Η λιτότητα πυροδοτεί το “Μπλοκάρετε τα πάντα” στην Γαλλία

Αξίζει να σημειωθεί ότι η περίοδος που συνέβαλε στη διεύρυνση των εισοδηματικών και κοινωνικών ανισοτήτων ήταν η περίοδος της οικονομικής κρίσης και ύφεσης. Κατά την κρίση εφαρμόστηκαν πολιτικές μείωσης, μεταξύ άλλων, των μισθολογικών και μη μισθολογικών δαπανών, απορρύθμισης της αγοράς εργασίας, αύξησης της ανεργίας, αύξησης των τιμών των προϊόντων και υπηρεσιών ευρείας κατανάλωσης, αποδιάρθρωσης του κοινωνικού κράτους, κλπ.

Σε συνέχεια της κατεύθυνσης αυτής, διαπιστώνεται άνοδος σε επίπεδο ανισοτήτων τόσο διεθνώς, όσο και στην Γηραιά Ήπειρο. Ενδεικτικά, αναφέρεται ότι σήμερα το πλουσιότερο 1,2% του πλανήτη κατέχει σχεδόν το ήμισυ του παγκόσμιου πλούτου. Να σημειωθεί ότι το 1980, το πλουσιότερο 1% του πλανήτη κατείχε μόλις το 16% του παγκόσμιου εισοδήματος!

Ταυτόχρονα, πάνω από το μισό του παγκόσμιου πληθυσμού διαθέτει περιορισμένα περιουσιακά στοιχεία, παρά τις εξελίξεις που σημειώθηκαν κατά την περίοδο αυτή στις λεγόμενες αναπτυσσόμενες χώρες (πχ Κίνα, Ινδία, κα). Σύμφωνα δε με τα πρόσφατα στοιχεία της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ, στο τέλος του 2024, το 50% των πιο εύπορων αμερικανικών οικογενειών κατείχε το 97,5% του εθνικού πλούτου, ενώ το υπόλοιπο μισό, δηλαδή οι φτωχότερες οικογένειες, είχε μόλις το 2,5%.

Με άλλα λόγια, από τα στοιχεία αυτά προκύπτει ότι συγκρίνοντας τη δυναμική της σύγκλισης (μείωση των ανισοτήτων) με τη δυναμική της απόκλισης (αύξηση των ανισοτήτων), διαπιστώνεται ότι επικρατεί σε σημαντικό βαθμό η δεύτερη επί της πρώτης.

Ανισότητες στην ΕΕ

Η ίδια αυξητική τάση των ανισοτήτων, ακολουθώντας τα επίπεδα μεταβολής των ευρωπαϊκών εξελίξεων, προβλέπεται και για την Ευρώπη, γεγονός που αποδεικνύει τη δομική τάση αύξησης του χάσματος του πλούτου και των ανισοτήτων στις καπιταλιστικές συνθήκες παραγωγής. Σύμφωνα με την Έκθεση Global Wealth Report 2023 της Credit Suisse και της UBS, το πλουσιότερο 10% της Γηραιάς Ηπείρου κατέχει το 67% του πλούτου, ενώ το χαμηλότερο μισό κατέχει μόνο το 1,2%.

Είναι χαρακτηριστικό ότι, σύμφωνα με την Έκθεση, η Γερμανία έχει την υψηλότερη ανισότητα πλούτου, όπου το πλουσιότερο 10% κατέχει το 63% του πλούτου, ακολουθούμενη από τη Γαλλία (54,9%), την Ισπανία (53,8%) και την Ιταλία (53,5%). Το 2022, η Γερμανία είχε τα χαμηλότερα ποσοστά ιδιοκτησίας σπιτιού, καθώς μόνο το 46,5% του πληθυσμού ζούσε σε ιδιόκτητη κατοικία, όταν ο μέσος όρος της ΕΕ ήταν 69,1%. Το ποσοστό αυτό ήταν επίσης χαμηλότερο από τον μέσο όρο της ΕΕ στη Σουηδία (64,2%) και την Τουρκία (57,5%).

