Γιατί η Τουρκία δεν καταδίκασε την επίθεση των ΗΠΑ στο Ιράν

Η απροθυμία της Τουρκίας να καταδικάσει επίσημα την επίθεση των ΗΠΑ κατά του Ιράν, φαίνεται να συνδέεται με την πρόθεση του προέδρου Ερντογάν να διατηρήσει ανοιχτό το ενδεχόμενο νέων διπλωματικών πρωτοβουλιών. Ενώ θεωρούνταν σχεδόν βέβαιο ότι η Άγκυρα θα καταδίκαζε άμεσα την αμερικανική επίθεση, κάτι τέτοιο δεν συνέβη.

Μόλις έπειτα από σχεδόν μισή ημέρα, το Τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών εξέδωσε γραπτή ανακοίνωση, στην οποία ανέφερε πως η ενέργεια των ΗΠΑ ανέβασε «στο μέγιστο» τον κίνδυνο παγκόσμιας εξάπλωσης της σύγκρουσης, η οποία είχε ήδη κλιμακωθεί μετά την ισραηλινή επίθεση της 13ης Ιουνίου. Η Άγκυρα εξέφρασε επίσης «βαθύτατη ανησυχία» για τις πιθανές συνέπειες της επίθεσης στις ιρανικές πυρηνικές εγκαταστάσεις – χωρίς ωστόσο να χρησιμοποιήσει τη λέξη «καταδίκη».

Ούτε ο εκπρόσωπος του AKP, Ομέρ Τσελίκ, χρησιμοποίησε τον όρο «καταδίκη», παρά την έκδηλη έκφραση δυσαρέσκειας και ανησυχίας. Πρόκειται σαφώς για πολιτική επιλογή. Και οι δύο δηλώσεις αποτυπώνουν το σκεπτικό πίσω από τη στάση της Άγκυρας: το ΥΠΕΞ τονίζει ότι «η Τουρκία είναι έτοιμη να αναλάβει τις ευθύνες της και να συμβάλει εποικοδομητικά», ενώ ο Τσελίκ υπενθυμίζει ότι ο πρόεδρος Ερντογάν είχε επαφές με παγκόσμιους και περιφερειακούς ηγέτες, εκφράζοντας την ετοιμότητα της Άγκυρας να διευκολύνει και να φιλοξενήσει κάθε ειρηνευτική προσπάθεια.

Σύμφωνα με τη Διεύθυνση Επικοινωνίας, στη συνομιλία Ερντογάν-Τραμπ τέθηκε το ενδεχόμενο μεσολάβησης της Τουρκίας μεταξύ ΗΠΑ και Ιράν.

Στις 16 Ιουνίου, ο Ερντογάν μίλησε ξανά με τον Ιρανό πρόεδροΠεζεσκιάν, επαναλαμβάνοντας την πρόθεση της Άγκυρας να παίξει ρόλο διαμεσολαβητή. Την ίδια μέρα, συνομίλησε τηλεφωνικά και με τον Ρώσο πρόεδρο Πούτιν για το ίδιο θέμα. Ενώ ο Πούτιν πρότεινε διαμεσολάβηση μεταξύ Ισραήλ και Ιράν, η Τουρκία στόχευε σε μεσολάβηση απευθείας μεταξύ ΗΠΑ και Ιράν.

Σύμφωνα με δημοσίευμα του αμερικανικού ιστότοπου Axios, ο Ερντογάν πρότεινε στον Τραμπ να συναντηθεί με τονΠεζεσκιάν στην Τουρκία. Ο Τραμπ φέρεται να αποδέχθηκε θετικά την πρόταση, ωστόσο οΠεζεσκιάν δεν κατάφερε να εξασφαλίσει έγκριση από τον Ανώτατο Ηγέτη Αλί Χαμενεΐ – με αποτέλεσμα η συνάντηση να μην πραγματοποιηθεί. Η πληροφορία αυτή δεν έχει διαψευστεί.

Επιπρόσθετα, η Τουρκία δεν μπορεί να μεσολαβήσει μεταξύ Ισραήλ – Χαμάς ή Ισραήλ – Ιράν, καθώς οι σχέσεις της με το Τελ Αβίβ είναι στο ναδίρ, μετά τη σφαγή στη Γάζα. Ωστόσο, επιδιώκει να διατηρήσει ρόλο στον διάλογο ΗΠΑ-Ιράν, γι’ αυτό και κρατά ανοιχτούς διαύλους με την Ουάσινγκτον.

Επιπλέον, ως μέλος του ΝΑΤΟ, η Τουρκία διατηρεί στρατηγική συνεργασία με τις ΗΠΑ σε δύο κρίσιμα μέτωπα: Ουκρανία–Ρωσία και Αρμενία–Αζερμπαϊτζάν.

Το Ιράν βρίσκεται σε φάση εσωτερικής αναστάτωσης. Σε περίπτωση που ο Χαμενεΐ μεταβιβάσει μέρος των εξουσιών του, ενδέχεται να ανοίξει δρόμος για συμφωνία με τον Πεζεσκιάν. Μια πιθανή συνάντηση του Ιρανού προέδρου με τον Τραμπ στην Τουρκία, θα αποτελούσε διπλωματικό πλεονέκτημα για τον Ερντογάν.

Η Τουρκία δεν έχει τίποτα να κερδίσει από έναν πόλεμο – ούτε πολιτικά, ούτε οικονομικά. Αν όμως το Ιράν κλείσει τα Στενά του Ορμούζ, τότε οι τιμές του πετρελαίου θα εκτιναχθούν στα ύψη.

Η επιμονή της Άγκυρας για επανέναρξη των διαπραγματεύσεων δεν πηγάζει μόνο από την τρέχουσα απειλή του Νετανιάχου. Η προοπτική το Ιράν να αποκτήσει πυρηνικά όπλα αποτελεί σοβαρό λόγο ανησυχίας και για την Τουρκία.

Τέλος, η παράταση της ισραηλινοϊρανικής σύρραξης μπορεί να εκτροχιάσει την ειρηνευτική διαδικασία με το PKK, γεγονός που ο Άγκυρα, επίσης δεν επιθυμεί.