Τουρκία και Ερντογάν πληρώνουν αδρά επενδύοντας στη γεωπολιτική

Η συνάντηση Τραμπ-Ερντογάν στον Λευκό Οίκο ολοκληρώθηκε. Λίγες ώρες μετά μπορεί αν γίνει μια αποτίμηση και να διατυπωθούν με κάθε επιφύλαξη οι πρώτες εκτιμήσεις. Οι εντυπώσεις που δημιουργήθηκαν ασφαλώς δεν διαγράφονται και έχουν τη δική τους σημασία.

Οι ΗΠΑ εάν επιβεβαιώνουν κάτι, είναι ότι δεν είναι έτοιμες να εγκαταλείψουν την Τουρκία. Το μεγάλο παιχνίδι της Ευρασίας βρίσκεται σε εξέλιξη και η Ουάσινγκτον δεν σκοπεύει να παραδώσει την Άγκυρα στη Μόσχα και το Πεκίνο. Η περιοχή της Μεσογείου όμως, κυρίως λόγω του Ισραήλ αλλά όχι μόνο, μοιάζει να είναι μια διαφορετική υπόθεση.

Θα πρέπει να σημειωθεί, ότι προς το παρόν τουλάχιστον, πέραν του επικοινωνιακού ο Ερντογάν και η Τουρκία δεν έχουν κερδίσει τίποτα. Μόνο έχουν δώσει. Οι συμφωνίες για το αμερικανικό υγροποιημένο σχιστολιθικό φυσικό αέριο (LNG) και τα εκατοντάδες πολιτικά αεροσκάφη από την Boeing, αθροίζουν πολλές δεκάδες δισεκατομμύρια δολάρια. Εάν ωριμάσουν οι συνθήκες και το Μνημόνιο συνεργασίας για την ειρηνική χρήση της πυρηνικής ενέργειας, θα προσθέσουν μια δυο δεκάδες δισ. δολ. επιπλέον.

Πρακτικά, αυτό σημαίνει ότι δεν είναι μόνο η Ουάσινγκτον που δεν είναι έτοιμη να απομακρυνθεί από την Άγκυρα. Ισχύει και το αντίστροφο. Το αέναο παζάρι στο οποίο θέλγεται η τουρκική διπλωματία και ο Ερντογάν, προσωπικά προς όλες τις κατευθύνσεις, θα συνεχίσει και με τις ΗΠΑ. Σε αυτό το πλαίσιο, γίνεται κατανοητή η τουρκική τακτική της δημιουργίας ζητημάτων τα οποία στη συνέχεια μετατρέπονται σε διπλωματικά «χαρτιά» προς ανταλλαγή στο τραπέζι της διαπραγμάτευσης. Κι αυτό ας το έχουμε υπόψη και στην Ελλάδα.

Λέγεται στις ανταποκρίσεις ότι ένας όρος για να επανέλθει η Τουρκία στο πρόγραμμα των μαχητικών πέμπτης γενιάς F-35, θα είναι να σταματήσει να αγοράζει πετρέλαιο από τη Ρωσία. Αν και η πλήρης διακοπή του ενεργειακού εμπορίου ανάμεσα στην Άγκυρα και τη Μόσχα είναι απίθανη, το πιθανότερο είναι ότι θα επηρεαστεί το ποσοστό κάλυψης των τουρκικών ενεργειακών αναγκών από τη Ρωσία.

Money makes the world go ’round

Το συμπέρασμα βγαίνει αβίαστα. Αυτός που δεν ακολούθησε ποτέ τη συμμαχική πολιτική στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ, πάλι κερδισμένος βγαίνει! Όπως κάνει παγίως σε όλα τα μέτωπα, των ελληνοτουρκικών συμπεριλαμβανομένων, φυσικά και των σχέσεών του με τη Ρωσία και του προσπορίζουν όφελος!

Είναι ασφαλές να προβλέψει κανείς, ότι τουρκικός στόχος θα είναι να λάβει τα ανταλλάγματα, όχι διακόπτοντας την προμήθεια ρωσικού πετρελαίου και φυσικού αερίου, αλλά περιορίζοντάς την! Εξάλλου, αυτά είναι εύκολο να τα συμφωνήσεις, αλλά πολύ δύσκολα στην εφαρμογή τους. Το ποια θα είναι η έκβαση μένει να αποδειχθεί.

Την επαύριον της συνάντησης Τραμπ-Ερντογάν, εάν κάτι επιβεβαιώνεται είναι η γενική ισχύς του… ρητού «money talks, bullshit walks»! Κι αυτό ισχύει περισσότερο από όλους με τις ΗΠΑ του Τραμπ. Κατά συνέπεια, θα μπορούσε κανείς να ισχυριστεί ότι στον Ερντογάν διαμηνύθηκε ότι ο λογαριασμός της ζημιάς στην αμερικανική οικονομία από την εκδίωξη της Τουρκίας από το πρόγραμμα των F-35 που έλεγε πως θα αγόραζε 100+ αεροσκάφη… βαρύνει την ίδια!

