Ο αθέατος στόχος των δηλώσεων Φιντάν

Προτού ασχοληθώ πιο αναλυτικά με τα διαμειφθέντα, έχει ενδιαφέρον να περιγραφεί σε αδρές γραμμές το τρέχον γεωπολιτικό περιβάλλον, εντός του οποίου εξελίσσονται οι διμερείς και πολυμερείς σχέσεις στην ευρύτερη περιοχή. Κομβικό σημείο ενδιαφέροντος είναι η Συρία, καθώς εξελίσσεται ραγδαία σε επίκεντρο σύγκρουσης Τουρκίας και Ισραήλ. Στην ουσία, εκεί έχει αναπτυχθεί ένα επικίνδυνο σημείο επαφής ανάμεσα στις δυο χώρες, το οποίο μπορεί να οδηγήσει σε γενικευμένη ανάφλεξη ανά πάσα στιγμή.

Όσο στη χώρα επικρατεί το χάος, Άγκυρα και Ιερουσαλήμ θα συγκρούονται, καθώς έπαθλο θα είναι είτε ο έλεγχος του καθεστώτος που θα επικρατήσει την επόμενη ημέρα, είτε η διάλυση του συριακού κράτους και η εμφάνιση σειράς άλλων. Η εξέλιξη αυτή δεν είναι επιθυμητή στην Άγκυρα, καθώς θα σηματοδοτήσει την ανάδυση του πρώτου ιστορικά κουρδικού κράτους, που λογικά θα αποτελέσει πόλο έλξης για τους Κούρδους της ευρύτερης περιοχής, οι οποίοι, με τα σημερινά δεδομένα ζουν σε τέσσερα ξεχωριστά κράτη: Τουρκία, Συρία, Ιράκ και Ιράν.

Η εξέλιξη αυτή είναι πιο πιθανή από ποτέ, καθώς η γενικότερη τάση τις τελευταίες δεκαετίες ευνοεί τη ρευστοποίηση των συνόρων, δηλαδή την αλλαγή τους. Η γενεσιουργός αιτία θα μπορούσε να εντοπιστεί στο ευρύτερο ζήτημα της ασφάλειας του εβραϊκού κράτους και της στρατηγικής που εφαρμόζει για την –κατά την άποψη που επικρατεί στο Ισραήλ-επίλυση του προβλήματος. Σε αυτή την κατηγορία εμπίπτουν ακόμα και οι δυο Πόλεμοι του Κόλπου, που σηματοδότησαν την μεταψυχροπολεμική εποχή.

Η σύγκρουση Τουρκίας-Ισραήλ

Στη μεταβατική περίοδο που βρισκόμαστε, η σοβούσα σύγκρουση Τουρκίας-Ισραήλ που κλιμακώνεται διαρκώς, εμπλέκει ευθέως την εθνική ασφάλεια της Ελλάδας. Η προσπάθεια αποφυγής πολεμικών περιπετειών είναι εξ ορισμού βασική προτεραιότητα κάθε χώρας status quo. Ωστόσο, όταν όλη η περιοχή θυμίζει κινούμενη άμμο, οι υπολογισμοί για την εξεύρεση του βέλτιστου τρόπου εξυπηρέτησης του εθνικού συμφέροντος, γίνονται περίπλοκοι.

Οι πολιτικώς ορθές διακηρύξεις, ακόμα κι αν συνεχίζονται σε ρητορικό επίπεδο, δίνουν τη θέση τους σε ψυχρούς υπολογισμούς. Για παράδειγμα, η Αθήνα διαπιστώνει ότι η απορρόφηση της Άγκυρας με τις εξελίξεις στα ανατολικά της σύνορα βελτιώνει την κατάσταση ασφαλείας στα ελληνοτουρκικά. Ωστόσο, η υπόθεση της πόντισης του καλωδίου στο πλαίσιο του σχεδίου “Great Sea Interconnector”, είναι εμβληματική τόσο στο πλαίσιο της απόδειξης των τουρκικών αυθαιρεσιών, όσο και της ομάδας των κρατών, τα συμφέροντα των οποίων πλήττει με τη στάση της η Τουρκία, προκαλώντας για μια ακόμη φορά αντισυσπειρώσεις.

Εν ολίγοις, η πρωτοβουλία Φιντάν να απευθύνει με ωμότητα ένα έμμεσο αλλά σαφές μήνυμα προς την Αθήνα, παρότι αποπνέει τη συνήθη νεοοθωμανική αλαζονεία, είναι προϊόν αδυναμίας και όχι ισχύος. Όσο κι αν παριστάνει την αδιάφορη, όσο κι αν δείχνει να υποτιμά την Ελλάδα, ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα της Τουρκίας είναι η στρατηγική σχέση του Ελληνισμού με το Ισραήλ. Αυτή η σχέση ακυρώνει στην πράξη τους οραματισμούς των Τούρκων για κυριαρχία στην Ανατολική Μεσόγειο.