Από την άποψη αυτή, αξίζει να σημειωθεί ότι στη Γαλλία, από το 1983 μέχρι το 2015, το μέσο εισόδημα του πλουσιότερου 1% του πληθυσμού αυξήθηκε κατά 100%, έναντι της αύξησης του μέσου εισοδήματος του υπόλοιπου τμήματος του γαλλικού πληθυσμού.

Ανισότητες και Μακρόν

Όταν ο Γάλλος πρόεδρος Μακρόν είχε πρωτο-αναλάβει τα καθήκοντά του το 2017, υποσχέθηκε βαθιές “μεταρρυθμίσεις” στη γαλλική οικονομία και στην Ευρωζώνη, προκειμένου να βελτιωθεί το επίπεδο ανταγωνιστικότητάς τους στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού και του διεθνούς καταμερισμού εργασίας, παραβλέποντας τη δυσμενή κατάσταση που δημιούργησε στη Γαλλία η ανησυχητική αύξηση των εισοδηματικών και κοινωνικών ανισοτήτων.

Βέβαια, ο στρατηγικός προσανατολισμός και ο πολιτικο-οικονομικός και κοινωνικός χαρακτήρας των “μεταρρυθμίσεων” του Μακρόν, γρήγορα αποδείχτηκε ότι χαρακτηρίζονταν περισσότερο από τη νεοφιλελεύθερη κατεύθυνση της “ανταγωνιστικότητας-κόστους εργασίας και λιγότερο της ανταγωνιστικότητας-τιμής”.

Το “οικονομικό και κοινωνικό αυτό συμβόλαιο” του Γάλλου προέδρου, προκάλεσε ένα κύμα οργής και διεκδίκησης, αρχικά με τις κινητοποιήσεις για το εργασιακό το 2017 και ύστερα, δεκαοκτώ μήνες μετά την εκλογή του στη γαλλική προεδρία, με τις μεγαλειώδεις κινητοποιήσεις από το κίνημα των Κίτρινων Γιλέκων που εμφανίστηκε στα τέλη του 2018. Ακολούθησαν οι επίσης μεγαλειώδεις διαδηλώσεις του 2023 για το συνταξιοδοτικό, εν μέσω και των διαδηλώσεων των Γάλλων αγροτών (τις οποίες είδαμε και σε μία σειρά από χώρες της ΕΕ).

Τώρα, αναμένεται ένα νέο κύμα διαδηλώσεων στις 10 Σεπτεμβρίου, την ημέρα που η κυβέρνηση του Γάλλου πρωθυπουργού Φρανσουά Μπαϊρού θα ζητήσει ψήφο εμπιστοσύνης από το Κοινοβούλιο, προκειμένου να μπορέσει να περάσει ένα νέο πακέτο περικοπών στον προϋπολογισμό, ύψους 44 δισεκατομμυρίων ευρώ.

“Μπλοκάρετε τα πάντα”

Η συζήτηση αναμένεται να διεξαχθεί σε εκρηκτικό κλίμα, εν μέσω και της διαδικτυακής εκστρατείας του “bloquons tout” (“Μπλοκάρετε τα πάντα”) την οποία στηρίζουν η Αριστερά, τμήματα της ριζοσπαστικής Δεξιάς και συλλογικότητες που μετείχαν στα Κίτρινα Γιλέκα. Το κίνημα αυτό έχει διάφορα αιτήματα (ζητά από αυξήσεις μισθών, μέχρι και την παραίτηση της κυβέρνησης) και καλεί σε δυναμικές κινητοποιήσεις που περιλαμβάνουν απεργίες, οδοφράγματα, ακόμη και εκκλήσεις για κατάληψη λιμανιών και δημόσιων κτιρίων.

