Οικονομία και θεσμοί σ’ ένα νέο πολιτικό σύστημα

Τι σημαίνει Οικονομία και για εμάς τους μη επαΐοντες; Στην οικογένεια, στην κοινότητα, στον Δήμο, στην Περιφέρεια, στο Κράτος, στις διακρατικές Ενώσεις και στον Κόσμο ολόκληρο. Σημαίνει τα έσοδα μας, τα έξοδα μας και ο κουμπαράς μας. Οι τρόποι να τα διασφαλίζουμε και να τα βελτιώνουμε. Πολλές οι παράμετροι που συνθέτουν αυτό που λέμε οικονομική ανάπτυξη. Εργασία, κεφάλαιο, ασφάλιση, επιχειρηματική δραστηριότητα, επενδύσεις, αποδόσεις, φορολογία, πλεονάσματα, πλούτος, κατανομή του πλούτου. Όλα μέσα στον κύκλο της ζωής.

Στα δημόσια οικονομικά, τα κράτη κάνουν δαπάνες, για έργα, προμήθειες, υπηρεσίες και κοινωνικές πολιτικές. Τα έσοδα τους είναι οι φόροι πολιτών και ιδιωτικών επιχειρήσεων και ο δανεισμός, από ξένες χώρες, τράπεζες, ταμεία και άλλους χρηματοδοτικούς φορείς, από τις λεγόμενες “αγορές”. Όταν δεν μπορούν να πληρώσουν αυτά τα χρέη, τότε χρεωκοπούν. Και μέχρι να συμβεί κάτι τέτοιο, για να εξασφαλιστεί η αποπληρωμή των χρεών, υποχρεώνονται από τους δανειστές σε αυστηρές οικονομικές πολιτικές, με “αιματηρές” περικοπές.

Τα δυσβάστακτα μνημόνια. Όπως συνέβη και με εμάς, τρεις φορές από το 2010 μέχρι τώρα. Οι βερμπαλισμοί, ότι βγήκαμε από τα μνημόνια, δεν ισχύουν. Απλά στην θέση των τυπικών μνημονίων μπήκε μια αυστηρή εποπτεία των δανειστών, που θα κρατήσει δεκαετίες. Ισχύει π.χ. ακόμη η υποχρέωση να προσλαμβάνει το δημόσιο ένα υπάλληλο για κάθε ένα που φεύγει, άρα δεν μπορεί να προσλάβει όσους θέλει δημοσίους υπαλλήλους ( εκπαιδευτικούς, γιατρούς και νοσηλευτές του ΕΣΥ κ.λ.π. ). Και για την πλήρη αποπληρωμή των χρεών, ισχύει το ενέχυρο ολόκληρης περίπου της δημόσιας περιουσίας. Αυτή είναι η αλήθεια.

Για την οικονομική διαχείριση και την αντιμετώπιση σχετικών προβλημάτων, ασκούνται διάφορες πολιτικές, από διάφορες Κυβερνήσεις. Που εκλέγει ο συνήθως μη γνώστης λεπτομερειών λαός. Και που κάθε μια διαλαλεί, ότι οι δικές της πολιτικές είναι ορθότερες. Υπάρχουν όμως και οι αντικειμενικές απόψεις ειδικών. Που κρίνουν και τις Κυβερνήσεις και τις οικονομικές πολιτικές τους. Και αποδίδουν “τα του Καίσαρος τω Καίσαρι”..

Τύχη αγαθή, ότι στον όμιλο προβληματισμού “Ακτίδα” συμμετέχουμε μαζί με τον καθηγητή Οικονομικών Κώστα Μελά. Που τα λέει όλα “με το όνομα τους” και δεν χαρίζεται σε κανένα. Οι “συνταγές” που προτείνει, για την αντιμετώπιση των οικονομικών προβλημάτων της χώρας και της κοινωνίας μας, είναι μείγμα θέσεων παλαιότερων και νεότερων οικονομικών θεωριών πολιτικής. Σε γενικές γραμμές, τα διαβάζει κανείς, στα περιεχόμενα της ιστοσελίδας του ομίλου, η οποία είναι επισκέψιμη με το www.aktida.net. Διαβάστε τον..

Με σεβασμό στις απόψεις του Κώστα Μελά, προσθέτουμε τις δικές μας σκέψεις, για αυτά που μπορούν και πρέπει να γίνουν, στις οικονομικές πολιτικές του Άλλου Πολιτικού Συστήματος, στο οποίο προτείνουμε να μετεξελιχθεί το παρόν. Πολιτικές, που αφορούν όλα τα κρίσιμα – και θεσμικά – ζητήματα, τα οποία, όλα μαζί, συνθέτουν το γενικό οικονομικό κλίμα και περιβάλλον της χώρας. Ένα ένα ζήτημα, απλά και όσο γίνεται σύντομα. Οι αναλύσεις μπορούν να διαμορφωθούν και με τις δικές σας επισημάνσεις.

