Πόσο βαθύ είναι το βαθύ κράτος στις ΗΠΑ

Η αδυναμία του Τραμπ να εκπληρώσει τις υποσχέσεις του να τερματίσει τις συγκρούσεις την επομένη της εκλογής του δεν οφείλεται μόνο στην πολυπλοκότητα των συγκρούσεων, αλλά σε κάτι βαθύτερο: το βαθύ κράτος, αυτό το αόρατο δίκτυο εξουσίας που κινεί τα νήματα πίσω από το παραβάν. Ας πάρουμε όμως τα πράγματα με την σειρά ώστε να κατανοήσουμε πρώτα τι εννοούμε με τον όρο “Βαθύ αμερικανικό κράτος”.

Ένας κολοσσός σε αριθμούς

Σίγουρα δεν πρόκειται για θεωρία συνωμοσίας αλλά για ένα στρατιωτικό-βιομηχανικό σύμπλεγμα, που συνδέει το Πεντάγωνο, τη CIA, το Στέιτ Ντιπάρτμεντ, και γίγαντες όπως η Lockheed Martin και η Boeing. Το SIPRI (Stockholm International Peace Research Institute) Fact Sheet* για το 2024 ξεγυμνώνει την αδηφάγα μηχανή του στρατιωτικού-βιομηχανικού συμπλέγματος, που, ως ο κύριος μηχανισμός του βαθέoς κράτους, τροφοδοτεί τους πολέμους σε Ουκρανία και Γάζα:

1. Οι παγκόσμιες στρατιωτικές δαπάνες αυξήθηκαν στα 2.718 δισεκατομμύρια δολάρια το 2024, πράγμα που σημαίνει ότι οι δαπάνες αυξάνονται κάθε χρόνο για μια πλήρη δεκαετία, με άνοδο 37% μεταξύ 2015 και 2024.
2. Η αύξηση του 9,4% το 2024 ήταν η μεγαλύτερη ετήσια άνοδος από το 1988. Το παγκόσμιο στρατιωτικό βάρος – το ποσοστό του παγκόσμιου ΑΕΠ που αφιερώνεται σε στρατιωτικές δαπάνες – αυξήθηκε στο 2,5% το 2024.
3. Η μέση στρατιωτική δαπάνη ως ποσοστό των κρατικών δαπανών αυξήθηκε στο 7,1% το 2024 και η παγκόσμια στρατιωτική δαπάνη ανά άτομο ήταν η υψηλότερη από το 1990, στα 334 δολάρια.
4. Για δεύτερη συνεχή χρονιά, οι στρατιωτικές δαπάνες αυξήθηκαν και στις πέντε γεωγραφικές περιοχές του κόσμου, αντανακλώντας τις αυξημένες γεωπολιτικές εντάσεις παγκοσμίως.

Διάβρωση όλων των θεσμών

Στην Ουκρανία, η παράδοση όπλων αξίας εννέα δισεκατομμυρίων δολαρίων, που δεσμεύτηκαν πριν την αποχώρηση της κυβέρνησης Μπάιντεν, συνεχίζεται, παρά τις δηλώσεις του Τραμπ για εκεχειρία. Η τηλεφωνική του επικοινωνία με τον Πούτιν τον Ιούλιο του 2025 πέτυχε μόνο μια προσωρινή παύση επιθέσεων σε ενεργειακές υποδομές, ενώ ο Πούτιν απέρριψε κάθε πρόταση για κατάπαυση πυρός. Στη Γάζα, η αμερικανική στρατιωτική βοήθεια προς το Ισραήλ, που ξεπερνά τα 3,8 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως, συνεχίζει να τροφοδοτεί τους βομβαρδισμούς, παρά τις εκκλήσεις του Τραμπ για ανθρωπιστική δράση. Η καυστική αλήθεια; Οι πόλεμοι δεν συνεχίζονται επειδή είναι αναπόφευκτοι, αλλά επειδή γεμίζουν τα ταμεία των αμυντικών βιομηχανιών, που πιέζουν μέσω lobbying για τη συντήρησή τους.

