Η ασταθής ισορροπία στο τρίγωνο Τζολάνι-Δρούζοι-Ισραήλ

Οι ισραηλινές αεροπορικές επιδρομές στο συριακό υπουργείο Άμυνας και στο προεδρικό μέγαρο στην Δαμασκό σηματοδότησαν μια κλιμάκωση στην επιδεινούμενη διαμάχη Ισραήλ-Συρίας, σχετικά με το καθεστώς της κοινότητας των Δρούζων, στο νότιο τμήμα της χώρας. Το Ισραήλ έπληξε συριακές-κυβερνητικές δυνάμεις και συμμάχους της προκειμένου να προστατεύσει τους Δρούζους, χωρίς όμως να το πετύχει απόλυτα.

Οι Δρούζοι είναι μια αραβική αίρεση περίπου ενός εκατομμυρίου που ζουν στη Συρία, τον Λίβανο και το Ισραήλ (όπου αποτελούν μια μικρή, αλλά ισχυρή μειονότητα). Το Ισραήλ τους βλέπει ως πιθανούς συμμάχους, καθώς εργάζεται για τη δημιουργία μιας ζώνης ασφαλείας στο νότιο τμήμα της Συρίας, το οποίο ζητά να είναι αποστρατιωτικοποιημένο. Στο διάστημα των συγκρούσεων, Δρούζοι δέχτηκαν επιθέσεις αρχικά από φυλές Βεδουίνων και μετέπειτα από κυβερνητικές δυνάμεις, με σοκαριστικά βίντεο να δείχνουν φρικτά εγκλήματα και εξευτελισμούς αμάχων:

Η ανακοίνωση της εκεχειρίας του Σαββάτου συνοδεύτηκε από την μερική επιστροφή κυβερνητικών δυνάμεων στην Σουέιντα, με την σύμφωνη γνώμη τελικώς του Ισραήλ. Οι Δρούζοι ελέγχουν την πόλη, όμως αναφέρονται ακόμα συγκρούσεις με Βεδουίνους στην ευρύτερη περιοχή της επαρχίας.

Την Παρασκευή η επαρχία περικυκλώθηκε από φυλές Βεδουίνων (δήλωναν πως δεν τους δέσμευαν οι αποφάσεις της Δαμασκού για εκεχειρία) με την κατάσταση να κινδύνευε να εκτροχιαστεί. Να σημειωθεί ότι οι Ισραηλινοί δεν θεωρούν ότι οι Βεδουίνοι δρουν εντελώς ανεξάρτητα από την Δαμασκό. Όλα αυτά συνέβησαν, καθώς ο Τραμπ επιδιώκει να προωθήσει καλύτερες σχέσεις μεταξύ του Ισραήλ και της συριακής-ισλαμικής κυβέρνησης. Ας θυμηθούμε αναλυτικά τι έχει προηγηθεί.

Τα ισραηλινά πλήγματα

«Το στρατιωτικό αρχηγείο στη Δαμασκό είναι η τοποθεσία από την οποία οι διοικητές του συριακού καθεστώτος κατευθύνουν τις πολεμικές επιχειρήσεις στην Σουέιντα», ανακοίνωσε ο ισραηλινός στρατός για τα πλήγματα του έναντι κυβερνητικών στόχων την Τετάρτη, τα οποία καταγράφθηκαν σε βίντεο.

Οι αεροπορικές επιδρομές ήταν «μια προειδοποίηση και ένα μήνυμα προς το νέο καθεστώς και τον στρατό του», ανακοίνωσαν οι Ισραηλινοί, ζητώντας να παύσουν οι επιθέσεις κατά των Δρούζων. Οι ισραηλινές αεροπορικές επιδρομές πυροδότησαν επίσης διαμαρτυρίες από Δρούζους στη Δαμασκό, που ζήτησαν τον τερματισμό των κυβερνητικών επιθέσεων. Η δε συριακή κυβέρνηση καταδίκασε τις ισραηλινές αεροπορικές επιδρομές «ως κατάφωρη παραβίαση της εθνικής κυριαρχίας και του διεθνούς δικαίου».

Όμως τα ισραηλινά πλήγματα, αν και οδήγησαν στην απόσυρση των κυβερνητικών δυνάμεων από την Σουέιντα την Πέμπτη, δεν απέτρεψαν τις συγκρούσεις που ξέσπασαν την Παρασκευή. Οι Βεδουίνοι ανακοίνωσαν πως δεν τους δεσμεύει καμία εκεχειρία γιατί δεν ανήκουν στην κυβέρνηση και κατηγόρησαν τους Δρούζους για «σφαγές Βεδουίνων» και ως «μαριονέτες του Ισραήλ», δείχνοντας ότι η αντιπαράθεση τους με τους Δρούζους δεν θα περιορίζονταν αποκλειστικά σε σεχταριστικά πλαίσια, όπως φαίνονταν αρχικά.

