Δρούζοι: Ακροβατώντας στη Μέση Ανατολή – Η σύγκρουση με τον Τζολάνι

Η ιστορία πάντως τους δικαιώνει για αυτή την “μεσοβέζικη” στάση τους, καθώς η Μέση Ανατολή υπήρξε επί αιώνες πεδίο μαχών και αλληλοεξοντώσεων. Οι Δρούζοι κατάφεραν να επιβιώσουν. Κατά καιρούς μάλιστα έπαιρναν τα όπλα και είχαν πολεμήσει με πάθος εναντίον των Οθωμανών, που αναγκάστηκαν να τους δώσουν αυτονομία, και να δεχτούν όλοι οι αξιωματούχοι να είναι Δρούζοι, εκτός από τον κυβερνήτη. Πολέμησαν εν συνεχεία και κατά των Γάλλων. Ξαναπήραν τα όπλα στον εμφύλιο του Λιβάνου, ενώ όσον αφορά στην Συρία ένα ποσοστό αυτών (άγνωστο σε εμάς) σχημάτισε ένοπλες ομάδες κατά του Άσαντ.

Η θρησκεία των Δρούζων στην ουσία έχει ελάχιστη συνάφεια με τις άλλες τάσεις στον μουσουλμανικό κόσμο και οι μουσουλμάνοι δεν τους θεωρούν ομόθρησκους. Οι Ισραηλίτες θεωρούν τους Δρούζους Ισραηλινούς επειδή παίρνουν την υπηκοότητα και υπηρετούν στο στρατό του Ισραήλ, όμως αυτό δεν αφορά όλους τους Δρούζους που ζουν στη συγκεκριμένη χώρα. Για παράδειγμα οι Δρούζοι που ζουν στα κατεχόμενα Υψώματα του Γκολάν κάθε Φλεβάρη υψώνουν σημαίες της Συρίας και δηλώνουν πως η κατοχή του Ισραήλ είναι παράνομη.  Σε ένα χωριό κάποιος είχε υψώσει σημαία του Ισραήλ, και του την έκαψαν.

Κάθε κοινότητα Δρούζων, στη Συρία (όπου ζουν οι περισσότεροι) στο Λίβανο ή στην Ιορδανία και στο Ισραήλ, υπερασπίζεται την πολιτική που την συμφέρει περισσότερο στο συγκεκριμένο γεωγραφικό και πολιτικό πλαίσιο. Στο Ισραήλ για παράδειγμα έχουν εκλέξει και μια δημοσιογράφο στη Βουλή, τη μοναδική γυναίκα με γονείς Δρούζους. Όμως η θέση της σε όλα τα ζητήματα είναι υπέρ του Ισραήλ, «που προστατεύει εμάς τους Δρούζους», όπως λέει.

Σήμερα δεν μπορούμε να ξέρουμε πόσους όντως αφορά η θρησκεία ως σημείο αναφοράς, καθώς η νέα γενιά αλλά και οι μεσήλικες είναι πιθανώς λίγο-πολύ αποστασιοποιημένοι θεολογικά. Όμως, με εξαίρεση τους Δρούζους που έχουν λάβει την ισραηλινή υπηκοότητα στο Ισραήλ, όλοι οι άλλοι διατηρούν πολύ έντονα τον διαφορετικότητά τους, προτάσσοντας την θρησκεία τους και ας μην είναι φανατικοί σε αυτήν. Θεωρούν ότι ανήκουν σε μια κοινωνία πολυπολιτισμική, απαιτώντας όμως ξεκάθαρα μέσα σε αυτήν, την αυτονομία τους, γιατί την θεωρούν απαραίτητη για την επιβίωσή τους. Δεν προκαλούν, αλλά και δεν ανέχονται προκλήσεις.

