Ιδού γιατί η ΕΕ έχει καταστεί διεθνώς ανυπόληπτη

Είναι γεγονός ότι η ΕΕ ευθύνεται, σε μεγάλο βαθμό για τις επιλογές της, που την κράτησαν δέσμια, και χωρίς αντίδραση, στο παρακμιακό περιβάλλον της Δύσης, από το οποίο ο Τραμπ προσπαθεί να απομακρυνθεί, όσο πιο γρήγορα γίνεται, και να σώσει την Αμερική. Η ΕΕ λειτουργεί ακόμη με την ψευδαίσθηση ότι εξακολουθεί ο θεσμός του ελεύθερου εμπορίου, και παραμένει προσκολλημένη στη φιλελεύθερη δημοκρατία, που δεν υπάρχει πια.

Ο Τραμπ, κατηγορεί ακόμη την ΕΕ για το θετικό εμπορικό της ισοζύγιο με τις ΗΠΑ, που αποδεικνύει κατ’ αυτόν ότι δεν αγοράζει αρκετά αμερικανικά προϊόντα, αλλά και ότι παραμένει δέσμια στην παρακμή, και με την woke agenda, πρόσφατα, από την οποίαν ο Τραμπ προσπαθεί να αποστασιοποιηθεί με κάθε τρόπο.

Ακόμη, με την επαναφορά του κράτους-έθνους στο διεθνές προσκήνιο, ο Τραμπ έκανε ξεκάθαρη την απόφασή του να παύσει να εγγυάται για την άμυνα της ΕΕ, σε περίπτωση επίθεσης εναντίον της, και συνεπώς θα πρέπει η ίδια να μεριμνήσει γι’ αυτήν. Και, βέβαια, ο θυμός του Τραμπ εναντίον της ΕΕ τροφοδοτείται και από την ελαφρότητα με την οποία η ηγεσία της, και όχι μόνο, έδειχνε απροκάλυπτα τη δυσαρέσκειά της, στην πιθανότητα εκλογικής επικράτησης του.

Υπάρχει ΕΕ χωρίς τις ΗΠΑ;

Οι δασμοί του Τραμπ, σε γενική βάση, του 10% επί των προϊόντων της δεν προβλέπεται ότι θα δημιουργήσουν ιδιαίτερο πρόβλημα στην ΕΕ. Ωστόσο, οι μεγάλες διαφορές, που χαρακτηρίζουν τις επί μέρους οικονομίες της, θα είχαν απείρως καλύτερα εξυπηρετηθεί, αν η ΕΕ δεν επέμενε να απευθύνεται με μια φωνή, προς την Αμερική του Τραμπ, αλλά αντιθέτως ενίσχυε την πρωτοβουλία της Τζώρτζια Μελόνι, για δυνατότητα δηλαδή επιβολής διαφορετικών δασμών, ανάλογα με την περίπτωση της κάθε χώρας-μέλους.

Το βασικό πρόβλημα της ΕΕ, που την περιθωριοποιεί στα παγκόσμια τεκταινόμενα είναι η ξαφνική της εγκατάλειψη από τον υπ’αριθμόν ένα σύμμαχό της, ο οποίος επιπλέον προσέγγισε με συναινετική διάθεση τους μέχρι πριν λίγο εχθρούς της Δύσης, και συγκεκριμένα τη Ρωσία, που τόσο απερίσκεπτα κατέστησε θανάσιμο εχθρό της. Ενεργώντας, σε μόνιμη βάση, ως σελήνη προς τον ήλιο των ΗΠΑ, η ΕΕ αισθάνεται να βρίσκεται σε απειλητικό κενό τώρα.

Το μεγάλο αγκάθι, για την ΕΕ, είναι πάνω απ’ όλα, τώρα, η απόφασή της, όπως της υπαγορεύτηκε από τον Τραμπ, να προβεί σε επενδύσεις για την άμυνά της, εφόσον οι ΗΠΑ δήλωσαν ότι διακόπτουν την μέχρι τώρα εξασφάλιση της ασφάλειάς της. Η δήλωση αυτή του Τραμπ είναι καταστρεπτική για την Ευρώπη, εφόσον για τα επόμενα χρόνια, όπως προκύπτει από τους ψυχρούς αριθμούς, υποχρεούται να λησμονήσει τις αναπτυξιακές προοπτικές και να επιδοθεί σε υπέρογκα έξοδα για την ασφάλειά της.

