Το διεθνές δίκαιο, ο Γεραπετρίτης και ο πραγματικός κόσμος!

«Αν σήμερα εγκαταλειφθεί η βασική αρχή περί καθολικής υπεροχής του διεθνούς δικαίου, διά της συνειδητής επιλογής μιας συναλλακτικής εξωτερικής πολιτικής, έχει αυτομάτως απωλεσθεί όχι μόνο το πολιτικό επιχείρημα αλλά κυρίως το οποιοδήποτε έννομο συμφέρον για τη χρήση του διεθνούς δικαίου, όταν έρθει η ώρα, για παράδειγμα ως εργαλείου για τις οριοθετήσεις θαλάσσιων ζωνών ή για την επίλυση του Κυπριακού. Η θέση περί υπεροχής της συναλλακτικής διπλωματίας έναντι του διεθνούς δικαίου είναι αφελής, αν όχι επικίνδυνη».

Τάδε έφη υπουργός Εξωτερικών Γιώργος Γεραπετρίτης, σε “άρθρο-παρέμβαση στην εφημερίδα ‘Μανιφέστο’” όπως επέλεξε να το σερβίρει η εφημερίδα στους αναγνώστες της. Το πρόβλημα είναι όμως η ουσία του υπουργικού ισχυρισμού. Προφανώς, έχει κάθε δικαίωμα να το πρεσβεύει. Όμως, είναι επίσης δικαίωμα των αναλυτών να κρίνουν την αναφορά και να συμπεραίνουν ότι ο πολιτικός που έχει την ευθύνη για τις διεθνείς σχέσεις της χώρας, ζει σε ένα παράλληλο σύμπαν. Κι αυτό είναι εξαιρετικά προβληματικό, στο μέτρο που επηρεάζει ευθέως την ελληνική ασφάλεια.

Το πρόβλημα ξεκινάει από το ότι ο Γεραπετρίτης δεν διευκρινίζει εάν αφελές και επικίνδυνο είναι να μην υιοθετεί ρητορικά αυτή τη θέση η ελληνική διπλωματία. Η μη παραβίαση μιας μεταπολεμικά διαμορφωμένης πολιτικής ορθότητας είναι ένα πράγμα και άλλο το να δίνεις την εντύπωση της πεποίθησης ότι ο κόσμος κινείται με βάση την τήρηση κανόνων δικαίου. Άλλο το ευκταίο και άλλο αυτό που διαπιστώνεται στην πράξη. Κι όσο δεν υπάρχει είτε η ισχύς είτε η βούληση χρήσης της για να επιβληθούν οι κανόνες δικαίου απέναντι σε παραβάτες, δεν πρόκειται κανείς απολύτως να το κάνει για λογαριασμό σου. Εκτός κι αν πλήττονται δικά του συμφέροντα. Άρα, η όποια παρέμβαση, ενώ θα επικαλείται τους κανόνες δικαίου, το κίνητρό της θα είναι απόλυτα ιδιοτελές.

Ο Γεραπετρίτης, το διεθνές δίκαιο και το πρόβλημα

Το διεθνές σύστημα αποκαλείται άναρχο, υπό την έννοια απουσίας κάποιας αρχής επιβολής κανόνων δικαίου, όπως υπάρχει στην εσωτερική έννομη τάξη των χωρών. Ας μην το λησμονούμε ποτέ αυτό. Άρα, «η θέση περί υπεροχής της συναλλακτικής διπλωματίας έναντι του διεθνούς δικαίου» που αναφέρει ο Γεραπετρίτης στο άρθρο του, δεν είναι από μόνη της «αφελής, αν όχι επικίνδυνη». Αφελές και επικίνδυνο είναι να μην κατανοούνται ορθά τα όρια του διεθνούς δικαίου, αλλά και η χειραγώγηση των κανόνων του από τους ισχυρούς, σε μια προσπάθεια νομιμοποίησης απολύτως ιδιοτελών επιδιώξεων.

Αυτό αποδεικνύεται στην πράξη! Η διχοτομική γραμμή είναι σε όσους χρησιμοποιούν ευφυολογήματα και προβάλουν αυθαίρετες ερμηνείες κανόνων του διεθνούς δικαίου, σε συνδυασμό με στρατηγικές καταναγκασμού σε πολλαπλά επίπεδα, για να διευρύνουν τα κέρδη τους σε βάρος των άλλων. Η γειτονική Τουρκία αποτελεί το πιο λαμπρό παράδειγμα! Κι αυτή το διεθνές δίκαιο επικαλείται! Με τη διαφορά ότι αρνείται το να κριθούν οι θέσεις της από οποιονδήποτε δικαιοδοτικό θεσμό που ιδρύθηκε στην απόπειρα της ανθρωπότητας να δημιουργήσει κανόνες δικαίου που θα διέπουν τη διεθνή συμπεριφορά.

Όταν η συμμόρφωση με τους κανόνες είναι επί της ουσίας “προαιρετική”, ενώ το συμφέρον είναι το αποκλειστικό κίνητρο παρέμβασης για αλλαγή της συμπεριφοράς κάποιου διεθνούς δρώντα, ανόητος, αφελής και εν τέλει εθνικά επικίνδυνους, είναι αποκλειστικά όποιος δεν το κατανοεί. Το ερώτημα που δεν απαντά ο Γεραπετρίτης είναι τι κάνεις όταν η άλλη πλευρά αρνείται να συμμορφωθεί με το δίκαιο. Η δε συναλλακτική θεώρηση που ξορκίζει ο υπουργός Εξωτερικών, παράγει δίκαιο όταν καταλήξει σε συμφωνία μεταξύ δυο ή περισσοτέρων μερών!