Η ευελιξία τους σε συμπεριφορές προκύπτει και από μια αρχή τους, που είναι να λένε πάντα την αλήθεια, αλλά μόνον στα αραβικά και εφ’ όσον μιλούν με Δρούζους. Δηλαδή το ψέμα δεν απαγορεύεται όταν απευθύνονται σε μη Δρούζους. Συστήνουν στους πιστούς να προσαρμόζονται επιφανειακά στις συνήθειες του τόπου που ζουν. Για παράδειγμα, στην περιοχή των Μαρωνιτών, ραντίζονται με αγιασμό, ενώ στις ισλαμικές συνοικίες προσεύχονται πέντε φορές την ημέρα, όπως οι μουσουλμάνοι.

Ο Χριστός και ο Μωάμεθ

Οι Δρούζοι πιστεύουν ότι ο Θεός είναι άφατος, ανέκφραστος και ακατάληπτος. Πρεσβεύουν ότι έχει ενσαρκωθεί 70 φορές, μια ενσάρκωσή του θεωρούν ότι είναι και του Ιησού Χριστού. Τον Μωάμεθ δεν τον θεωρούν ενσάρκωση του Θεού, αλλά τρόπον τινά ενσάρκωση του “αγίου πνεύματος” θα μπορούσαμε να πούμε, καθώς υψηλά στην ιεραρχία έχουν τον “παγκόσμιο νου”. Πιστεύουν ότι ο Μωάμεθ ήταν εκφραστής αυτού του Παγκόσμιου Νου ή Παγκόσμιου Λόγου. Αυτός ο Νους ήταν το πρώτο δημιούργημα του Θεού σύμφωνα με τις πεποιθήσεις τους. Ο Νους είναι ο μόνος που επικοινωνεί με τον Θεό και είναι ο δημιουργός όλων των υπόλοιπων όντων.

Πιστεύουν επίσης στην διαρκή μετεμψύχωση. Οι ψυχές των δικαίων μετεμψυχώνονται σε άλλες ανθρώπινες υπάρξεις “για να γίνουν ακόμη τελειότερες”, ενώ οι ψυχές των κακών μετεμψυχώνονται σε σκύλους και καμήλες και άλλα ζώα και τελικά εκφυλίζονται. Θεωρούν το Ευαγγέλιο και το Κοράνιο  θεόπνευστα βιβλία, αλλά όχι καθοδηγητικά και ότι αμφότερα πρέπει να αναγιγνώσκονται ως αλληγορίες. Ως καθοδηγητικά βιβλία θωρούν μόνον τα γραφτά των Δρούζων θεολόγων.

Ο Άσαντ και οι τζιχαντιστές

Στην Συρία αρχικά στήριζαν μαζί με τους Αλαουϊτες τον Άσαντ, με εξαίρεση μερίδα Δρούζων που διαφωνούσε κάθετα. Όμως το 2023 αγανακτισμένοι από την οικτρή οικονομική κατάσταση, όλοι οι Δρούζοι στράφηκαν κατά του Άσαντ, αν και οι αλαουϊτες συνέχιζαν να τον στηρίζουν. Τότε είχαν κάνει μια τρομερή πολύμηνη απεργία και νέκρωσε όλη η Σουέιντα, η περιφέρεια της νοτιοδυτικής Συρίας όπου πλειοψηφούν οι Δρούζοι. Έκλεισαν μάλιστα με σφραγίδες τα γραφεία του κόμματος του Άσαντ, ενώ αυτός ήταν ακόμη στην εξουσία!

Όμως ενώ αντιμάχονταν τον Άσαντ, δεν ανέχονταν ούτε τους ισλαμιστές. Οι τελευταίοι έχουν διαπράξει πολλές ωμότητες στην κοινότητες των Δρούζων στη διάρκεια του εμφυλίου, και τις συνεχίζουν, αποκαλώντας τους Δρούζους “άπιστα γουρούνια”, ακόμα και σήμερα. Όσον αφορά την αόριστη συγγένεια με τους Αλαουΐτες, είναι η ανοχή τους προς άλλες θρησκείες και τα συμφέροντα δεν ταυτίζονταν ποτέ.