Με παρασκηνιακές παρεμβάσεις, φτάσαμε στην εκεχειρία του Σαββάτου, που δεν τηρείται απόλυτα, “εύθραυστη” την χαρακτηρίζει και η Δαμασκός. Ο Ισραηλινός υπουργός Εξωτερικών Γκίντεον Σάαρ δήλωσε ότι είναι “πολύ επικίνδυνο να ανήκεις σε μειονότητα στην Συρία του αλ-Σαραά”, δείχνοντας ότι οι Ισραηλινοί εξακολουθούν να μην εμπιστεύονται την Δαμασκό. Aπό την πλευρά της, η Δαμασκός επέρριψε ευθύνες σε «μερίδα Δρούζων» και στο Ισραήλ για προσπάθεια υπονόμευσης της σταθερότητας της Συρίας, χωρίς να κατηγορήσει τους Βεδουίνους.

Οι Ισραηλινοί από αέρος

Την ίδια στιγμή το Reuters δημοσιοποίησε ένα ενδιαφέρον παρασκήνιο. Σύμφωνα με το δημοσίευμα του, η Δαμασκός θεώρησε ότι έχει την έγκριση των ΗΠΑ και του Ισραήλ για να στείλει τις δυνάμεις της στην επαρχία Σουέιντα, όταν άρχισαν να κλιμακώνονται οι αρχικές συγκρούσεις Δρούζων-Βεδουίνων. Η Δαμασκός, λοιπόν, παρερμήνευσε την αντίδραση του Ισραήλ στην ανάπτυξη στρατευμάτων της στον νότο της χώρας, ενθαρρυμένη από τα μηνύματα των ΗΠΑ ότι η Συρία πρέπει να διοικείται ως ενιαίο-συγκεντρωτικό κράτος, δήλωσαν στο Reuters οκτώ συριακές πηγές.

Η πολεμική αντίδραση του Ισραήλ κλιμακώθηκε την Τετάρτη, έπειτα από αναφορές για δολοφονίες, βασανιστήρια και βιασμούς και από δυνάμεις που συνδέονται με τη συριακή κυβέρνηση, σε συνέχεια των επιθέσεων των Βεδουίνων κατά των Δρούζων. Ενώ οι συγκρούσεις άρχισαν να εντείνονται στην Σουέιντα, οι Ισραηλινοί (προτού πλήξουν την Δαμασκό) έπληξαν συριακές δυνάμεις προς υποστήριξη των Δρούζων. Η ισραηλινή Αεροπορία έπληξε άρματα μάχης και τεθωρακισμένα της συριακής κυβέρνησης που επιχειρούσαν να εισέλθουν στην Σουέιντα.

Στην πορεία, μετά το μπαράζ των ισραηλινών πληγμάτων στην συριακή πρωτεύουσα, ανακοινώθηκε εκεχειρία και η απόσυρση των κυβερνητικών δυνάμεων από την Σουέιντα. Οι ΗΠΑ το βράδυ της Πέμπτης διαπίστωναν αποκλιμάκωση. Όμως, οι Βεδουίνοι ανακοίνωσαν πως η εκεχειρία δεν τους δεσμεύει και την Παρασκευή κλιμάκωσαν τις επιθέσεις τους. Η κατάσταση υποχρέωσε το Ισραήλ να αποδεχτεί την ανάπτυξη μέρους των κυβερνητικών δυνάμεων, την οποία προηγουμένως απέρριπτε. Την ίδια στιγμή, αν και ο Σύρος πρόεδρος Άχμεντ αλ-Σάραα καταδίκασε τα εγκλήματα κατά Δρούζων και δεσμεύτηκε για την τιμωρία των δραστών, ελάχιστα έγινε πιστευτός στο Ισραήλ. H δε τωρινή δήλωση του Ισραηλινού ΥΠΕΞ, δείχνει πως παραμένουν οι ισραηλινές επιφυλάξεις.

Το Ισραήλ είχε να αντιμετωπίσει και τις αντιδράσεις των Δρούζων στο εσωτερικό του. Ενώ μαίνονταν η κρίση, Δρούζοι του Ισραήλ εισήλθαν στην Συρία, για να υπερασπιστούν τους ομόθρησκους τους. «Αρκετοί Ισραηλινοί πολίτες διέσχισαν τον συνοριακό φράχτη μπαίνοντας σε συριακό έδαφος στην περιοχή Majdal Shams», ανακοίνωσε ο ισραηλινός στρατός. «Τα ισραηλινά στρατεύματα επιχειρούν αυτή τη στιγμή για να επιστρέψουν με ασφάλεια τους πολίτες που διέσχισαν τα σύνορα. Τονίζεται ότι πρόκειται για ένα σοβαρό περιστατικό που συνιστά ποινικό αδίκημα και θέτει σε κίνδυνο τα ισραηλινά στρατεύματα». 

