Η αρχαία παράδοση της κατσίκας συνεχίζεται στο Λιθί της Χίου

Από τις πρώτες πρωινές ώρες, οι Λιθονομούσοι ξεκινούν την προετοιμασία του παραδοσιακού κατσικοπίλαφου, ενός εθίμου αιώνων που συνδέει τη γιορτή με την τοπική παράδοση. Στον προαύλιο χώρο του ναού, η κατσίκα πλένεται και βράζεται σχολαστικά τρεις φορές, με ενδιάμεσο καθάρισμα για να μειωθεί η οσμή της.

Ακολουθεί το τσιγάρισμα και το αργό μαγείρεμα με κόκκινη σάλτσα, δάφνη και κανέλα, δημιουργώντας ένα πιάτο, που συμβολίζει την προσφορά και την φιλοξενία. Το μαγείρεμα ολοκληρώνεται την ώρα του εσπερινού, στις επτά το βράδυ, και μετά το πέρας της ακολουθίας, οι χωριανοί μοιράζονται το κατσικοπίλαφο σε μια ατμόσφαιρα κατάνυξης και αλληλεγγύης.

Η εορτή του Γενεθλίου της Θεοτόκου, που τιμάται στις 8 Σεπτεμβρίου, αποτελεί μία από τις δώδεκα μεγάλες δεσποτικές και θεομητορικές εορτές της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Σύμφωνα με την εκκλησιαστική παράδοση, η γέννηση της Παναγίας από τον Ιωακείμ και την Άννα θεωρείται θαυματουργή, καθώς η Άννα ήταν στείρα και προχωρημένης ηλικίας. Η γέννηση της Θεοτόκου περιγράφεται στο Πρωτευαγγέλιο του Ιακώβου, ένα απόκρυφο κείμενο του 2ου αιώνα, που αναφέρει ότι η Άννα, μετά από θερμές προσευχές, έλαβε θεία υπόσχεση για τη γέννηση της Μαρίας.

Θα πρέπει να αναφέρουμε πως η γέννηση της Θεοτόκου, όπως περιγράφεται στο Πρωτευαγγέλιο του Ιακώβου, αν και δεν ανήκει στον επίσημο κανόνα της Καινής Διαθήκης, αποτελεί σημαντική πηγή για την ορθόδοξη παράδοση σχετικά με τη ζωή της Παναγίας. Συγκεκριμένα, στο Πρωτευαγγέλιο του Ιακώβου (κεφάλαια 1-5) περιγράφεται η θαυματουργή γέννηση της Μαρίας από τον Ιωακείμ και την Άννα, η οποία ήταν στείρα και προχωρημένης ηλικίας. Αναφέρεται ότι η Άννα, μετά από θερμές προσευχές και λύπη για την ατεκνία της, έλαβε θεία υπόσχεση από έναν άγγελο ότι θα αποκτήσει παιδί, και έτσι γεννήθηκε η Μαρία, η οποία αργότερα έγινε η Θεοτόκος*.

Η Παναγία, ως η μητέρα του Ιησού Χριστού, θεωρείται η “γέφυρα”, που συνδέει τον Θεό με τον άνθρωπο, και η γέννησή της σηματοδοτεί την αρχή του σχεδίου για τη σωτηρία του ανθρωπίνου γένους. Η εορτή καθιερώθηκε επισήμως τον 6ο αιώνα από τον αυτοκράτορα Ιουστινιανό, με την ανέγερση ναού αφιερωμένου στη Θεοτόκο στην Κωνσταντινούπολη. Η θεολογική σημασία της γιορτής έγκειται στην αναγνώριση της Παναγίας ως “Αειπαρθένου” και “Θεοτόκου”, τίτλοι που επικυρώθηκαν στην Τρίτη Οικουμενική Σύνοδο (431 μ.Χ.) στην Έφεσο.

 

Η ημέρα αυτή υμνεί την αγνότητα, την ταπείνωση και την υπακοή της Παναγίας στον Θείο σκοπό, ενώ οι ύμνοι της εορτής, όπως το απολυτίκιο «Η γέννησίς σου Θεοτόκε, χαρὰν εμήνυσε πάση τη οικουμένη», εξυμνούν τη χαρά που έφερε η γέννησή της στον κόσμο. Στη Λιθί, η εορτή αποκτά τοπικό χαρακτήρα με την ιδιαίτερη ευλάβεια προς την Παναγία τη Βατούσαινα. Οι πιστοί συμμετέχουν στον εσπερινό και τη Θεία Λειτουργία, προσευχόμενοι για υγεία και ευημερία, ενώ η εικόνα της Παναγίας τιμάται ως προστάτιδα του χωριού. Η συνύπαρξη της θρησκευτικής κατάνυξης με το έθιμο του κατσικοπίλαφου ενισχύει τη σύνδεση της πίστης με την τοπική κουλτούρα, καθιστώντας τη γιορτή σύμβολο πνευματικής και κοινοτικής ενότητας.

* Η ερμηνεία του κειμένου του Ιακώβου, από ιστορική και επιστημονική άποψη, εξαρτάται από το πλαίσιο της εξέτασης. Για την Ορθόδοξη Εκκλησία, το Πρωτευαγγέλιο δεν θεωρείται “επίσημο” κείμενο όπως οι Γραφές, αλλά χρησιμοποιείται ως παράδοση που εμπλουτίζει τη λατρευτική πίστη, ιδιαίτερα για εορτές όπως το Γενέθλιο της Θεοτόκου (8 Σεπτεμβρίου). Ουσιαστικά, το κείμενο του Ιακώβου αντικατοπτρίζει την πίστη και τις πεποιθήσεις των πρώιμων χριστιανικών κοινοτήτων.

Το ρεπορτάζ είναι του Νίκου Ζάππα με αφορμή τα γυρίσματα της εκπομπής “Γωνιές της Χίου”, προγραμματισμένα να προβληθούν στο “Αλήθεια TV” και το Κανάλι της “Βουλής”, προσεχώς  αυτό το φθινόπωρο.