Αν το ’74 ο Καραμανλής είχε υπερασπιστεί την Κύπρο…

Ο ίδιος ο Καραμανλής σε μια δημόσια τοποθέτησή του το 1967 για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις με την ευκαιρία μιας συνέντευξης που παραχώρησε στην Le Monde θα πει: «Πιστεύω ότι η χώρα μου περνά κρίσιμες στιγμές. Πράγματι, οι κίνδυνοι που προκλήθηκαν από το Κυπριακό πρόβλημα είναι απείρως σοβαρότεροι από τις συμφυείς δυσχέρειες του εν λόγω προβλήματος. Κατά τη γνώμη μου, όλες οι συνθήκες συνήφθησαν ενόψει ειρηνικής και δικαίας διευθετήσεως, δεδομένου ότι τα κοινά συμφέροντα Ελλάδος και Τουρκίας είναι ισχυρότερα από τις διαφορές που τις χωρίζουν».

Ο καθηγητής Βασίλης Φούσκας, στο βιβλίο του “Μελάνωμα της Κύπρου”, αναφέρει πως αυτό σήμαινε ότι οι σχέσεις Ελλάδας και Τουρκίας είναι πολύ πιο σημαντικές από τις σχέσεις Ελλάδας και Κυπριακής Δημοκρατίας!

Το δόγμα, που με παραλλαγές ακολουθήθηκε και στη συνέχεια, κυρίως από τις κυβερνήσεις της δεξιάς στην Ελλάδα, καθόρισε το τοπίο το καλοκαίρι του 1974. Είναι προφανές πως εάν η Κυβέρνηση Καραμανλή, που είχε αναλάβει μετά την πτώση της χούντας, στις 24 Ιουλίου, υιοθετούσε μια άλλη πολιτική στάση, τότε διαφορετική θα ήταν η πορεία των πραγμάτων.

Εάν, λοιπόν, η κυβέρνηση Καραμανλή αντί να δηλώσει πως η Κύπρος «κείται μακράν», διαμηνούσε χωρίς περιστροφές ότι θα την υπερασπιζόταν με όλα τα μέσα, τότε ενδεχομένως να μην προχωρούσε η κατοχική Τουρκία στη δεύτερη φάση της εισβολής. Θα ήταν διαφορετικά τα δεδομένα και επί του εδάφους. Γιατί μπροστά στην πιθανότητα πολέμου Ελλάδος και Τουρκίας, οι ΗΠΑ, ο Κίσινγκερ, θα άλλαζαν προσέγγιση. Γιατί η αρχική στάση του Αμερικανού υπουργού Εξωτερικών, Κίσινγκερ, ήταν να αποτρέψει ελληνοτουρκικό πόλεμο και όχι να σταματήσει την εισβολή στην Κύπρο. Γι’ αυτό, άλλωστε, είχε στείλει τον υφυπουργό του, τον Σίσκο, στην περιοχή. Για να μην συγκρουστούν οι δυο σύμμαχοί των ΗΠΑ στο ΝΑΤΟ και όχι να σταματήσει την εισβολή στην Κύπρο.

Καραμανλής και Κύπρος

Όπως είναι γνωστό, το «η Κύπρος κείται μακράν», το είχε πει ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, τον Αύγουστο του 1974. Το ξεκαθάρισε προς τους Έλληνες της Κύπρου, που απεγνωσμένα ζητούσαν τη βοήθεια της Ελλάδος. Αυτή ήταν η τελική απάντησή του στις εκκλήσεις Κληρίδη. Η Ελλάδα δεν μπορούσε -όπως αναφέρθηκε- να βοηθήσει την Κύπρο και το “είστε μόνοι σας”, εξέφραζε την ψυχρή πραγματικότητα.

Φοβόταν, είχε αναφέρει, πραξικόπημα από τους χουντικούς. Και γιατί να περιμένει πραξικόπημα από τη στιγμή που επέστρεψε και ανέλαβε με τη δική τους συναίνεση και ανοχή; Κι από τη στιγμή, που τους περισσότερους χουντικούς διατήρησε στις θέσεις τους; Όσους ιωαννιδικούς φοβόταν, τους μετακίνησε, ακολουθώντας τη συμβουλή του Πανουργιά Πανουργία, εκτός Αττικής.

Πριν από τη Διάσκεψη της Γενεύης, Αύγουστος του 1974, ο Γλαύκος Κληρίδης και η κυπριακή αντιπροσωπεία στάθμευσαν στην Αθήνα. Ο Κληρίδης ζήτησε την ελλαδική βοήθεια καθώς, όπως εξήγησε, στη Γενεύη θα του ζητούσαν να υπογράψει γεωγραφική ομοσπονδία με τον εκβιασμό ότι διαφορετικά η Τουρκία θα προέλαυνε. Ο Καραμανλής του είπε να καθυστερήσει όσο μπορούσε τη διάρκεια της Διάσκεψης. Μια τακτική χωρίς πυξίδα και σκοπιμότητα. Γιατί πόσο θα καθυστερούσε μια Διάσκεψη;

Ως εκ τούτου, η κυπριακή αντιπροσωπεία πήγε στη Γενεύη χωρίς να έχει στηρίξει. Εκεί πιέσθηκε καθώς όλοι γνώριζαν πως η Κύπρος βρισκόταν… μακριά για την Αθήνα. Στη Γενεύη η κυπριακή πλευρά πιέστηκε και εκβιάστηκε. Ο Κληρίδης ζήτησε 36 ώρες για να συζητήσει το θέμα με τον Μακάριο και τον Καραμανλή. Επιστρέφοντας στην Κύπρο, μέσω Αθηνών, είδε ξανά τον Καραμανλή, ο οποίος του εξήγησε πως η Ελλάδα δεν είχε τη δυνατότητα να βοηθήσει (μαρτυρία Πόλυ Πολυβίου στο ΡΙΚ και στο” Ωμέγκα”). Η συνέχεια είναι γνωστή. Από τη Ζυρίχη στο 1974 η ανάγνωση ήταν μια για την αντιμετώπιση της Κύπρου από την ελλαδική πλευρά.