Όσον αφορά την περιοχή μας, δυο τηλεγραφικές παρατηρήσεις. Η πρώτη είναι ότι οι κομπασμοί στην Ελλάδα περί «αγοράς επιρροής» λόγω της προμήθειας 1+1 (η δεύτερη στο μέλλον) μοίρας πολεμικών αεροσκαφών F-35 από την Πολεμική Αεροπορία, στερούνται σοβαρότητας. Ευτυχώς, η γεωπολιτική είναι κάτι πολύ ευρύτερο από το εξοπλιστικό εμπόριο. Αλλιώς θα ήμασταν χαμένοι από χέρι…

Η δεύτερη παρατήρηση αφορά το ότι πρώτο τηλεφώνημα του Τραμπ μετά τη συνάντηση με τον Ερντογάν ήταν στον Νετανιάχου. Διόλου απίθανο να ξεκίνησε τη συνομιλία λέγοντας του… «τον μάδησα»! Φυσικά, κι αυτό μισή αλήθεια είναι. Στο Ισραήλ αντιλαμβάνονται πολύ καλά τις ισορροπίες. Ακολουθεί η συνάντηση Τραμπ-Νετανιάχου που θα δημιουργήσει νέα δεδομένα.

Τώρα αρχίζουν τα δύσκολα…

Η διαπραγμάτευση με την Τουρκία δεν μπορεί να είναι αποκλειστικά διμερής και μόλις τώρα αρχίζει. Όλοι παρατήρησαν ότι ο Ερντογάν απέφυγε επιμελώς να προβεί σε οποιαδήποτε αναφορά στον Νετανιάχου και στον πόλεμο στη Γάζα, αγαπημένο του θέμα στις δημόσιες παρεμβάσεις του.

Οι Ισραηλινοί δεν αστειεύονται και η επιρροή τους στα κέντρα εξουσίας της Ουάσινγκτον είναι πολύ ισχυρή. Επίσης, οι αντιδράσεις παγκοσμίως για το θέμα της Γάζας έχουν καταγραφεί και προβληματίζουν πολλούς και εντός Ισραήλ. Αυτό το δεδομένο, βραχυπρόθεσμα, μπορεί να κλιμακώνει τον πόλεμο στη Γάζα. Όχι το αντίθετο. Ποιος μπορεί να αρνηθεί ότι στην ισραηλινή ηγεσία υπάρχει πεποίθηση ότι είναι η τελευταία τους ευκαιρία να ξεριζώσουν το πρόβλημα της Χαμάς μια κι έξω, προτού αντιμετωπίσουν άλλη πολιτική από την Ουάσινγκτον, υπό την ηγεσία κάποιου άλλου προέδρου;

Σε αυτή την κινούμενη άμμο ο Τραμπ προσπαθεί να βρει τη διαρρύθμιση που θα επιτρέψει την επιστροφή της Τουρκίας στο πρόγραμμα του F-35. Τις προηγούμενες ημέρες ανακοινώθηκε η πρόθεση της Ουάσινγκτον να χρηματοδοτήσει για το Ισραήλ, πέραν της ετήσιας δωρεάν βοήθειας ύψους 3,8 δισ. δολ. και για μια δεκαετία (38 δις. δολ. συνολικά), ένα νέο εξοπλιστικό πακέτο.

Προωθείται η πώληση 30 επιθετικών ελικοπτέρων Apache (3,8 δισ. δολ.) και 3.250 στρατιωτικών οχημάτων τύπου JLTV (1,9 δισ. δολ.), συνολικής αξίας 6,4 δισ. δολ (τα υπόλοιπα είναι 750 εκατ. δολ. για την υποστήριξη)! Ανήκει άραγε αυτή η πρόθεση στο πακέτο της διαπραγμάτευσης, με σκοπό να πειστεί η Ιερουσαλήμ να δώσει το πράσινο φως για την επαναφορά της Τουρκίας στο πρόγραμμα των F-35; Κι αν ναι, πώς θα αντιμετωπιστεί αυτό το δέλεαρ από τον Νετανιάχου;

Από την εικόνα ποτέ δεν βγήκαν τα ρωσικά συστήματα αντιαεροπορικής και αντιβληματικής προστασίας S-400 Triumf που έχει προμηθευτεί η Τουρκία, η απομάκρυνση των οποίων είναι -μέχρι στιγμής- βασική προϋπόθεση για την επιστροφή των Τούρκων στα F-35. Με αυτό ως δεδομένο, η εμφατική συμπερίληψη του ζητήματος προμήθειας του αντίστοιχου αμερικανικού συστήματος Patriot, μοιάζει να έχει τη δική της σημασία.