Η Τουρκία μπορεί να παριστάνει την υπερδύναμη, όμως γνωρίζει πολύ καλά ότι σε περίπτωση εμπλοκής, την τρέχουσα συγκυρία, οι απώλειες που θα υποστεί μπορεί να κρίνουν δραματικά γι’ αυτήν την έκβαση της σύγκρουσης στη μεγάλη γεωστρατηγική σκακιέρα της περιοχής. Η δε ελληνοϊσραηλινή συνεργασία επεκτείνεται στο επίπεδο των λόμπι στην Ουάσινγκτον, έχοντας προκαλέσει πολλαπλούς πονοκεφάλους στην Άγκυρα.

Η δυνατότητα της Τουρκία να προκαλέσει μεγάλες καταστροφές στην Ελλάδα –κυρίως με το πυραυλικό της οπλοστάσιο– πρέπει να θεωρούνται δεδομένες. Όμως, οι Τούρκοι στρατηγοί αντιλαμβάνονται, ότι η ζημιά που θα υποστεί η χώρα τους είναι αυτή που μετράει στο τέλος της ημέρας.  Έχουν δε κάθε λόγο να φοβούνται ότι μια τέτοια κατάσταση θα μπορούσε να αξιοποιηθεί κι από τρίτες δυνάμεις, μία μόνο εκ των οποίων είναι το Ισραήλ, με στόχο ένα συνολικότερο ξεκαθάρισμα στην περιοχή…

Η αβεβαιότητα ως παράγοντας αποτροπής

Αυτί είναι οι λόγοι που οδηγούν την Τουρκία να αξιοποιεί κάθε ευκαιρία, εν προκειμένω την κατάσταση στη Γάζα, για να επηρεάσει την ελληνική κοινή γνώμη. Στόχος είναι η διάρρηξη του ψυχολογικού δεσμού που είχε αρχίσει να αναπτύσσεται ανάμεσα στους δυο λαούς, με διαφορετικό βέβαια αποτέλεσμα στην περίπτωση της Ελλάδας και της Κύπρου. Η παρέμβαση Φιντάν εντάσσεται σε αυτό το πλαίσιο και αποτελεί βήμα κλιμάκωσης με προφανή στόχο να επηρεάσει τη βούληση της κυβέρνησης Μητσοτάκη, αλλά και την ελληνική κοινή γνώμη. Αυτό που πρέπει να αντιληφθεί η Αθήνα είναι ότι το προαναφερθέν πλαίσιο δεν αφήνει περιθώρια για παρανοήσεις.

Εκτιμάται λοιπόν, ότι ο πολύ υψηλός βαθμός αβεβαιότητας για την Τουρκία ήδη παράγει ισχυρή αποτροπή, καθιστώντας εξαιρετικά επισφαλή οποιαδήποτε αναθεωρητική πρωτοβουλία επί του πεδίου. Οι Τούρκοι δεν είναι παράλογοι. Η απόπειρα τρομοκράτησης της ελλαδικής ηγεσίας και κοινωνίας είναι απόλυτα στοχευμένη και ορθολογική. Η λογική της  στηρίζεται στην παρελθούσα συμπεριφορά της Αθήνας και στην εικόνα που έχουν διαμορφώσει όσοι αποφασίζουν στην Άγκυρα. Κατά συνέπεια, παρουσιάζεται μια σημαντική ευκαιρία για την Ελλάδα να ξεκινήσει την προσπάθεια σταδιακής αλλαγής αυτής της εικόνας.

Αυτό δεν στηρίζεται αποκλειστικά σε “εθνικώς αξιοπρεπείς” δηλώσεις, αλλά και σε κινήσεις στη διπλωματική σκακιέρα, με διαφορετικό προσανατολισμό από τη συνήθη γκρίνια περί κατάφωρης παραβίασης του διεθνούς δικαίου. Οι Έλληνες αξιωματούχοι οφείλουν να διαμηνύσουν προς διάφορες πρωτεύουσες το “ως εδώ και μη παρέκει”. Ότι ο φιλειρηνισμός και η καλή πίστη της Αθήνας ερμηνεύθηκε λανθασμένα στην Άγκυρα ως αδυναμία και ότι κανείς δεν θα δικαιούται να ισχυριστεί πως δεν γνώριζε εάν συμβεί το μοιραίο…

