούς — το χειρότερο στην ιστορία της Ελλάδας — και κατηγορίες για διαχείριση-σκάνδαλο και διαφθορά υψηλού επιπέδου. Όπως και τα άλλα σκάνδαλα που βαραίνουν την πολιτική τάξη της χώρας, έθεσε υπό δοκιμασία την πίστη των πολιτών στους θεσμούς απονομής δικαιοσύνης.

Αν και η Κουτσούμπα ανήκει στην άκρα αριστερά (ΑΝΤΑΡΣΥΑ), οι διαδηλώσεις δεν οργανώθηκαν με κομματικό πρόσημο. Αν είχαν, παραδέχεται, δεν θα μπορούσε να κινητοποιήσει τόσο κόσμο — περισσότερους και από τις διαδηλώσεις την εποχή της κρίσης χρέους πριν από δέκα χρόνια.

Κάλυψη ευθυνών και ανασφάλεια

Το σοκ από το σιδηροδρομικό δυστύχημα πυροδότησε κύματα οργής που ξεπέρασαν το αρχικό πένθος. Οι διαδηλώσεις του Φεβρουαρίου έδειξαν ότι η απογοήτευση για σειρά θεμάτων — διαφθορά, έλλειψη δικαιοσύνης, ακρίβεια — συσσωρεύεται.

Δημοσκόπηση έδειξε ότι σχεδόν τρεις στους τέσσερις πολίτες πιστεύουν ότι «υπάρχει κυβερνητική προσπάθεια συγκάλυψης ευθυνών» για το δυστύχημα στα Τέμπη. Το απλό γεγονός ότι το 2023, σε μια ευρωπαϊκή χώρα, δύο τρένα κινούνταν στην ίδια γραμμή επί 12 λεπτά μέχρι να συγκρουστούν, σκοτώνοντας 57 ανθρώπους, ενίσχυσε το αίσθημα ανασφάλειας.

«Έχουμε ένα πολιτικό περιβάλλον σε μετάβαση», λέει ο Κώστας Ελευθερίου, επίκουρος καθηγητής στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης και συντονιστής πολιτικής ανάλυσης στο Ινστιτούτο ΕΝΑ. «Το κυρίαρχο κόμμα είναι αποσταθεροποιημένο, ενώ η αντιπολίτευση δεξιά και αριστερά είναι πλήρως κατακερματισμένη. Οι πολιτικοί εκπρόσωποι θεωρούνται μέρος του προβλήματος και, όσο αυτό ισχύει, ένα μεγάλο μέρος της κοινωνίας δεν ξέρει τι να ψηφίσει».

Κατάρρευση εμπιστοσύνης και νέοι παίκτες

Το καλοκαίρι του 2022 ξέσπασε σκάνδαλο παρακολουθήσεων με το λογισμικό Predator να έχει εγκατασταθεί σε τηλέφωνα πολιτικών, δημοσιογράφων, στρατιωτικών και επιχειρηματιών. Το 2023, η δικαιοσύνη αθώωσε όλα τα κρατικά πρόσωπα και τις υπηρεσίες, ενώ δημοσιογράφοι που ερευνούσαν την υπόθεση διώκονται.

Ευρωπαίοι εισαγγελείς διερευνούν τεράστια απάτη σε γεωργικά επιδοτούμενα προγράμματα, και έχουν αναφέρει «επιθέσεις και διακρίσεις» εναντίον του προσωπικού τους. Προ μηνός, η αντιπολίτευση ζήτησε διερεύνηση δεσμών κυβέρνησης με επικοινωνιακή εταιρεία, η οποία φέρεται να συνδέεται με σκιώδη χρηματοδότηση και online προπαγάνδα υπέρ της ΝΔ.

Ωστόσο, η Νέα Δημοκρατία εξακολουθεί να προηγείται με διαφορά. Αν οι εκλογές γίνονταν σήμερα, το κόμμα θα συγκέντρωνε περίπου 29%, αν και η αυτοδυναμία απαιτεί τουλάχιστον 38%. Ένα μήνα πριν, η στήριξη κυμαινόταν κοντά στο 24%.

Η δεύτερη θέση είναι πιο ρευστή. Το ΠΑΣΟΚ ξεπέρασε τον ΣΥΡΙΖΑ, που είχε φτάσει στην εξουσία το 2015 με τον Αλέξη Τσίπρα. Και οι δύο δέχονται πίεση από την ακροδεξιά Ελληνική Λύση και το λαϊκιστικό Κόμμα Πλεύση Ελευθερίας, το οποίο ενισχύεται, προβάλλοντας ως κύριος διεκδικητής δικαίωσης για τα Τέμπη.

Η πρόεδρός του, Ζωή Κωνσταντοπούλου, πρώην στέλεχος του ΣΥΡΙΖΑ και δικηγόρος συγγενών θυμάτων, αποτελεί μαγνήτη για ψηφοφόρους που αισθάνονται απογοητευμένοι ή περιθωριοποιημένοι.