Το κίνημα αυτό γρήγορα προσέλκυσε την υποστήριξη της Αριστεράς. Σε άρθρο του τον Αύγουστο στην εφημερίδα La Tribune, ο ηγέτης της Ανυπότακτης Γαλλίας Ζαν Λικ Μελανσόν προέτρεψε τους υποστηρικτές του «να θέσουν τις υπηρεσίες τους στη διάθεση των τοπικών συλλογικοτήτων» που οργανώνουν την κινητοποίηση της 10ης Σεπτεμβρίου. Το “Μπλοκάρετε τα πάντα” υποστηρίζει και το συνδικάτο των σιδηροδρομικών εργαζομένων Sud-Rail.

Επιπλέον αυξάνονται οι γενικότερες εκκλήσεις για διαδηλώσεις κατά των μέτρων λιτότητας για τον προϋπολογισμό του 2026, από μία σειρά επαγγελματικών ομάδων, από τους οδηγούς ταξί, τους φαρμακοποιούς, τις συνδικαλιστικές οργανώσεις δημόσιων νοσοκομείων κτλ.

Το κίνημα “bloquons tout” (“Μπλοκάρετε τα πάντα”) χαρακτηρίζεται ως ιδεολογικά ετερόκλητο και συγκεχυμένο, όπως εξάλλου ήταν και το κίνημα των Κίτρινων Γιλέκων, το οποίο υποστηρίζονταν από την Αριστερά μέχρι και τμήματα της ριζοσπαστικής Δεξιάς. Το οικονομικο-κοινωνικό υπόβαθρο των κινητοποιήσεων των Κίτρινων Γιλέκων, ξεκίνησε από την ξεχασμένη Γαλλία της περιφέρειας (σε κωμοπόλεις και πόλεις από 2.000 μέχρι 20.000 κατοίκους) και γρήγορα εξαπλώθηκε σε ολόκληρη τη Γαλλία.

Στις κινητοποιήσεις των Κίτρινων Γιλέκων μετείχαν άτομα, κατά βάση, του κατώτερου τμήματος της μεσαίας τάξης (αυτοαπασχολούμενοι, μεταφορείς, αγρότες, νέοι) με μειωμένη αγοραστική δύναμη από την αύξηση της άμεσης και έμμεσης φορολογίας (πχ φόροι στα καύσιμα) και απώλειες στο επίπεδο του πραγματικού τους εισοδήματος και στο επίπεδο των συντάξεών τους.

Ευελιξία και ανασφάλεια

Αποδείχτηκε ότι οι ασκούμενες πολιτικές της κυβέρνησης του Μακρόν κινήθηκαν και κινούνται με ταχύτητα και κοινωνική σκληρότητα στη νεοφιλελεύθερη “μεταρρυθμιστική” στρατηγική “σταθεροποίησης της οικονομίας με αποσταθεροποίηση της εργασίας και της κοινωνίας”. Με τον τρόπο αυτό δημιουργεί νέους όρους αύξησης της κερδοφορίας των επιχειρήσεων σε συνθήκες οικονομικής κρίσης, από τη μείωση των μισθολογικών και κοινωνικών δαπανών για τη χρηματοδότηση των επενδύσεων σε καινοτομία, ρομποτική, αυτοματισμό και υψηλή τεχνολογία.

Όμως, το αποτέλεσμα της υλοποίησης αυτής της στρατηγικής επικεντρώνεται στην αύξηση της ευελιξίας και της ανασφάλειας της εργασίας, των κοινωνικών και των περιφερειακών ανισοτήτων, του αριθμού των φτωχών-εργαζομένων, καθώς και των ανισοτήτων μεταξύ ανδρών-γυναικών.

Από την άποψη αυτή, μένει να δούμε την δυναμική των νέων κινητοποιήσεων στην Γαλλία και το ενδεχόμενο εξάπλωσής τους στην Ευρώπη με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τη διεύρυνση του χάσματος ανάμεσα στις κυβερνήσεις, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, την Κομισιόν και γενικότερα το κατεστημένο στην ΕΕ…