Παρότι είναι ψευδής ο συνήθης τουρκικός ισχυρισμός, ότι προμηθεύτηκαν τα ρωσικά επειδή S-400 επειδή οι Αμερικανοί «αρνήθηκαν να της πουλήσουν Patriot», αφού η αλήθεια είναι ότι η Άγκυρα επιθυμούσε πλήρη μεταφορά τεχνογνωσίας, ενώ δεν δίστασαν να κοροϊδέψουν (!) και τους Κινέζους που είχαν συμφωνήσει να τους πουλήσουν τα HQ-9, ικανοποιώντας όλες τις τουρκικές απαιτήσεις, η επαναφορά των Patriot στο τραπέζι μοιάζει να συνδέεται με τους S-400.

Η ευνοϊκή συγκυρία

Το πως θα το χειριστούν οι Αμερικανοί μένει να αποδειχθεί. Οι Ρώσοι έχουν σοβαρές απώλειες τέτοιων συστημάτων στο μέτωπο της Ουκρανίας και το κίνητρο επαναγοράς, θεωρητικά, είναι ισχυρότερο από ποτέ. Εναλλακτικά, έχουν και πελάτες (π.χ. Ινδία) που θα μπορούσαν να τα υποδεχθούν. Σε αυτό το σημείο όμως αξίζει να διατυπωθεί μια σκέψη: Εμπορικά, το να μην απομακρυνθούν οι S-400 από το τουρκικό οπλοστάσιο και παράλληλα να πάρει η Άγκυρα τα F-35, θα μπορούσε να ανοίξει τον δρόμο για την προώθησή τους και στην Ινδία…

Οι Τούρκοι, είναι γνωστό ότι όπου μπορούν, στις πλατφόρμες που προμηθεύονται ενσωματώνουν τουρκικά συστήματα. Το ίδιο κάνουν και οι Ισραηλινοί. Θα μπορούσε ένα F-35 με τουρκικά υποσυστήματα να αποτελέσει τον συμβιβασμό που θα ανοίξει το δρόμο για την ένταξή του στο τουρκικό οπλοστάσιο; Καθότι η ισραηλινή αμυντική βιομηχανία θεωρείται τεχνολογικά πολύ πιο προηγμένη; Οψόμεθα…

Και το μικρό γαλατικό χωριό…

Πού καταλήγουν όμως όλα αυτά για την Ελλάδα; Το μόνο βέβαιο είναι, ότι οι κομπασμοί πως «εμείς είμαστε ήδη μέσα και από το 2028 θα αρχίσουμε να υποδεχόμαστε τα F-35», είναι επιεικώς ανόητοι. Αυτό που παρακάμπτουν βολικά στην Ελλάδα, είναι το ότι μόνο όποιος διαπραγματεύεται σκληρά, στο τέλος καταγράφει κέρδη. Κι όταν είναι να συμβεί κάτι που δεν το επιθυμεί, εξασφαλίζει ανταλλάγματα.

Τουρκία και Ελλάδα είναι διαφορετικά γεωπολιτικά μεγέθη. Όμως, η προσπάθεια του Ερντογάν να υποβαθμίζει την Ελλάδα και τη γεωπολιτική της αξία, δεν έχει επίσης σχέση με την πραγματικότητα, αλλά είναι στοχευμένη για να συγκαλύψει το γεωπολιτικό πρόβλημα που ακούει στο όνομα «Ελληνισμός» για τη χώρα του.

Αντί πανηγυρισμών λοιπόν για τα F-35, ας επιδιώξουν οι κρατούντες να διεκδικήσουν κάτι και για την ελληνική πλευρά. Κακώς δεν σύνδεσαν την προμήθεια των F-35 με την αποδέσμευση συγκεκριμένων αεροφερόμενων όπλων (π.χ. AGM-158 JASSM, SDB II, JSM). Τη διαφορά την κάνουν τα όπλα, όχι οι πλατφόρμες από μόνες τους. Οι δε εκπλήξεις στον μαγικό κόσμο της παγκόσμιας αμυντικής βιομηχανίας είναι ενίοτε συγκλονιστικές και δεν εξαιρούν ούτε τα «υπερόπλα». Σημειώστε το αυτό…

Αντί πανηγυρισμών λοιπόν και παραφράζοντας γνωστή-διαχρονική ατάκα της νεολαίας, ας φροντίσουν να αλλάξουν τακτική και να διεκδικήσουν, διότι «τα καλά παιδιά πηγαίνουν στον παράδεισο, τα κακά πηγαίνουν παντού». Εξαρτάται βέβαια από το περιεχόμενο που δίνει καθένας στο «παράδεισος»…

 

Σε συνεργασία με το defence-point.gr