Κάλπικη η αμερικανική ομπρέλα ασφαλείας για τα κράτη του Κόλπου

Η ισραηλινή επίθεση στη Ντόχα, που στόχευσε στελέχη της Χαμάς στο έδαφος του Κατάρ – της χώρας-μεσολαβητή και “οικοδέσποινας” της μεγαλύτερης αμερικανικής στρατιωτικής βάσης στη Μέση Ανατολή, της Αλ Ουντέιντ – ανατρέπει τα δεδομένα στην περιοχή και θέτει εν αμφιβόλω την αξιοπιστία της αμερικανικής “ομπρέλας ασφαλείας” για τις μοναρχίες του Κόλπου.

Το γεγονός, που καταδικάστηκε από τη Ντόχα ως «εγκληματική ενέργεια», ερμηνεύεται από αναλυτές ως σημείο καμπής στη στρατηγική ισορροπία, φέρνοντας στο προσκήνιο τη στρατηγική μοναξιά των κρατών του GCC απέναντι σε έναν απρόβλεπτο σύμμαχο και μια κλιμακούμενη ισραηλινή επιθετικότητα.

Η εξέλιξη αυτή έρχεται εν μέσω των συνεχιζόμενων ισραηλινών βομβαρδισμών σε πολλαπλά μέτωπα – Γάζα, Λίβανο, Υεμένη, Συρία, καθώς και σχεδόν καθημερινές επιχειρήσεις στη Δυτική Όχθη υπό ισραηλινή κατοχή. Αναλυτές σημειώνουν ότι η επίθεση στη Ντόχα συμβολίζει μια νέα φάση στην ετοιμότητα του Ισραήλ να επεκτείνει την στρατιωτική του εκστρατεία, πέρα από τις παραδοσιακές ζώνες αντιπαράθεσης. Σύμφωνα με πηγές, η διαπραγματευτική αντιπροσωπεία της Χαμάς επέζησε από ισραηλινή απόπειρα δολοφονίας στη Ντόχα.

Επαναξιολόγηση της εξάρτησης από τις ΗΠΑ

Ο Τζόρτζιο Καφιέρο, διευθύνων σύμβουλος της Gulf State Analytics και επίκουρος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Τζορτζτάουν, εξηγεί ότι η επίθεση αναδεικνύει την ευαλωτότητα και των έξι μοναρχιών του Κόλπου: «Οι έξι αραβικές μοναρχίες του Κόλπου υπάρχουν υπό την αμερικανική ομπρέλα ασφαλείας. Αυτή η ομπρέλα επέτρεψε στα κράτη του GCC να απολαμβάνουν σταθερότητα και ασφάλεια που δεν υπάρχει σε άλλα μέρη του αραβικού κόσμου. Στο σημερινό πλαίσιο, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής του GCC θα έχουν πολύ σοβαρούς λόγους να αμφισβητήσουν τη σοφία του να βασίζονται στην Ουάσινγκτον ως εγγυητή ασφάλειας, αν οι ΗΠΑ δεν χρησιμοποιήσουν τη θέση τους για να προστατεύσουν τα κράτη του Κόλπου από την ισραηλινή επιθετικότητα».

Υπογραμμίζει ότι η επίθεση στη Ντόχα γίνεται αντιληπτή σε όλο τον Κόλπο ως επίθεση εναντίον όλων των μελών: «Τα υπόλοιπα κράτη του GCC κατανοούν ότι αυτό που συνέβη σήμερα στη Ντόχα θα μπορούσε να συμβεί και στις δικές τους χώρες. Στο πλαίσιο αυτό, η ισραηλινή επίθεση στο Κατάρ γίνεται ευρέως κατανοητή ως επίθεση σε όλα τα κράτη του GCC». Ο Καφιέρο προβλέπει ότι το Κατάρ θα αντιδράσει σε πολλαπλά μέτωπα, κυρίως μέσω εντατικοποίησης της άσκησης πίεσης στην Ουάσινγκτον για περιορισμό των ισραηλινών ενεργειών.