Ένας Σύριος στη Κνεσέτ

Οι μάχες Ισραήλ-Συρίας ακολούθησαν μία σπάνια εμφάνιση στο ισραηλινό κοινοβούλιο του Σύριου πολιτικού ακτιβιστή Σάντι Μαρτίνι, ο οποίος μοιράστηκε ένα μήνυμα ειρήνης που ισχυρίστηκε ότι προήλθε απευθείας από τον αλ-Σάραα. «Έχουμε μια τέτοια ευκαιρία μόνο μία φορά στα εκατό χρόνια», ανέφερε ο Μαρτίνι ότι του δήλωσε ο αλ-Σάραα στην πρόσφατη συνάντηση τους, που πραγματοποιήθηκε στο προεδρικό μέγαρο. «Το παράθυρο δεν θα παραμείνει ανοιχτό για πάντα».

Σε συνέντευξή του στο Fox News Digital, ο Μαρτίνι, Διευθύνων Σύμβουλος της Multifaith Alliance και μακροχρόνιος υποστηρικτής της συνεργασίας Συρίας-Ισραήλ, «δήλωσε ότι η συζήτηση με τον αλ-Σάραα επικεντρώθηκε στην πιθανή ομαλοποίηση των σχέσεων, αν και δεν έλλειψαν σημεία τριβής». Ανέφερε ότι ο αλ-Σάραα γνώριζε ότι το μήνυμά του θα μπορούσε να μεταδοθεί στο Ισραήλ.

«Μιλήσαμε πολύ για το Ισραήλ», είπε ο Μαρτίνι για τη συνάντηση στη Δαμασκό, η οποία πραγματοποιήθηκε αμέσως μετά την γιορτή του Eid al-Adha τον Ιούνιο και λίγες ημέρες πριν από τις ισραηλινές αεροπορικές επιδρομές εντός της Συρίας. «Υπήρχε μεγάλη ανησυχία για ισραηλινή εισβολή σε συριακό έδαφος. Και ο πρόεδρος ξεκαθάρισε – πώς μπορούμε να μιλήσουμε για μια ειρηνευτική συμφωνία, όσο αυτό συνεχίζεται;».

Τι θέλουν οι ΗΠΑ

Οι εντεινόμενες συγκρούσεις Ισραήλ-Συρίας πλήττουν τις προσπάθειες Τραμπ να προωθήσει την ειρήνη μεταξύ των δύο κρατών. Στο πλαίσιο αυτής της προσπάθειας, ο Τραμπ ήρε τον περασμένο μήνα τις κυρώσεις που είχαν επιβληθεί στη Συρία «για τις βάναυσες ενέργειες του καθεστώτος Άσαντ κατά του συριακού λαού και στην άμεση υποστήριξή του στην τρομοκρατία στην περιοχή». Τον Μάιο, ο Τραμπ δήλωσε ότι ζήτησε από τον αλ-Σάραα να ομαλοποιήσει πλήρως τις σχέσεις με το Ισραήλ, σε συνέχεια της άρσης των κυρώσεων.

«Ο Τραμπ ενθάρρυνε τον αλ-Σάραα να υπογράψει τις Συμφωνίες Αβραάμ με το Ισραήλ, να πει σε όλους τους ξένους τρομοκράτες να εγκαταλείψουν τη Συρία, να απελάσει τους “Παλαιστίνιους τρομοκράτες”, να βοηθήσει τις ΗΠΑ να αποτρέψουν την αναζωπύρωση του ISIS και να αναλάβει την ευθύνη των κέντρων κράτησης του ISIS στη βορειοανατολική Συρία», είχε αναφέρει τότε το Fox News.

Οι Συμφωνίες του Αβραάμ είναι μια σειρά διπλωματικών συμφωνιών μεταξύ του Ισραήλ και ορισμένων αραβικών κρατών που ο Τραμπ ξεκίνησε κατά τη διάρκεια της πρώτης του θητείας και θέλει να συνεχίσει. Να σημειωθεί πως οι συριακές αρχές έχουν προβεί σε συλλήψεις μελών παλαιστινιακών οργανώσεων που δραστηριοποιούνταν στην Συρία από τα χρόνια του Άσαντ.