Σημαντικό ρόλο έπαιξαν και παίζουν τα ρεύματα που δημιουργούν φύλαρχοι και συγκεκριμένες οικογένειες σε κάθε μειονότητα. Έπαιξε ρόλο και το γεγονός ότι στην περίπτωση του Άσαντ, η κυβέρνηση του διατηρούσε κάπως ισότιμη σχέση με όλες τις θρησκείες ή αιρέσεις ή ρεύματα, όμως δεν “επιδοτούσε” τους Δρούζους, όσο τους Αλαουΐτες. Τους είχε πάντως αυτόνομους και αυτό τους ικανοποιούσε εν μέρει. Όταν η ασφυξία που προκάλεσαν στην Συρία οι κυρώσεις των Δυτικών έφτασαν τα πράγματα οικονομικά στο απροχώρητο, ο Άσαντ συνέχιζε να στηρίζει όσο μπορούσε τους Αλαουΐτες, αλλά καθόλου πλέον τους Δρούζους.

Δρούζοι και Ισραήλ

Μια συμφωνία προ μηνών με την κυβέρνηση καθόριζε ότι ο κυβερνήτης θα οριζόταν από τον Τζολάνι ή αλ Σάρα ή την όποια κυβέρνηση προκύψει μελλοντικά από εκλογές (όπως και ο αστυνομικός διευθυντής) όμως σε όλα τα άλλα “πόστα” θα διορίζονταν Δρούζοι από τους ντόπιους. Ενώ αυτή η συμφωνία φαινόταν να φέρνει κάποια σταθερότητα, ακρότητες από τζιχαντιστές οδήγησαν τους Δρούζους στην ανάπτυξη στρατού και ένοπλης αντίστασης, με τον Τζολάνι να μην μπορεί (ή να μη θέλει) να συνετίσει τους πρώην (;) συμμάχους του τζιχαντιστές.

Εκεί βρίσκει έδαφος και ο Νετανιάχου που εμφανίζεται ως προστάτης των Δρούζων και χτυπάει κυβερνητικά κτίρια στη Δαμασκό “για να υπερασπιστεί την αυτονομία των Δρούζων”. Στόχος του -μεταξύ άλλων- είναι η νοτιοδυτική Συρία να μείνει στα χέρια Δρούζων και μακριά από τους ισλαμιστές, διότι θεωρεί ότι οι πρώτοι είναι πιο διαχειρίσιμοι από τους φανατικούς μουσουλμάνους.

Το Ισραήλ προσπαθεί να τους προσεταιρισθεί εδώ και δεκαετίες και πλασάρει μια εικόνα αφομοίωσης, εντούτοις στα υψώματα του Γκολάν, εκεί όπου οι Δρούζοι είχαν υπηκοότητα Συρίας προτού τα καταλάβει το Ισραήλ, η συντριπτική πλειοψηφία δεν δέχτηκε να αλλάξει υπηκοότητα, παρά τα οικονομικά και κοινωνικά αβαντάζ που τους προσέφεραν οι Ισραηλινοί. Εξάλλου ένα βασικό μειονέκτημα της Ισραηλινής υπηκοότητας, ήταν ότι πλέον οι ίδιοι και τα παιδιά τους θα έπρεπε να υπηρετούν στο στρατό του Ισραήλ και άρα κάποια στιγμή θα καλούνταν να πολεμήσουν κατά ομόγλωσσων.

Σύμφωνα με το Institute of Druze Studies, πριν από τον εμφύλιο στη Συρία, εκεί ζούσε περίπου το 40-50% των Δρούζων, ενώ το 30-40% ζούσε στο Λίβανο, το 6-7% στο Ισραήλ και το 1-2% στην Ιορδανία. Όμως τόσο ο εμφύλιος όσο και πρόσφατα ο πόλεμος με τους Παλαιστινίους και τα πλήγματα στο νότιο Λίβανο, μετακίνησαν πολύ κόσμο. Δρούζοι ζουν και στις ΗΠΑ, ίσως 20.000 συνολικά. Οι Δρούζοι ανά τον κόσμο υπολογίζεται ότι είναι περίπου δύο εκατομμύρια.