“Η Τζέιν Όστεν με κατέστρεψε”: Μια ανάλαφρη ρομαντική κομεντί

Η Πιανί, που υπήρξε σεναριογράφος για την τηλεόραση περνά πίσω από τις κάμερες, χωρίς όμως φρέσκες ιδέες, και χωρίς και ιδιαίτερα καλή διανομή. Η Αγκάτ, μάλλον πελαγοδρομεί στο ρόλο, καθώς και το σενάριο δεν τη βοηθά ιδιαίτερα, αλλά ούτε και ο συμπαθής, κατά τα άλλα, μακρινός εγγονός (υποτίθεται) της Τζέην Όστεν, Όλιβερ (Charlie Anson), μπορούσε να σώσει την κατάσταση.

Η αφήγηση στηρίζεται σε έωλα επιχειρήματα. Η Αγκάτ που περνάει το χρόνο της εμμονικά με την Τζέην Όστεν και έχει, επίσης εμμονές με τα ταξίδια με αυτοκίνητο, έχει και μία κακή σχέση με τον έρωτα (δεν εξηγεί ιδιαίτερα γιατί). Ταυτόχρονα φέρελπις συγγραφέας ξεκινάει ένα (τι άλλο;) ρομαντικό μυθιστόρημα, που, χωρίς να το θέλει, διαβάζει ο πολύ κοντινός της φίλος (μετέπειτα παρολίγον εραστής) της και ο οποίος θα το προωθήσει (ημιτελές), χωρίς να τη ρωτήσει, ώστε να καταφέρει να γίνει δεκτή σε ένα residency με τον τίτλο Jane Austen, όπου για κάμποσες μέρες θα βρεθεί με τους απογόνους της βρετανίδας συγγραφέα στο σπίτι της, ώστε να συνεχίσει το πόνημά της, παρέα με μερικούς ακόμα συγγραφείς. Η έκπληξη, όμως, θα είναι μεγαλύτερη (για τον θεατή) όταν διαπιστώνει πως σύσσωμη η οικογένεια των απογόνων της Όστεν μιλά άψογα γαλλικά, παρά ότι έγινε δεκτή εκεί η Αγκάτ. Πραγματικά, η γαλλική κουλτούρα φαίνεται να καταπίνει την αγγλική, και μάλιστα το σήμα κατατεθέν της, που αποτελεί η διάσημη βρετανίδα συγγραφέας. Μία εξέλιξη που λειτουργεί σα φάρσα στην ταινία, ή που, μάλλον, σαν τέτοια φαντάζει.

Το χιούμορ, γενικότερα, σε μια ταινία, ειδικά στις ρομαντική κομεντί είναι το ατού που ωθεί το θεατή να παρακολουθήσει σε ευδιάθετη κατάσταση μία αφήγηση. Στην ταινία της Πιανί από νωρίς τίποτα δεν σε κάνει ιδιαίτερα, ούτε να χαμογελάς, παρόλη την επιτηδευμένη και μόνιμα ξινή διάθεση της πρωταγωνίστριας, που επιπρόσθετα προκαλεί απώθηση. Χιλιοειπωμένες φάρσες, στιλ, περσόνες, αστεία, προβληματισμοί, και καμία λογοτεχνία υψηλού κύρους δεν μπορεί να διορθώσει την κατάσταση. Το υποτιθέμενο ατού της ταινίας, η υπόμνηση της σπουδαίας αγγλίδας λογοτέχνιδας Τζέην Όστεν και το σπίτι που έγραψε τα διάσημα έργα της, δεν μπορούν να σώσουν τη βαρετή και προβλέψιμη εξέλιξη της ταινίας. Πριν καν επισκεφτεί την Αγγλία και το σπίτι της Όστεν η νεαρή βιβλιοπώλισσα, μπορούσες να προβλέψεις ότι θα γνωρίσει κάποιον εκεί και θα τον ερωτευτεί. Και φυσικά, επειδή, η ταινία δε θα είχε απολύτως κανένα νόημα, ο έρωτας αυτός θα ήταν μετ’ εμποδίων, εμποδίων που μοιάζουν να είναι εμπόδια μίας κακώς εννοούμενης άρχουσας τάξης, χωρίς καμία σχέση με την κοινωνική σύγχρονη πραγματικότητα.