Την ίδια στιγμή, ακόμα και αν η πρόσφατη εκεχειρία όντως εφαρμοστεί, υπάρχουν φόβοι ότι η σύγκρουση θα μπορούσε να κλιμακωθεί και πάλι. Στον αραβικό κόσμο υπάρχει η έννοια της “εκδίκησης του αίματος”. Ακόμα και αν εφαρμοστεί η εκεχειρία, λοιπόν, οι Δρούζοι δεν θα ξεχάσουν αυτή την φρικτή σφαγή και την ταπείνωση που έχουν υποστεί…

Πάντως, οι Αμερικανοί προσπαθούν να “απαλύνουν” τις εντυπώσεις σχετικά με τον ρόλο του αλ-Σάραα. Για παράδειγμα, Αμερικανός αξιωματούχος ανέφερε στο Axios ότι οι αμερικανικές υπηρεσίες πληροφοριών «δεν διαπιστώνουν καμία εμπλοκή της συριακής κυβέρνησης στις φρικαλεότητες στη Σουέιντα». Ο Αμερικανός αξιωματούχος πρόσθεσε ότι «το Ισραήλ αντιμετωπίζει εσωτερικές πιέσεις από την κοινότητα των Δρούζων στο Ισραήλ – αποτελεί περίπου το 2% του πληθυσμού».

Ακροβατώντας σε τεντωμένο σκοινί

Nα σημειωθεί ότι πριν φτάσουμε στην εκεχειρία του Σαββάτου, η Δαμασκός και ηγέτες της θρησκευτικής μειονότητας των Δρούζων είχαν ανακοινώσει την πρώτη εκεχειρία την Τετάρτη. Όμως, ένας εξέχων ηγέτης των Δρούζων, ο Σεΐχης Χικμάτ Αλ-Χίτζρι, την αποκήρυξε. Είχαν προηγηθεί μέρες συγκρούσεων που απείλησαν να διαλύσουν την μεταπολεμική πολιτική μετάβαση της χώρας και προκάλεσαν την πρώτη στρατιωτική παρέμβαση από το Ισραήλ. Γρήγορα η εκεχειρία αυτή κατέρρευσε.

Ακολούθησε η εκεχειρία της Πέμπτης, όπου οι ΗΠΑ ζήτησαν την απόσυρση των κυβερνητικών δυνάμεων από την Σουέιντα, κάτι που όντως συνέβη, με την Ουάσιγκτον να δηλώνει το βράδυ της Πέμπτης ότι βλέπει «αποκλιμάκωση». Όμως, όπως προαναφέραμε, την Παρασκευή κατέρρευσε και αυτή η εκεχειρία. Φτάσαμε, λοιπόν, στην τρίτη του Σαββάτου, όπου είχαμε μία μερική υποχώρηση του Ισραήλ που δέχτηκε να επιτρέψει μία περιορισμένη πρόσβαση στις συριακές δυνάμεις στη Σουέιντα, για τις επόμενες δύο ημέρες. Αναρωτιέται κανείς, λοιπόν, πόσο θα διαρκέσει αυτή η εκεχειρία (την οποία πάντως χαιρέτισε η ΕΕ). Για παράδειγμα, οι ισραηλινές επιθέσεις συνεχίστηκαν την Πέμπτη, μετά την ανακοίνωση της εκεχειρίας της Τετάρτης.

Πάντως, αν και το Ισραήλ ισχυρίστηκε ότι ενεργούσε εκ μέρους των Δρούζων, ένας έτερος εξέχων ηγέτης της κοινότητας τους απέρριψε αυτόν τον ισχυρισμό. «Αυτές οι εκκλήσεις για παρέμβαση είναι πολιτικοί ελιγμοί που εκμεταλλεύονται το ζήτημα της νότιας Συρίας», δήλωσε ο Σύριος Δρούζος ηγέτης Λαΐθ αλ-Μπαλούς στο Al Jazeera. Πρόσθεσε ότι οι Δρούζοι δεν χρειάζονται ισραηλινή προστασία και επιβεβαίωσε την υποστήριξή του προς τη συριακή κυβέρνηση. Ο θρησκευτικός ηγέτης των Δρούζων του Λιβάνου ήταν επίσης επικριτικός στην ισραηλινή εμπλοκή.

Πάντως, εάν το Ισραήλ εγκαταλείψει τελικώς τους Δρούζους στη Συρία, πολλοί εκτιμούν ότι θα δημιουργηθεί ένα ρήγμα που δεν θα μπορεί να επουλωθεί μεταξύ των Δρούζων στο Ισραήλ, του ισραηλινού λαού και της κυβέρνησης. Οι Ισραηλινοί δεν έχουν την πολυτέλεια να παραμείνουν άπραγοι. Αν για οποιαδήποτε λόγο καταρρεύσει και αυτή η εκεχειρία, το Ισραήλ δεν θα μπορεί να κάτσει με σταυρωμένα τα χέρια, καθώς θα απειληθεί μέχρι και με ταραχές στο εσωτερικό του.