Με βάση τις αρχικές αυτές παραδοχές, θα προσπαθήσω να διερευνήσω τις ευκαιρίες που θα είχε η ΕΕ, στη νέα διεθνή τάξη, αν δεν προχωρούσε σε στρατικοποίησή της. Και, ειδικότερα θα αναφερθώ στην ειδική περίπτωση της Ελλάδας, και στις εξαιρετικές προοπτικές, που της διανοίγονται με βάση τη σχετική μου πρόταση, τελευταίως.

Στην ανάλυσή μου, αιωρείται, αναγκαστικά, το ερώτημα τού κατά πόσο είναι αναγκαία και μάλιστα, με χαρακτήρα κατεπείγοντα, η στρατικοποίησης της ΕΕ. Πόσο, δηλαδή μεγάλος, άμεσος αλλά και βέβαιος θεωρείται ο κίνδυνος επίθεσης, εναντίον της ΕΕ, ώστε να δικαιολογείται αυτή η θυσία παραίτησης της ΕΕ από ανάπτυξη, ευημερία και κοινωνική πρόοδο.

Ο Τραμπ πλάθει το νέο διεθνές περιβάλλον

Ο Τραμπ διαλύει τις παλιές συμμαχίες, που χώριζαν τον κόσμο σε δύο στρατόπεδα, το πρώτο με τις αναπτυγμένες οικονομίες του G7, και το δεύτερο με τον ολοκληρωμένο Νότο (όπως τελευταίως εμφανίζεται η αναπτυσσόμενη ομάδα των BRICS. Στη θέση του προβάλλει ένα πολυπολικό μόρφωμα, χωρίς καθορισμένο προς το παρόν σχήμα, επί του οποίου αιωρείται η Αμερική. Οι σχετικές επιλογές του Τραμπ, στην υπό διαμόρφωση νέα διεθνή τάξη, δεν έχουν ακόμη πλήρως ξεκαθαρίσει. Αλλά, οπωσδήποτε, η ΕΕ δεν αποτελεί πια την μακροχρόνια και κυρίαρχη σύμμαχο των ΗΠΑ. Μέσα από αυτήν, ο Τραμπ έχει ξεχωρίσει τους αρχηγούς ορισμένων κρατών-μελών της ΕΕ, τους οποίους φαίνεται να λαμβάνει υπόψη και να υπολογίζει τη γνώμη τους, για τη χάραξη του μελλοντικού σχήματος της υφηλίου.

Η πρώτη παρατήρηση, ως προς τις νέες προτιμήσεις του Τραμπ, είναι και η προσθήκη στους νέους συμμάχους, εχθρών της υπό κατεδάφιση παλιάς Δύσης, όπως είναι κατεξοχήν η Ρωσία. Τα υπόλοιπα μέλη, που θα απαρτίσουν τη νέα διεθνή τάξη, παραμένουν προς το παρόν στο ημίφως, με διεργασίες όμως που προωθούνται σε καθημερινή βάση. Μία πρώτη διαπίστωση, που μπορεί να ριψοκινδυνευτεί είναι ότι ο Τραμπ, τουλάχιστον, προς το παρόν, δεν προτίθεται και δεν επιθυμεί πόλεμο.

Η πιθανότητα πολέμου παραμένει ως απόμακρη προοπτική, εναντίον πάντοτε του κυρίαρχου εχθρού, που είναι η Κίνα, μόνο και εφόσον δεν κατορθωθεί η εξουδετέρωσή του. Αυτή θα προκύψει, ίσως, εφόσον ο Τραμπ καταφέρει, στο αμέσως προσεχές μέλλον, να κάνει την Αμερική μεγάλη πάλι, που σημαίνει:

• Ότι, προς το παρόν, θα προσπαθήσει να καθυστερήσει σημαντικά την πρόοδο της Κίνας, κυρίως στις νέες τεχνολογίες, και ακόμη.
• Ότι θα καταφέρει να προσεταιριστεί έναν όσο γίνεται μεγαλύτερο αριθμό μελών των BRICS, με τη Ρωσία πρώτη στον επιθυμητό αυτό κατάλογο.

Η ΕΕ δεν υπολογίζεται, στα μάτια του Τραμπ ως ολότητα, στους βραχυχρόνιους υπολογισμούς του, διότι τη θεωρεί αμελητέα περίπτωση. Εμφανίζεται, ωστόσο, με τη μορφή μεμονωμένων μελών της, που έχουν ή θα έχουν την εύνοια του πλανητάρχη. Και υπάρχει, βέβαια, η ΕΕ, ως μελλοντικά στρατικοποιημένη περιοχή, που θεωρείται ότι θα παραμείνει σύμμαχος των ΗΠΑ, και που θα είναι στο πλάι τους, αν τελικά δεν αποφευχθεί ο πόλεμος με την Κίνα.