Σημείο καμπής για την ασφάλεια του Κόλπου

Σύμφωνα με την δημοσιογράφο Φεϊζά Γκιουμουσλούογλου, η επίθεση υπογραμμίζει ότι οι ειρηνευτικές προσπάθειες και η εξομάλυνση σχέσεων με το Ισραήλ απέτυχαν να παρέχουν ασφάλεια στα κράτη του Κόλπου: «Οι εγγυήσεις ασφάλειας, οι αμερικανικές βάσεις, οι θερμές σχέσεις – τίποτα από αυτά δεν προσφέρει προστασία. Η λεγόμενη εξομάλυνση με το Ισραήλ αποδείχθηκε κούφια αυταπάτη».

Η απειλή για τον Κόλπο δεν περιορίζεται πλέον στο Ιράν, αλλά πλέον περιλαμβάνει και το ίδιο το Ισραήλ ως κράτος ικανό για αιφνίδιες και άμεσες επιθέσεις. Η μετατόπιση αυτή θα αναγκάσει τους ηγέτες των κρατών του GCC να επανεξετάσουν τον τρόπο ορισμού και διασφάλισης της εθνικής ασφάλειας σε ένα ολοένα και πιο ασταθές περιβάλλον.

Οι πιθανές αντιδράσεις και επιλογές του Κατάρ

Στρατιωτική αντίδραση από το Κατάρ παραμένει απίθανη, σύμφωνα με τον ειδικό σε θέματα Κόλπου Γκιοχάν Ερελί, καθώς η Ντόχα παραδοσιακά προτιμά τη διπλωματία και το διεθνές δίκαιο έναντι της στρατιωτικής δράσης: «Είναι εξαιρετικά απίθανο το Κατάρ να απαντήσει στρατιωτικά σε μια τέτοια κατάσταση».

Αντί αυτού, το Κατάρ θα μπορούσε να αξιοποιήσει διεθνείς πλατφόρμες για να απομονώσει πολιτικά το Ισραήλ, παρουσιάζοντας την επίθεση ως «κατάφωρη παραβίαση της κυριαρχίας». Αναμένεται να κινητοποιήσει φόρα όπως τα Ηνωμένα Έθνη, τον Αραβικό Σύνδεσμο και τον Οργανισμό Ισλαμικής Συνεργασίας, ενισχύοντας τη θέση του μέσα σε νομικό και διπλωματικό πλαίσιο.
Πέρα από τη στρατιωτική διάσταση, το ισχυρότερο όπλο των κρατών του Κόλπου παραμένει το οικονομικό:

«Ακόμη κι αν είναι απίθανο, αν το Κατάρ και άλλες χώρες του GCC δρούσαν συλλογικά, διακόπτοντας όλες τις εμπορικές σχέσεις με το Ισραήλ και με εταιρείες που συνεργάζονται με το Ισραήλ – παρόμοια με το τι έκαναν οι ΗΠΑ κατά της Ρωσίας – ο αντίκτυπος θα ήταν σημαντικός. Το αν θα προχωρήσουν πράγματι σε ένα τέτοιο βήμα είναι άλλο ζήτημα, αλλά παραμένει το πιο αποτελεσματικό όπλο που θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν».

Η μοναξιά των κρατών του Κόλπου

Η επίθεση υπογραμμίζει επίσης την αυξανόμενη αίσθηση στρατηγικής μοναξιάς του GCC. Ο Αζίζ Αλγκασιάν, ερευνητής εξωτερικής πολιτικής του Κόλπου, υποστηρίζει ότι η κίνηση του Ισραήλ περιπλέκει την ασφάλεια των κρατών-μελών και υπονομεύει την κυριαρχία τους: «Το GCC βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη της δικής του εκδοχής της “στρατηγικής μοναξιάς”.

Η εμπλοκή της Κίνας παραμένει περιορισμένη σε οικονομικά συμφέροντα, ενώ οι ΗΠΑ —παραδοσιακά θεωρούμενες ως βασικός εγγυητής ασφαλείας— θεωρούνται όλο και περισσότερο ως παράγοντας που ενισχύει την ανασφάλεια». Για τα κράτη του Κόλπου, η επίθεση στο Κατάρ αποκαλύπτει ένα νέο επίπεδο ευαλωτότητας σε ένα ήδη αβέβαιο περιβάλλον ασφάλειας.