Κατακερματισμός και στα δεξιά και στα αριστερά

Στις τελευταίες ευρωεκλογές, ένας στους πέντε Έλληνες ψήφισε ακροδεξιό κόμμα. Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι παραμένουν ισχυροί, όμως ο χώρος παραμένει διαιρεμένος, με νέα, αδύναμα κόμματα και ηγέτες με δυσκολία στη συνεργασία.

Αναλυτές υποστηρίζουν ότι πολλοί πολίτες δεν βλέπουν ουσιαστικές προτάσεις από τη δεξιά εκτός ΝΔ — μόνο ρητορική καταγγελίας. Ωστόσο, ευνοούνται από τη γενικότερη αίσθηση ανασφάλειας και τη διεθνή άνοδο της ακροδεξιάς, όπως αποτυπώθηκε και με την εκλογή Τραμπ στις ΗΠΑ.

Στην αριστερά, πολλοί ζητούν τη δημιουργία ευρύτερου συνασπισμού, όπως το Νέο Λαϊκό Μέτωπο στη Γαλλία, όμως οι πιθανότητες συνεργασίας μεταξύ αριστεράς και κεντροαριστεράς είναι μικρές. Μέχρι στιγμής, μόνο οι αποχωρήσαντες από τον ΣΥΡΙΖΑ έχουν ιδρύσει έξι νέα κόμματα.

Υπάρχει και συζήτηση για πιθανή επιστροφή του Τσίπρα, που παραιτήθηκε το 2023, αν και πολλοί θεωρούν ότι «κουβαλάει πολύ βάρος». Παρ’ ότι κάνει πιο συχνές δημόσιες εμφανίσεις, το γραφείο του τονίζει πως δεν πρόκειται να επανέλθει — τουλάχιστον πριν τις επόμενες εκλογές.

Οι εσωκομματικοί αντίπαλοι του Μητσοτάκη

Αν και προηγείται, η κυβέρνηση γνωρίζει ότι στηρίζεται σε εύθραυστο έδαφος. Πρόσφατα ανακοίνωσε οικονομικά μέτρα στήριξης που της έδωσαν προσωρινή ανάσα.

Ωστόσο, η εσωκομματική αντιπολίτευση αυξάνεται. Ονόματα διαδόχων κυκλοφορούν τακτικά στον Τύπο. Ο βασικός αντίπαλος θεωρείται ο Νίκος Δένδιας, όμως ο ίδιος ο Μητσοτάκης φαίνεται να προτιμά τον αντιπρόεδρο Κωστή Χατζηδάκη. Άλλοι υποψήφιοι: ο υπουργός Οικονομικών Κυριάκος Πιερρακάκης και ο Άδωνις Γεωργιάδης.

Ο Μητσοτάκης, πάντως, δηλώνει ότι θα διεκδικήσει τρίτη θητεία. Απομάκρυνε τον προκάτοχό του, Αντώνη Σαμαρά, που τον κατηγορούσε για «υπερβολικά κεντρώο». Πολλοί θεωρούν πως ο Σαμαράς ίσως σχεδιάζει νέο κόμμα.

Μετά τον πρόσφατο ανασχηματισμό, όπου τοποθέτησε τον πρώην ακροδεξιό Μάκη Βορίδη στο Υπουργείο Μετανάστευσης, η κυβέρνηση υιοθέτησε σκληρότερη γραμμή. Επίσης, ο Κωνσταντίνος Τασούλας έγινε Πρόεδρος της Δημοκρατίας, σπάζοντας την παράδοση να προτείνεται πρόσωπο από την αντιπολίτευση.

«Ο Μητσοτάκης δεν μπορεί πια να πετύχει την ισορροπία μεταξύ δεξιάς και κεντροδεξιάς που διατηρούσε ως το 2023», λέει ο Ελευθερίου. «Τα προβλήματα έρχονται στην επιφάνεια: ποιότητα ζωής, πληθωρισμός, δημόσιες υποδομές, εμπιστοσύνη στους θεσμούς και στη δικαιοσύνη. Υπάρχει η αίσθηση ότι το κράτος απουσιάζει».

Με τις εκλογές να απέχουν ακόμη δύο χρόνια, όλα είναι ρευστά — ίσως δεν χρειάζεται πολλά για να εκφραστεί η δυσαρέσκεια με μια νέα πολιτική δύναμη.

«Το ερώτημα είναι αν ο μη-συντηρητικός χώρος μπορεί να πείσει ότι τα πράγματα μπορούν να γίνουν αλλιώς και δικαιότερα», λέει ο Seriatos. «Και να σταματήσει να κατηγορεί τους πολίτες για τις επιλογές τους”», καταλήγει.