Ο μηχανισμός του lobbying του στρατιωτικού-βιομηχανικού συμπλέγματος λειτουργεί σαν ιστός, τροφοδοτώντας τους πολέμους σε Ουκρανία και Γάζα. Με 150 εκατομμύρια δολάρια ετησίως σε πιέσεις προς το Κογκρέσο, σύμφωνα με το OpenSecrets (2024)*, το lobbying δουλεύει σε τρία επίπεδα: πρώτον, χρηματοδοτεί πολιτικούς, με το 60% της Επιτροπής Άμυνας του Κογκρέσου να δέχεται δωρεές από αμυντικές βιομηχανίες· δεύτερον, τοποθετεί πρώην αξιωματούχους, όπως ο Μαρκ Έσπερ στη Raytheon, σε διοικητικά συμβούλια για να επηρεάζουν αποφάσεις· τρίτον, συνεργάζεται με συστημικά ΜΜΕ και πανεπιστήμια, που, με μετόχους συνδεδεμένους με τη βιομηχανία και χρηματοδοτήσεις από αμυντικά ιδρύματα, προωθούν ιδεολογικά την “ανάγκη” πολέμων, παρουσιάζοντας την Ουκρανία ως “υπερασπιστή της δημοκρατίας” και τη Γάζα ως “αμυντική επιχείρηση”.

Η καυστική αλήθεια; Τα ΜΜΕ και τα πανεπιστήμια, μέσω “think tanks” όπως το Atlantic Council, που λαμβάνουν εκατομμύρια από αμυντικές εταιρείες, νομιμοποιούν την πολεμική ατζέντα, ενώ η Ελλάδα, ως κόμβος του ΝΑΤΟ, υποστηρίζει έμμεσα συγκρούσεις που ενισχύουν την Τουρκία, μένοντας θεατής σε ένα παιχνίδι όπου το βαθύ κράτος κρατά το τιμόνι.

Δέσμιος ακόμη και ο Τραμπ

Η διαπλοκή του βαθέος κράτους φαίνεται καθαρά στην αδυναμία του Τραμπ να επιβάλει τη βούλησή του. Στην Ουκρανία, η CIA, παρακάμπτοντας τις διαταγές του, συνεχίζει να παρέχει πληροφορίες στο Κίεβο, όπως αποκάλυψε το CovertAction Magazine. Στη Γάζα, το Στέιτ Ντιπάρτμεντ πιέζει για στήριξη του Ισραήλ, παρά τις προσπάθειες του Τραμπ για αποκλιμάκωση.

Το στρατιωτικό-βιομηχανικό σύμπλεγμα, με τα ΜΜΕ να καλύπτουν τις κινήσεις του, λειτουργεί ως αυτόνομος μηχανισμός, αδιαφορώντας για εκλογές ή την βούληση του εκάστοτε προέδρου. Το βαθύ κράτος, με το στρατιωτικό-βιομηχανικό σύμπλεγμα και τα ΜΜΕ στο πλευρό του, δεν είναι απλώς ένα δίκτυο εξουσίας – είναι ο αρχιτέκτονας της. Οι πόλεμοι σε Ουκρανία και Γάζα συνεχίζονται γιατί εξυπηρετούν τα κέρδη των αμυντικών βιομηχανιών και τη γεωπολιτική ισχύ των μεγάλων παικτών. Ο Τραμπ, παρά τις μεγαλοστομίες του, είναι όμηρος ενός συστήματος που δεν ελέγχει. Το βαθύ κράτος δεν είναι μόνο βαθύ – είναι ο αόρατος κυβερνήτης που κρατά τον κόσμο σε πόλεμο, με τα ΜΜΕ, πανεπιστήμια και ιδρύματα να στρώνουν το χαλί για την επόμενη σύγκρουση.

 

---

 

*Ρεζουμέ Αριθμών από το SIPRI Trends in World Military Expenditure, 2024

Αυτό το Φύλλο Πληροφοριών του SIPRI εξετάζει τα δεδομένα στρατιωτικών δαπανών για το 2024 και τις τάσεις κατά τη δεκαετία 2015-24. Τα δεδομένα, που αντικαθιστούν όλα τα προηγούμενα δεδομένα στρατιωτικών δαπανών που δημοσιεύτηκαν από το SIPRI, προέρχονται από την ενημερωμένη Βάση Δεδομένων Στρατιωτικών Δαπανών του SIPRI.