Τι κάνεις, όμως, όταν ο άλλος και παραβιάζει το δίκαιο και αρνείται την υπαγωγή της διαφοράς σε κάποιον διεθνή δικαιοδοτικό μηχανισμό; «Το να είσαι διαβουλευτικός δεν σημαίνει ότι κάνεις υποχωρήσεις» λέει ο Γεραπετρίτης, διακηρύσσοντας ότι «η Ελλάδα θα συνεχίσει να επιδιώκει τη συνεννόηση με τα γειτονικά της κράτη, χωρίς καμία παραχώρηση στις εθνικές μας θέσεις»! Τις κάνεις όταν καταλήξεις στη διαπραγμάτευση, όπως στην περίπτωση απώλειας 17+% της επήρειας στης Κρήτης στη χάραξη ΑΟΖ, ως το αντίτιμο για τη συμφωνία με την Αίγυπτο.

Τουρκία και Κυπριακό

Στην περίπτωση της Τουρκίας, ο Γεραπετρίτης μας λέει ότι «έχουμε κερδίσει μια λειτουργική σχέση που μας επιτρέπει να προλαμβάνουμε κρίσεις και σταδιακά να ενισχύουμε περαιτέρω την αμυντική μας θωράκιση». Υπονοεί πως κερδίζουμε χρόνο και όταν γίνουμε αρκετά ισχυροί θα αλλάξουμε συμπεριφορά; Οπότε το ελληνικό πρόβλημα είναι το έλλειμμα ισχύος; Το δικαίωμα επέκτασης των χωρικών υδάτων στα 12 ναυτικά μίλια είναι υποτίθεται εθνική θέση. Με τη διαφορά ότι η Ελλάδα έχει… κάτσει πάνω σε αυτό το δικαίωμα τρεισήμισι δεκαετίες και αρνείται να το ασκήσει. Τι κάνεις όταν η άλλη πλευρά εμμένει να αρνείται αυτό σου το δικαίωμα; Αυταπατάσαι ότι δεν το χάνεις στην πράξη;

Μια ακόμα πιο τρανταχτή απόδειξη της αφέλειας του όλου επιχειρήματος Γεραπετρίτη δίνει η κατάσταση στην Ουκρανία. Υποθετικά μιλώντας, προκύπτει μία συμφωνία που τερματίζει τον πόλεμο και δημιουργεί νέα σύνορα, τα οποία αναγνωρίζονται διεθνώς. Η αποδοχή αυτής της νέας πραγματικότητας, θα ακυρώσει το γεγονός ότι η ρωσική εισβολή συνιστά μια παράνομη πράξη από τη σκοπιά του διεθνούς δικαίου;

Αυτό δεν θα αποτελεί υπεροχή της συναλλακτικής προσέγγισης, την οποία ο Γεραπετρίτης αποκάλεσε αφελή και επικίνδυνη; Κι επειδή επικαλέστηκε το Κυπριακό: Πότε συνδέθηκε ευθέως η ελληνική ενθουσιώδης καταδίκη της παράνομης εισβολής στην Ουκρανία, με την παράλληλη αξιοποίηση της συγκυρίας για να τοποθετηθεί εκ νέου το Κυπριακό στην ορθή βάση, που δεν είναι άλλη από το ότι είναι πρόβλημα εισβολής και κατοχής; Θα βγει άραγε με την ίδια λογική η Ελλάδα και θα καταδικάσει με στεντόρεια φωνή τη διευθέτηση που θα προκύψει, λέγοντας ότι νομιμοποιούνται τα τετελεσμένα μιας παράνομης πράξης, υπενθυμίζοντας το Κυπριακό; Ή μήπως οι θέσεις της δεν ήταν αποτέλεσμα αρχών, αλλά προσαρμογής στις επιλογές τρίτων… με ολίγη από αρχές για γαρνιτούρα;

Κατά συνέπεια, κύριε υπουργέ Εξωτερικών, η πολιτική ήταν πάντοτε η τέχνη του εφικτού. Και η στρατιωτική ισχύς, σε συνδυασμό με άλλους εθνικούς συντελεστές ισχύος, ήταν πάντοτε παράγοντας διαμόρφωσης αυτού του εφικτού. Εκτός κι αν το πρόβλημα είναι στο μυαλό μας, όπου το να κρυβόμαστε για να αποφεύγουμε ένα πρόβλημα που θα έρθει η ώρα να μας επισκεφθεί, έχει βαπτιστεί “πολιτική”!

Είτε μας αρέσει είτε όχι, οι πολεμικές συρράξεις της εποχής επιβεβαιώνουν ότι το στρατιωτικό εργαλείο έχε καταστεί πιο επίκαιρο από ποτέ στη διαμόρφωση των εξελίξεων. Και εμείς νομίζουμε ότι έχουμε την πολυτέλεια αγοράς χρόνου, με εξυπνάδες, ποντάροντας στις καραμπόλες των ισχυρών και στην… καλή μας τύχη για να αποφύγουμε τα δυσάρεστα. Σε έναν κόσμο που πάντα ήταν απόλυτα συναλλακτικός, από ένα σημείο και μετά η εμμονική επίκληση του διεθνούς δικαίου προκαλεί θυμηδία. Διεθνώς…

Σε συνεργασία με το defencepoint