Ερωτάται, κάτω από τις υποθέσεις αυτές, τι προοπτικές διανοίγονται στην ΕΕ για το άμεσο μέλλον της. Προς το παρόν, οι προτιμήσεις μεταξύ των κρατών-μελών εμφανίζονται συγκεχυμένες, πιθανόν διασπασμένες και οπωσδήποτε όχι οριστικές. Έτσι, ανάμεσα και σε άλλα, οι Γερμανοί φαίνεται να επιθυμούν επανασύνδεση σχέσεων με τη Ρωσία. Ο Τραμπ δεν κρύβει το θαυμασμό του για ηγέτες που δεν ασπάζονται τη φιλελεύθερη δημοκρατία, όπως ο Πούτιν, ο Ορμπάν ή η Μελόνι και μια από τις πολλές κατηγορίες του, εναντίον της ΕΕ, είναι και η άρνησή της να αποδεχθεί μη συστημικές κυβερνήσεις. Τα νέα μέλη της ΕΕ εξακολουθούν να προσανατολίζονται προς τις ΗΠΑ, διατηρώντας την παράδοση.

Ο Τραμπ φαίνεται να τα έχει βρει, κατά κάποιο τρόπο με τον Πούτιν, τον οποίον αναγνωρίζει ως μεγάλο ηγέτη. Αντιθέτως, η ΕΕ στο σύνολό της, όχι μόνο εξακολουθεί, αλλά και εντείνει την εχθρική της στάση προς τη Ρωσία, αναμένοντας, ανά πάσα στιγμή, επίθεση εκ μέρους της. Αντιθέτως, οι επιδιώξεις των ΗΠΑ συνοψίζονται στην προσπάθεια μιας νέας εκβιομηχάνισης, επικεντρωμένης σε νέες τεχνολογίες. Παράλληλα, η Αμερική καλλιεργεί φιλικό πρόσωπο προς την υφήλιο, επιδιώκοντας άγρα συμμάχων, κυρίως μέσα από τους BRICS.

Δύσκολος απογαλακτισμός

Δεν θα επιχειρήσω προβλέψεις για το κατά πόσον η Αμερική θα επιτύχει αυτούς τους, καταρχήν, δύσκολους στόχους της. Αυτές, θα αποτελέσουν μια προσεχή ενασχόλησή μου. Θα επανέλθω, όμως, στο ερώτημα του τι μπορεί και του τι θα έπρεπε να επιχειρήσει η ΕΕ, και ειδικότερα η Ελλάδα, προκειμένου να αντιμετωπίσει όσο γίνεται με λιγότερο κόστος, και όσο γίνεται με καλύτερα αποτελέσματα, τις νέες διεθνείς συνθήκες.

Η κυρίαρχη προσπάθεια της ΕΕ τώρα επιβάλλεται να είναι ο απογαλακτισμός της από τις ΗΠΑ και ο σχεδιασμός των μελλοντικών της δραστηριοτήτων, με γνώμονα του τι συμφέρει στην ίδια και στα επί μέρους μέλη της. Και παράλληλα πιστεύω ότι το κεντρικό, όσο και εξαιρετικά δύσκολο ερώτημα, που θα πρέπει να θέσει στον εαυτό της, είναι το αν έχει ή όχι νόημα η συνέχιση της ύπαρξής της.

Και τούτο, διότι, πέρα από τα γρανάζια της τρομακτικής γραφειοκρατίας που τη θεμελιώνουν, το ερώτημα είναι τι ακριβώς μπορεί να προσφέρει στα μέλη της, σε μια διεθνή τάξη, που δεν είναι πια η παγκοσμιοποίηση, δεν είναι οι ενώσεις κρατών, δεν βασίζεται στη φιλελεύθερη δημοκρατία, το περιβάλλον δεν ευνοεί ενώσεις κρατών, αλλά αντιθέτως έχει επανέλθει δριμύς στο προσκήνιο ο θεσμός του κράτους-έθνους. Εξυπακούεται, συνεπώς, ότι το νέο αυτό σχήμα, είναι πολύ πιο προβληματικό, σε σύγκριση με το προηγούμενο, για το κατά πόσον θα μπορέσει να βοηθήσει τα μέλη της, που βρίσκονται σε πολύ διαφορετικά στάδια ανάπτυξης στο Βορρά και στο Νότο της.