Επανάσταση στους θεσμούς

ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ: Σε ένα ομοσπονδιακά δομημένο Κράτος, η ομοσπονδιακή κεντρική εξουσία χαράσσει την οικονομική πολιτική, για ολόκληρο το Κράτος και ορίζει τα πλαίσια, για τις επιμέρους πολιτικές. Οι ομόσπονδες Περιφέρειες προσαρμόζουν, κατά τις ιδιαιτερότητες τους, τις δικές τους οικονομικές πολιτικές. Και ανταγωνίζονται μεταξύ τους, αξιοποιώντας τα τοπικά πλεονεκτήματα τους, ποια θα πετύχει τα καλύτερα οικονομικά αποτελέσματα, για την δική της ανάπτυξη και για την συμβολή όλων στην ανάπτυξη συνολικά του ομοσπονδιακού Κράτους.

ΑΝΕΞΑΡΤΗΣΙΑ ΕΞΟΥΣΙΩΝ: Το Σύνταγμα προβλέπει ανεξάρτητες μεταξύ τους τις βασικές λειτουργίες/εξουσίες του Πολιτεύματος. Την Κυβέρνηση, την Βουλή και την Δικαιοσύνη. Αλλά στην πράξη, όλα εξαρτώνται από τον κυρίαρχο Πρωθυπουργό και το επιτελείο του. Ορίζει την Κυβέρνηση, ελέγχει την πλειοψηφία της Βουλής και διορίζει την ανώτατη ηγεσία της Δικαιοσύνης. Για να αλλάξει αυτό και να πάμε στο “φοβάται ο Γιάννης το θεριό και το θεριό τον Γιάννη”, ο μόνος τρόπος είναι, να εκλέγονται με ξεχωριστές εκλογές η Κυβέρνηση και η Βουλή (“δεδηλωμένη” μόνο από την λαϊκή ψήφο).

Και η Δικαιοσύνη να αυτοδιοικείται, εκλέγοντας οι δικαστές και την ανώτατη ηγεσία τους. Η Κυβέρνηση θα κυβερνά, με βάση το Σύνταγμα και τους νόμους αλλά δεν θα νομοθετεί. Η Βουλή θα νομοθετεί αλλά δεν θα κυβερνά ( κανένας υπουργός δεν θα είναι βουλευτής αλλά ο Πρωθυπουργός θα επιλέγει τους υπουργούς του, από τους καταλληλότερους της κοινωνίας, που δεν θα ενδιαφέρονται για ψήφο και πολιτική “πελατεία”).

Και η ανεξάρτητη Δικαιοσύνη, παράλληλα με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, που επίσης πρέπει να εκλέγεται από τον λαό, θα ελέγχουν, προληπτικά και κατασταλτικά, την συνταγματικότητα των νόμων και την νομιμότητα των κυβερνητικών αποφάσεων. Με τέτοια λειτουργία των εξουσιών, δεν θα υπήρχε περίπτωση π.χ. να κακοδιοικούνται και να ξεπουλιούνται οι σιδηρόδρομοι, να καθυστερεί εγκληματικά η τηλεδιοίκηση τους, να συμβαίνουν τα αίσχη του ΟΠΕΚΕΠΕ, να γίνονται αυθαίρετες παρακολουθήσεις προσώπων κ.α. Όλα θα λειτουργούσαν νόμιμα και καλύτερα. Και η Οικονομία βεβαίως.

ΟΙ ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΕΣ ΑΡΧΕΣ: Καταρχήν, περιορισμός τους στις απολύτως απαραίτητες, κατά το Σύνταγμα. Και η σύνθεση και διοίκηση τους, από την Βουλή, με αυξημένη πλειοψηφία. Όχι σαν τώρα, που κοντεύουμε να έχουμε περισσότερες Ανεξάρτητες Αρχές από τους δημόσιους οργανισμούς και οι διοικήσεις τους διορίζονται από την κυβερνητική πλειοψηφία. Π.χ. στην φορολογία, η ΑΑΔΕ είναι υπεραρκετή. Στην Οικονομία, ανάλογη αρχή και έλεγχος του Ελεγκτικού Συνεδρίου. Και στους Θεσμούς, να εφαρμόζονται οι νόμοι της Βουλής, με κυβερνητικές αποφάσεις, που θα ελέγχονται αυστηρά από την Δικαιοσύνη.