Η ταινία δεν υπονόησε πουθενά γιατί πρέπει να μας αφορά σήμερα η Τζέην Όστεν, παρά τον τίτλο της ταινίας. Το ρομάντζο που παρατίθεται φαίνεται να παραπέμπει στο ‘Περηφάνια και Προκατάληψη’, ειδικά στο σημείο του χορού – το μόνο ωραίο και καλογυρισμένο σημείο της ταινίας – και που επιτυγχάνεται ως προβλέψιμη δηθενιά στην τελευταία κυριολεκτικά σκηνή της ταινίας, που ο ιππότης έρχεται να αρπάξει την καλή του, ενώ έχει μέσα της ωριμάσει η ιδέα περιμένοντας τον ήρωά της.

Ταυτόχρονα, η σκηνή του οριστικά (προβλέψιμου) happy end, θα συμβεί εν μέσω μίας (αφόρητης) λογοτεχνικής βραδιάς με απαγγελία ποίησης, που υπενθυμίζει γιατί μπορεί να απέχει κανείς απεριόριστα από κάτι τόσο ξερό και βαρετό, μεταξύ ολίγων και περίβλεπτων παρωχημένων εκφράσεων, που αναρωτιέσαι ποιους αφορούν πλέον, σε μία τόσο αντι-ποιητική εποχή, ερίζοντας τη στοχαστική, εξίσου προβλέψιμη, στιχομυθία ‘ποιος διαβάζει σήμερα ποίηση, ώστε να την απαγγείλει και δημόσια;’. Φυσικά και συμβαίνει και στις μέρες μας, αλλά, όπως και στην ταινία, η περίσταση οφείλει να σε εμπνέει, παρά να σε νυστάζει.

Η ταινία παρόλη την καλή της φωτογραφία γενικότερα δεν πείθει και οι συμπτώσεις παύουν να είναι συμπτώσεις όταν γίνονται μοτίβα. Η Αγκάτ πέφτει πάνω στον Όλιβερ συνεχώς και η στημένη αμηχανία τους ξεφεύγει από τα όρια της κομεντί. Η κλασική βόλτα με το ποδήλατο στο δάσος, το μικρό κοντινό χωριό που ανακαλύπτει, το μικρό μαγαζάκι με τα ωραία αντικείμενα που χαζεύει η πρωταγωνίστρια και η τυχαία (και πάλι) συνάντηση με τον (κλισέ) συμπαθή-αντιπαθή μπλαζέ άγγλο με τα τέλεια γαλλικά του, παραμένουν εύλογα σχεδόν ασύνδετα στο ρυθμό οι σκηνές, ενώ τα μέσα πλάνα κυριαρχούν, έναντι ελαχίστων κοντινών και σχεδόν ανύπαρκτων μακρινών.

Δεν εξηγείται ακριβώς το βαθύτερο νόημα της ταινίας (αλήθεια ποιο ακριβώς το νόημα;), ενώ το εξαιρετικά κλισέ του μπλοκαρίσματος του συγγραφέα (ενώ δεν είναι ακόμα συγγραφέας, είναι η πρώτη της προσπάθεια), φαντάζει επίσης μια ευκολία να πάμε την αφήγηση πιο κάτω. Και φυσικά, αυτή η πρώτη συγγραφική προσπάθεια της νεαρής πρωταγωνίστριας θα στεφθεί με απόλυτη επιτυχία, ενώ αμέσως θα βρει εκδότη και ζήσαν αυτοί καλά κι εμείς καλύτερα. Μάλλον υπερβολικά αισιόδοξη αντιμετώπιση, θα είχε πολύ μεγαλύτερο ενδιαφέρον η ακριβώς αντίθετη εξέλιξη της ιστορίας.

Παράλληλα, μερικές λογοτεχνικές αντιπαραθέσεις στην παρέα εκκολαπτόμενων λογοτεχνών, δίπλα στο τζάκι, με το μπέρμπον (ή όποιο άλλο ηδύποτο) στο χέρι, επίσης φάνταζαν επιτηδευμένες στιχομυθίες προκαταλήψεων και ανούσιων τοποθετήσεων.

Γενικότερα, αν ξεπεράσει κάποιος το (très μπανάλ) κλισέ της αφήγησης και τη γενικότερη μέτρια προοπτική και εξέλιξη του θέματος της ταινίας, μπορεί να περάσει με ευχάριστη διάθεση στη διάρκειά της, αρκεί να μην περιμένει κάτι εξαιρετικά πρωτότυπο. Χωρίς αυτήν την πρωτοτυπία μπορεί να περνά στην μετριότητα, αλλά, παρόλα αυτά, η ταινία δε χάνει μια συγκροτημένη ροή, έστω και προβλέψιμη, που σε οδηγεί σε έναν κόσμο, λογοτεχνικό, αν μη τι άλλο, ενδιαφέροντα.