IEA: Η ζήτηση για πετρέλαιο κορυφώνεται ως το 2030 – Έρχεται πτώση

Οι παγκόσμιες αγορές πετρελαίου διέρχονται μια ριζική διαδικασία μετασχηματισμού, καθώς αλλάζουν τα βασικά στοιχεία που διαμορφώνουν τη δυναμική προσφοράς και ζήτησης. Την τελευταία δεκαετία, οι ΗΠΑ και η Κίνα καθόρισαν τη δυναμική αυτή, όμως για τα επόμενα χρόνια προβλέπεται ότι η επιρροή των δύο αυτών χωρών θα μειωθεί.

Σύμφωνα με την ενδιάμεση έκθεση «Πετρέλαιο 2025» της Διεθνούς Οργάνωσης Ενέργειας (IEA), που βασίζεται στις υφιστάμενες πολιτικές των κυβερνήσεων και στις τάσεις της αγοράς, κατά την περίοδο 2015-2024 περίπου το 90% της αύξησης της παγκόσμιας προσφοράς προήλθε από τις Ηνωμένες Πολιτείες, ενώ το 60% της αύξησης της ζήτησης προήλθε από την Κίνα. Ωστόσο, όσο πλησιάζουμε προς το 2030, αυτή η εικόνα αλλάζει. Η εξασθένηση των επενδυτικών τάσεων στις ΗΠΑ μειώνει τον ρυθμό αύξησης της παραγωγής, ενώ στην Κίνα η άνοδος των πωλήσεων ηλεκτρικών οχημάτων, η ευρύτερη χρήση φορτηγών που λειτουργούν με υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG) και η ανάπτυξη του δικτύου των υπερταχύρoν τρένων οδηγούν τη ζήτηση στο ανώτατο σημείο της.

Μείωση της ζήτησης έως το 2030

Η παγκόσμια ζήτηση πετρελαίου αναμένεται να αυξηθεί συνολικά κατά 2,5 εκατομμύρια βαρέλια ημερησίως την περίοδο 2024-2030, φτάνοντας σε ένα οροπέδιο 105,5 εκατομμυρίων βαρελιών την ημέρα. Το 2025 και το 2026 η αύξηση θα είναι κατά μέσο όρο 700.000 βαρέλια ημερησίως, ενώ τα επόμενα χρόνια προβλέπεται σημαντική επιβράδυνση. Βάσει των υφιστάμενων πολιτικών και τάσεων της αγοράς, προβλέπεται ελαφρά μείωση της ζήτησης έως το 2030.

Στην επιβράδυνση αυτή συντελούν η παγκόσμια οικονομική ανάπτυξη που υπολείπεται του δυναμικού της, καθώς και η τάση απεξάρτησης από το πετρέλαιο στον τομέα των μεταφορών και της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας. Η IEA προβλέπει ότι το 2025 οι πωλήσεις ηλεκτρικών οχημάτων θα ξεπεράσουν τα 20 εκατομμύρια, φτάνοντας το ένα τέταρτο των συνολικών πωλήσεων αυτοκινήτων, γεγονός που θα μειώσει κατά 5,4 εκατομμύρια βαρέλια ημερησίως τη ζήτηση πετρελαίου έως το τέλος της δεκαετίας.

Παρόμοιος μετασχηματισμός προβλέπεται και στον τομέα της ηλεκτροπαραγωγής. Ιδιαίτερα στη Σαουδική Αραβία, το πετρέλαιο θα αντικατασταθεί σε μεγάλο βαθμό από το φυσικό αέριο και τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, με αποτέλεσμα να σημειωθεί σημαντική μείωση στη σχετική ζήτηση. Σύμφωνα με την IEA, η Σαουδική Αραβία θα καταγράψει τη μεγαλύτερη μείωση ζήτησης πετρελαίου σε επίπεδο χώρας έως το 2030.

Η παραγωγή θα ξεπεράσει την αύξηση της ζήτησης

Σύμφωνα με την έκθεση, μετά το 2026 ο τομέας της πετροχημείας θα αποτελέσει την κύρια πηγή αύξησης της παγκόσμιας ζήτησης. Το 2030, ο τομέας αυτός θα αντιπροσωπεύει το ένα έκτο της παγκόσμιας κατανάλωσης πετρελαίου. Εάν εξαιρεθούν τα πετροχημικά προϊόντα και τα βιοκαύσιμα, η ζήτηση για καύσιμα μπορεί να κορυφωθεί ήδη από το 2027. Η κατανάλωση καυσίμων αεροπλάνων (jet fuel) προβλέπεται πάντως να συνεχίσει να αυξάνεται.

Δεδομένου ότι τα πετροχημικά προέρχονται κυρίως από μη-επεξεργασμένα προϊόντα, αναμένεται και επίδραση στον τομέα διύλισης. Η παγκόσμια ζήτηση για διυλισμένα προϊόντα αναμένεται να κορυφωθεί το 2027 στα 86,3 εκατομμύρια βαρέλια ημερησίως, που είναι μόλις 710.000 βαρέλια πάνω από τα επίπεδα του 2024. Μέχρι το 2030, η διυλιστική ικανότητα αναμένεται να ξεπεράσει τη ζήτηση, οδηγώντας ενδεχομένως στο κλείσιμο ορισμένων μονάδων.

Η παγκόσμια παραγωγική ικανότητα πετρελαίου, κυρίως με την ώθηση της Σαουδικής Αραβίας και των ΗΠΑ, αναμένεται να αυξηθεί κατά 5,1 εκατομμύρια βαρέλια μέχρι το 2030, φτάνοντας τα 114,7 εκατομμύρια βαρέλια ημερησίως. Αυτό σημαίνει ότι η ικανότητα προσφοράς θα ξεπερνά αισθητά την αύξηση της ζήτησης.

Η Κίνα κάλυψε μόνη της το 60% της αύξησης της ζήτησης

Ο διευθυντής της IEA, Φατίχ Μπιρόλ, σχολιάζοντας την έκθεση δήλωσε:
«Αν δούμε την τελευταία δεκαετία, οι ΗΠΑ χάρη στην επανάσταση του σχιστολιθικού πετρελαίου κάλυψαν το 90% της αύξησης της παγκόσμιας προσφοράς, ενώ η Κίνα κάλυψε μόνη της το 60% της αύξησης της ζήτησης. Όμως αυτές οι δυναμικές αλλάζουν. Σύμφωνα με τα βασικά δεδομένα, τα επόμενα χρόνια οι αγορές πετρελαίου θα είναι επαρκώς εφοδιασμένες.»

Ο Μπιρόλ τόνισε επίσης πόσο σοβαροί είναι οι γεωπολιτικοί κίνδυνοι για την ασφάλεια της προσφοράς πετρελαίου, επισημαίνοντας:
«Όταν πρόκειται για την ενεργειακή ασφάλεια, δεν υπάρχει χώρος για εφησυχασμό. Η IEA είναι αποφασισμένη να συνεχίσει τη συνεργασία της με τις χώρες παραγωγής και κατανάλωσης.»