Τι σημαίνει πραγματική έξοδος από τα μνημόνια

ΜΝΗΜΟΝΙΑ: Δεν θα φτάναμε ποτέ σε αυτά, εάν οι εξουσίες , ομοσπονδιακά και ομόσπονδα, ήταν ανεξάρτητες και αλληλοελεγχόμενες. Και αν φτάναμε κάπου εκεί, οι όροι θα ήταν λιγότερο δυσβάστακτοι, εφικτά αντιμετωπίσιμοι και η διαπραγμάτευση με τους δανειστές περισσότερο λυσιτελής και λιγότερο “αιματηρή” για την κοινωνία των πολιτών. Μεγάλα παραδείγματα : Δεν θα αφήνονταν να εκτροχιαστούν τα οικονομικά της χώρας. Δεν θα ήταν ίδια η ευθύνη της ομοσπονδιακής κεντρικής εξουσίας και των ομόσπονδων Περιφερειών. Οι δανειστές δεν θα αντιμετώπιζαν την χώρα ως μια κακομαθημένη περιφέρεια, με σπάταλους τεμπέληδες πολίτες. Και οι χρεωκοπημένες ομόσπονδες Περιφέρειες θα ενισχύονταν από τις πλουσιότερες, στην βάση ρήτρας αλληλεγγύης μεταξύ τους.

ΣΕΙΣΑΧΘΕΙΑ: Εκεί που έχουμε φτάσει οικονομικά, δεν υπάρχει άλλη λύση, από την απαλλαγή των οικονομικά μεσαίων και μικρομεσαίων πολιτών και επιχειρήσεων, από μεγάλο μέρος του χρέους τους σε εφορία και ταμεία και ρύθμιση του υπολοίπου σε πολλές δόσεις. Για τα χρέη στις Τράπεζες, εύκολος εξωδικαστικός μηχανισμός. Κατανομή των βαρών μεταξύ ομοσπονδιακής εξουσίας και ομόσπονδων Περιφερειών, με εγγύηση τους, για τα χρέη πολιτών και επιχειρήσεων. Και αυστηροί κανόνες του λοιπού ώστε να μην ξαναφτάσουμε ποτέ σε τέτοια χάλια. Κυρίως για το Ασφαλιστικό, που ήταν βασική μνημονιακή αιτία. Και που, αν δεν ξεσηκωνόταν το κοινωνικό σύμπαν κατά του νόμου Γιαννίτση, δεν θα φτάναμε στα οριζόντια μνημόνια.

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ: Καμία οικονομία δεν προοδεύει χωρίς επιχειρήσεις, διαφόρων μεγεθών, που προσφέρουν θέσεις εργασίας και συμβάλλουν στην ανάπτυξη της χώρας. Από κατηγορούμενες, ότι “ρουφάνε το αίμα του λαού”, οι επιχειρήσεις, κυρίως οι μεσαίες και μικρομεσαίες αλλά και μερικές χρήσιμες μεγάλες, πρέπει να εξαγνιστούν στην γενική συνείδηση, ως αυτό που είναι. Τροφοδότες της εθνικής και τοπικής οικονομίας και ανάπτυξης, με παραγωγή πλούτου. Η δίκαιη διανομή του είναι “άλλου παπά ευαγγέλιο”. Άρα και οι επιχειρήσεις πρέπει να ενισχύονται, φορολογικά, τεχνολογικά και αναπτυξιακά. Λελογισμένα χωρίς υπερβολές αλλά και χωρίς ισοπεδώσεις. Βεβαίως, υπήρξαν και καθεστώτα οικονομικοπολιτικά, όπου όλες οι επιχειρήσεις ήταν κρατικές. Το μοντέλο αυτό απέτυχε. Και ο ελληνικός λαός δεν το επέλεξε.

ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΙ: Οι κινητήριες δυνάμεις, για την οικονομική πρόοδο, για την παραγωγή αγαθών και για την δημιουργία πλούτου, είναι κυρίως δύο, κατά τις βασικές οικονομικές θεωρίες. Το κεφάλαιο και η εργασία, χωρίς την οποία δεν αποδίδει το πρώτο. Στην πορεία των κοινωνιών, οι εργαζόμενοι επιδίωξαν να αποκτήσουν κεφάλαιο. Αρκετοί κατάφεραν να είναι εργαζόμενοι σε δικές τους επιχειρήσεις και να διαχειρίζονται δικό τους κεφάλαιο. Είναι το πλήθος των μεσαίων και μικρομεσαίων. Που πετυχαίνουν πολλά και στην οικονομία και στην πολιτική εξουσία. Οι συντριπτικά περισσότεροι παραμένουν απλοί εργαζόμενοι. Στον δημόσιο ή τον ιδιωτικό τομέα. Όλοι τους έχουν ανάγκη στήριξης, μισθολογικής, φορολογικής, συνδικαλιστικής και οικογενειακής (δεδομένου και του δημογραφικού προβλήματος). Γιατί έχουν το πλεονέκτημα της δύναμης του πλήθους τους αλλά και το μειονέκτημα της εκμετάλλευσης της εργασίας τους.

Και οι ποικίλες μορφές εξουσίας, μπροστά στον φόβο ξεσηκωμού των εργαζομένων, είτε τους καταπιέζουν με “αντεργατικούς” νόμους είτε τους καλοπιάνουν με διάφορα βοηθήματα. Ο αέναος αγώνας μεταξύ εξουσίας, που στηρίζει το κεφάλαιο και εργαζομένων, που στηρίζονται στον εαυτό τους. Ένας αγώνας, που δεν φαίνεται, ότι θα πάψει ποτέ. Θα λειαίνεται μόνο, σε μικρότερους τομείς δράσης όλων. Στις ομόσπονδες Περιφέρειες, στους Δήμους, στις Κοινότητες, δηλαδή σε μορφές κοινωνικής οργάνωσης πιο κοντά στην άμεση εξουσία των πολιτών. Για αυτό, το κεντρικό, αυταρχικό από την φύση του, Κράτος δεν θέλει να δώσει εξουσίες του στους “παρακάτω”. Και για αυτό, πρέπει το κεντρικό ομοσπονδιακό Κράτος να περιοριστεί, όσο πιο πολύ γίνεται, στον συντονιστικό δημοκρατικό ρόλο του. Για να έχουν εξουσία και οι “παρακάτω”. Και να ανασαίνει η Δημοκρατία.

ΑΝΑΠΤΥΞΗ : Επιτυγχάνεται, όταν όλα τα παραπάνω βελτιώνονται, ως οικονομικά μεγέθη και αυτό αποτυπώνεται στους οικονομικούς δείκτες Του ΑΕΠ, της παραγωγικότητας, της ανταγωνιστικότητας και των ελλειμμάτων. Συγκριτικά με προηγούμενα μεγέθη της ίδιας χώρας. Με τους μέσους όρους των χωρών της Ε.Ε. και της Ευρωζώνης. Σύμφωνα με τις αξιολογήσεις των ειδικών διεθνών οίκων. Και στις παγκόσμιες κατατάξεις. Η χώρα μας, μεταπολεμικά και μεταπολιτευτικά, προόδευσε αναπτυξιακά, άλλοτε περισσότερο και άλλοτε λιγότερο. Ακόμη και τώρα, οι οικονομικοί δείκτες της εμφανίζονται τυπικά θετικοί. Αλλά παράλληλα, καταχρεώθηκε, γιατί δαπανούσε περισσότερα από όσα εισέπραττε. Έφτασε στα επώδυνα μνημόνια και η ανάπτυξη της καταβαραθρώθηκε την προηγούμενη δεκαετία. Πιο πολύ όμως, καταβαραθρώθηκαν οι θεσμοί της, στην συνείδηση των πολιτών, όπως π.χ. η Δικαιοσύνη.

Και όπως τονίζεται, από ειδικούς, πρώτα πρέπει να αναταχθεί η θεσμική λειτουργία της και μετά η οικονομική της ανάπτυξη. Και η πολιτική εξουσία να μην βλάπτει, με διαφθορά, την οικονομία. Αλλιώς, η ανάπτυξη θα είναι ανάπηρη, όπως εκτιμάται ότι συμβαίνει τώρα και πάντως όχι κοινωνικά δίκαιη. Ισχυριζόμαστε λοιπόν, ότι η αναδόμηση του Κράτους (ομοσπονδία ), η ανεξαρτησία των λειτουργιών/εξουσιών του Πολιτεύματος, η Δικαιοσύνη και η καλύτερη λειτουργία των Ανεξάρτητων Αρχών είναι ζητούμενες βελτιώσεις. Χωρίς τις οποίες δεν μπορεί να επιτευχθεί σοβαρή, σφριγηλή και κοινωνικά δίκαιη οικονομική ανάπτυξη. Η προσεχής διαδικασία αναθεώρησης του Συντάγματος μπορεί να είναι η αρχή, για αυτά.