Θα μπει λουκέτο στο ιστορικό καφέ Greco της Ρώμης;

Το Caffè Greco άνοιξε τις πόρτες του για πρώτη φορά το 1760 από έναν Έλληνα μετανάστη. Εξ ού και το όνομα “Γκρέκο”. Ο Νικόλα Ντέλλα Μανταλένα, όπως ήταν το όνομα του πρώτου ιδιοκτήτη σίγουρα δεν φανταζόταν ότι τρεις αιώνες αργότερα το δημιούργημά του θα παρέμενε σημείο αναφοράς. Όμως χάρη σε εκείνον, το Caffè Greco έγινε κάτι πολύ περισσότερο από ένα ιστορικό καφέ: έγινε ένα ζωντανό μνημείο της ευρωπαϊκής διανόησης, ένα σύμβολο κοσμοπολιτισμού, κουλτούρας και καλλιτεχνικής ζύμωσης.

Το καφέ θεωρείται ένας ζωντανός θρύλος τόσο για τους ντόπιους, όσο και τους τουρίστες που κάνουν ουρά για να το επισκεφτούν. Και αυτό καθώς μέσα στα τόσα χρόνια λειτουργίας του φιλοξένησε προσωπικότητες που σφράγισαν την τέχνη, τη λογοτεχνία και την πολιτική. Από τα πρώτα κιόλας χρόνια, έγινε τόπος συνάντησης φιλοσόφων, ζωγράφων, ποιητών και μουσικών. Στα τραπέζια του συζητήθηκαν ιδέες που θα άλλαζαν την πορεία της ευρωπαϊκής κουλτούρας.

Ο Γκαίτε σύχναζε εκεί, αντλώντας έμπνευση από την ατμόσφαιρα της Ρώμης. Ο Λιστ και ο Βάγκνερ μοιράζονταν νότες και σκέψεις πάνω στη μουσική. Ο Σέλλεϋ και ο Κιτς αντάλλασσαν ποιητικές ανησυχίες, ενώ ο Χανς Κρίστιαν Άντερσεν κατέγραφε τις εντυπώσεις του από την πόλη που αγαπούσε. Το Caffè Greco έγινε επίσης στέκι ζωγράφων, πως ο Γουίλιαμ Τέρνερ, ενώ στον 20ό αιώνα διανοούμενοι, καλλιτέχνες και πολιτικοί έβρισκαν την ίδια γοητεία που είχε μαγέψει τις προηγούμενες γενιές. Ακόμη και ο Νίκος Καζαντζάκης πέρασε από εκεί, συνεχίζοντας τη σύνδεση του καφέ με την ελληνική πνευματική παράδοση.

Η ατμόσφαιρά του, με τα βαριά βελούδα, τους καθρέφτες και τους πολυελαίους, θύμιζε περισσότερο ευρωπαϊκό σαλόνι παρά καφετέρια. Δεν είναι τυχαίο που χαρακτηρίστηκε μνημείο πολιτιστικής κληρονομιάς: κάθε γωνιά του κουβαλά τη σφραγίδα μιας εποχής όπου οι λέξεις, οι νότες και τα χρώματα συναντιόνταν μέσα σε ένα φλιτζάνι καφέ. Σήμερα, το καφέ εξακολουθεί να λειτουργεί σαν σταυροδρόμι του παλιού και του νέου κόσμου.

Οι κίνδυνοι για το καφέ Greco

Παρά την αίγλη και την φήμη του, όμως, το Caffè Greco σήμερα κινδυνεύει. Οι υψηλές τιμές ενοικίων στη Via dei Condotti, η πίεση των εμπορικών αλυσίδων που κυριαρχούν στην περιοχή, αλλά και οι δικαστικές διαμάχες για τη συνέχιση της λειτουργίας του, έχουν φέρει το καφέ αντιμέτωπο με το ενδεχόμενο να κατεβάσει ρολά τις επόμενες κιόλας εβδομάδες. Από το 2000 έως σήμερα, τη διαχείριση του Caffè Greco έχει αναλάβει η εταιρία Antico Caffè Greco Srl, με επικεφαλής τον Carlo Pellegrini. Αυτός είναι που μισθώνει το κτίριο από το Ισραηλιτικό νοσοκομείο που κατέχει την νόμιμη ιδιοκτησία εδώ και δεκαετίες.

Το 2017, όμως, έληξε η σύμβαση μίσθωσης μεταξύ του νοσοκομείου και του επιχειρηματία, με το πρώτο να ζητά σημαντική αύξηση του ενοικίου. Έως και 180.000 ευρώ μηνιαίως. Αυτό το υπέρογκο ποσό οδήγησε σε έναν πολυετή δικαστικό αγώνα. Το Ανώτατο Δικαστήριο (Court of Cassation) αποφάσισε υπέρ του νοσοκομείου, δίνοντας του το δικαίωμα να διεκδικήσει την επιστροφή του κτιρίου και άρα την παύση του Γκρέκο καφέ · ωστόσο, η εκκένωση – και η δυνατότητα επαναλειτουργίας με νέο διαχειριστή – έχει αναβληθεί επανειλημμένα, μέχρι τουλάχιστον το τέλος Σεπτεμβρίου 2025. Πλέον, η κατάσταση έχει φτάσει στο απροχώρητο και κάποιοι ανησυχούν ότι το καφέ θα κλείσει για πάντα τις πόρτες του.

Η είδηση ότι ένας χώρος 260 ετών, συνώνυμος με την καλλιτεχνική ψυχή της Ρώμης, μπορεί να χαθεί, προκάλεσε αντιδράσεις σε όλη την Ιταλία και πέρα από αυτήν. Ιστορικοί τέχνης, διανοούμενοι και θαμώνες ξεκίνησαν καμπάνιες για τη διάσωσή του, υποστηρίζοντας ότι δεν μπορεί να αφήνεται έρμαιο στην εμπορευματοποίηση. Το Caffè Greco, λένε, είναι πολιτιστικό μνημείο και όχι απλή επιχείρηση.