Αρκεί στην Αθήνα οι αρμόδιοι να διαβάσουν προσεκτικά τις δηλώσεις Φιντάν και να διακρίνουν την προσπάθεια διαίρεσης του εσωτερικού ελλαδικού πολιτικού μετώπου. Ο Τούρκος ΥΠΕΞ μέμφθηκε το ελλαδικό πολιτικό σύστημα ότι η Τουρκία χρησιμοποιείται σαν «πολιτική ασπιρίνη», που αξιοποιείται για τη διαφυγή από εσωτερικά αδιέξοδα! Υπαινιγμός που παραπέμπει στις χαμηλές δημοσκοπικές επιδόσεις της κυβέρνησης και την υποψία ότι θα προκληθεί επεισόδιο με την Τουρκία για αναστροφή αυτής της τάσης! Και μάλιστα εμφανίστηκε να πιστεύει ότι οι δηλώσεις του υπουργού Άμυνας Δένδια για τα ελληνοτουρκικά, καταγράφονται «όποτε έχουν [στην κυβέρνηση] έναν μπελά»!

Δυο παρατηρήσεις

Δυο παρατηρήσεις επ’ αυτών: Η πρώτη είναι ότι νομιμοποιούμαστε με τη σειρά μας να υποπτευθούμε ότι στην πραγματικότητα συμβαίνει το ακριβώς αντίθετο: Η Τουρκία ετοιμάζεται για κάποια κίνηση επί του πεδίου και χτίζει επικοινωνιακό αφήγημα για να ρίξει την ευθύνη στην ελληνική πλευρά. Και δεύτερον, ότι πανομοιότυπη κατηγορία θα μπορούσε να απευθυνθεί και κατά της τουρκικής πολιτικής ηγεσίας. Με όλα τα προβλήματά τους, η ελληνική πολιτική ζωή και η κοινωνία είναι απείρως πιο… φυσιολογικές εν συγκρίσει με την Τουρκία. Στις ελληνικές φυλακές δεν “φιλοξενούνται” δήμαρχοι επειδή “συκοφάντησαν” τον Μητσοτάκη. Στην Τουρκία “φιλοξενούνται” επειδή “συκοφάντησαν” τον Ερντογάν.

Επίσης, παρόλο που προβλήματα διαφθοράς δεν λείπουν, είναι σοβαρά για το πλαίσιο μιας σύγχρονης ευρωπαϊκής χώρας. Όσο κι αν μπορεί να παρεξηγηθεί ο Τούρκος ΥΠΕΞ, η Τουρκία είναι μια κατηγορία μόνη της σε ό,τι αφορά το οργανωμένο πλιάτσικο με ενορχήστρωση στο ανώτατο δυνατό επίπεδο. Οι δε σχέσεις του κράτους με κάθε λογής δραστηριότητα του οργανωμένου εγκλήματος είναι επαρκώς τεκμηριωμένες στη διεθνή βιβλιογραφία.

Τούτων λεχθέντων, το ερώτημα που εγείρεται είναι εάν θα ήταν σκόπιμο η Ελλάδα να προβεί σε συνολική επανεξέταση των σχέσεων με την Τουρκία, έχοντας αντιληφθεί(;) επιτέλους ότι τα “ήρεμα νερά” εξυπηρετούν τους τακτικούς στόχους της Άγκυρας, ενώ η στρατηγική πορεία περιγράφεται με μια μόνο λέξη: Αναθεωρητισμός. Ως πότε θα ανεχόμαστε τον κάθε Τούρκο αξιωματούχο να μας κουνάει το δάχτυλο και να μας διαφημίζει «την ωριμότητα και την αυτοπεποίθηση της τουρκικής πολιτικής»;

Το να απειλούν ότι θα ανοίξουμε «την πόρτα σε κρίσεις που μπορούν να δημιουργήσουν γεωστρατηγικό κόστος» και ότι «για το μικρό προσωπικό όφελος μπορούν να προκύψουν πολιτικές και στρατηγικές συνέπειες που θα πληρώσει ο ίδιος ο λαός και το κράτος», σε εμάς θυμίζει την ιστορία των ελληνοτουρκικών και τα περί “πόρτας του φρενοκομείου”. Ο Φιντάν λησμονεί ότι το σημερινό γεωπολιτικό περιβάλλον είναι πολύ διαφορετικό. Δικαίωμά του να θεωρεί πως ευνοεί την Τουρκία. Στην πράξη θα φανεί προς ποια κατεύθυνση θα κινηθούν οι γεωστρατηγικές συνέπειες, με τις οποίες μας απειλεί.

Σε συνεργασία με το defecepoint