“Μια από τις μέρες που πέθανε ο Hemme”: Η υποψηφιότητα της Τουρκίας για τα Όσκαρ

Ο σκηνοθέτης Murat Fıratoğlu αντλεί ιστορίες από το Σίβερεκ, την Ούρφα και την Ανατολία και τις μεταμορφώνει σε μαγικό ρεαλισμό, μέσα σε 82 λεπτά ποιητικής αφήγησης.

Η ταινία ξεκινά με εικόνες της ζωής των εργατών — ανδρών και γυναικών — που στρώνουν πλέγματα στον ήλιο για να στεγνώσουν ντομάτες, μέσα σε καύσωνα που ξεπερνά τους 40 °C. Ανάμεσά τους βρίσκεται ο Eyüp, εργάτης, παντρεμένος με δύο παιδιά, με δεδουλευμένα 15 ημερών απλήρωτα. Η οργή του αρχίζει να φουντώνει, καθώς υφίσταται συνεχείς προσβολές και την αδιαφορία του Hemme, του επικεφαλής των εργατών, προκαλώντας ένταση.

Η οργή του Eyüp συγκρούεται με την υπομονή που του επιβάλλει η ανάγκη για επιβίωση: όταν τελικά επιτίθεται στον Hemme, οι υπόλοιποι εργάτες προσπαθούν να τον συγκρατήσουν, αλλά δεν μπορούν να σταματήσουν το συναίσθημα που ξεχειλίζει μέσα του.

Από εκεί αρχίζει η αφήγηση του Fıratoğlu, που μετατρέπεται σε ένα κινηματογραφικό ποίημα, εμπνευσμένο από τον κινηματογράφο του Yılmaz Güney. Στο τέλος, βλέπουμε τον Eyüp να μην μπορεί πια να σταθεί στην ίδια θέση — περπατά αδιάκοπα, φτάνοντας στην κορύφωση της ταινίας να χορεύει «χαλάι» (παραδοσιακό χορό).

Καθ’ όλη τη διάρκειά της, τον παρακολουθούμε να περιπλανιέται στον ήλιο, να συναντά έναν ηλικιωμένο με μια φέτα καρπούζι, παιδιά και δάσκαλο σε ένα σχολείο· να ζει στιγμές με μουσική, με μια μοτοσικλέτα, με την ίδια του την περιπλάνηση — όλα αυτά δημιουργούν μια αίσθηση ζωής που μοιάζει με ποίημα.

Ο Fıratoğlu μας θυμίζει ότι οι αξίες του είναι απλές, αλλά σχετίζονται βαθιά με τον τρόπο που βλέπουμε και μιλάμε για τη ζωή. Μια μέρα σαν κι αυτή του Eyüp, γεμάτη οργή αλλά και αισιοδοξία, μοιάζει σχεδόν με δώρο προς τον θεατή.

Η ταινία είναι κάτι πολύ περισσότερο από μια ιστορία φτώχειας ή ταξικής αδικίας στην Ανατολία. Αγγίζει έναν υπαρξιακό σπαραγμό: την ανθρώπινη αδυναμία να «σταθεί», κυριολεκτικά και μεταφορικά. Η μορφή του Eyüp — που δεν μπορεί να συγκρατήσει την οργή του, δεν αντέχει το βάρος της ταπείνωσης και τελικά δεν μπορεί να σταθεί ακίνητος — λειτουργεί ως σύμβολο όλων όσοι ζουν υπό καθημερινή βία και εξευτελισμό.

Αυτό που υπογραμμίζει, χωρίς να το φωνάζει, είναι ότι η ταινία δεν μιλά μόνο για τους φτωχούς εργάτες της Ούρφα. Μιλά για όλους μας: για την ανησυχία, τον θυμό που δεν βρίσκει διέξοδο, για τη διαρκή αναζήτηση κάποιου τόπου ή τρόπου να υπάρξουμε, που τελικά καταλήγει σ’ έναν χορό — ίσως το μόνο καταφύγιο ή ξέσπασμα που απομένει.

Εξίσου σημαντικό είναι ότι ο σκηνοθέτης αφιερώνει την ταινία σε ποιητές και συγγραφείς (Yaşar Kemal, Ahmed Arif, Tanpınar), σαν να θέλει να δείξει ότι αυτός ο κινηματογράφος δεν είναι ρεπορτάζ, αλλά μια προέκταση της λογοτεχνίας, ένα ποίημα για την ανθρώπινη μοίρα.

Μια λιτή ταινία, ύμνος στη ζωή, που παρά τον πόνο, επιμένει να ανασαίνει μέσα από μικρές στιγμές ομορφιάς.