Αλλιώς τα λέει ο Ζαλούζνι…

Αυτό ισχύει ιδιαίτερα αν οι Ουκρανοί προμηθευτούν νέα δυτικά όπλα, οπότε η ρωσική οικονομία δεν θα αντέξει για πολύ, με αποτέλεσμα ο Πούτιν να αναγκαστεί να διαπραγματευτεί μειώνοντας τις απαιτήσεις του κλπ. “Στρατηγική αντοχή που θα στερήσει από τη Ρωσία τη δύναμη να υπαγορεύσει όρους μέσω του πολέμου” είναι ο τίτλος πρόσφατου άρθρου του Ζαλούζνι, ανώτατου διοικητή του ουκρανικού στρατού μέχρι το Φεβρουάριο 2024, που διατυπώνει πιο συγκεκριμένα ποιος θα έπρεπε να είναι ο στόχος της Ουκρανίας με τα σημερινά δεδομένα.

Αν και ο Ζαλούζνι είναι προσεκτικός στις διατυπώσεις ώστε να μην βλάψει την πολεμική προσπάθεια, το άρθρο αποκαλύπτει μια εικόνα του πολέμου που διαφέρει σημαντικά από τον τόνο που επικρατεί στη Δύση, από τα όσα υποστηρίζει σε συνεντεύξεις του ο Κέλογκ, ειδικός απεσταλμένος του Τραμπ και το δυτικό κόμμα του πολέμου. Εδώ θα περιοριστούμε σε ορισμένα αποσπάσματα:

«Ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος, με τη φθορά των χαρακωμάτων, έμοιαζε με πολλούς τρόπους με το φθινόπωρο 2023 [στην Ουκρανία]. Με απουσία εκτεθειμένων πτερύγων, ο μόνος επιθετικός ελιγμός ήταν η μετωπική διάσπαση της άμυνας του αντιπάλου – η οποία, καθώς η ταχυβολία, η εμβέλεια και η δύναμη πυρός του πυροβολικού αυξάνονταν, αποτελούνταν από πολυεπίπεδες οχυρωματικές αμυντικές θέσεις και γραμμές. Το αποτέλεσμα ήταν ο πόλεμος θέσεων: μια σχετική στασιμότητα σε όλο το μέτωπο όπου καμιά πλευρά δεν μπορούσε να διεξάγει επιθετικές επιχειρήσεις. Η επικράτηση αυτής της μορφής πολέμου κατά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο αντανακλούσε το γεγονός ότι τα όπλα της εποχής έκαναν την άμυνα πιο αποτελεσματική από την επίθεση.

Ο Ζαλούζνι για την διάσπαση των αμυντικών γραμμών

»Μόνο στην τελική φάση του πολέμου λύθηκε εν μέρει το πρόβλημα της διάσπασης των αμυντικών γραμμών, ωστόσο το ζήτημα της κεφαλαιοποίησης της διάσπασης παρέμεινε άλυτο. Η εκτεταμένη χρήση ταχύτατων αρμάτων μάχης υποστηριζόμενων από την αεροπορία έγινε δυνατή μόνο στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, που οδήγησε σε διέξοδο από το τέλμα. Σήμερα, Ρωσία και Ουκρανία έχουν φτάσει σε μια παρόμοια στασιμότητα. Από τα τέλη 2022 ο πόλεμος στο Ντονέτσκ έχει σταδιακά γίνει πόλεμος θέσεων. Βέβαια, η στασιμότητα διαφέρει στη μορφή.

»Παρά τη συνολική σταθερότητα της γραμμής προωθήσεις συμβαίνουν ακόμη, αργές, τοπικές ή ευρύτερες, με τα στρατεύματα να προχωρούν αργά με κόστος δυσανάλογες απώλειες που μπορούν όχι άδικα να παρομοιαστούν με κρεατομηχανή παρά με τα κοφτερά χτυπήματα από τους ελιγμούς τεθωρακισμένων. Ένα άλλο χαρακτηριστικό της στασιμότητας είναι ότι χωρίς αστραπιαίες διασπάσεις αντίπαλων γραμμών δεν μπορούσαν να υπάρξουν περικυκλώσεις, και χωρίς την ολική εξουδετέρωση της αντίπαλης αεράμυνας, οι αεροαποβατικές επιχειρήσεις –τόσο κομβικές στο νατοϊκό δόγμα– ήταν αδύνατες. Η ουσία του αδιεξόδου είναι όχι μόνο η αδυναμία διάσπασης αμυντικών γραμμών αλλά, πάνω απ’ όλα, η ανικανότητα να επιτευχθούν επιχειρησιακοί στόχοι, περιλαμβανομένης της επίτευξης επιχειρησιακού βάθους.

»Είναι αξιοσημείωτο ότι οι μεγάλες πολεμικής συγκρούσεις του 21ου αιώνα –σε Συρία, Ιράκ, Λιβύη και αλλού– δεν κατέληξαν σε στασιμότητα. Αυτοί οι πόλεμοι αντιπαρέθεταν εξελιγμένες ένοπλες δυνάμεις, όπως αυτές των ΗΠΑ και των νατοϊκών συμμάχων, ενάντια σε σκόπιμα πιο αδύναμους αντιπάλους, συνήθως υπολείμματα στρατών οργανωμένων στα σοβιετικά πρότυπα, ή άτακτους αντάρτικους σχηματισμούς. Στην Ουκρανία, αντίθετα, η Ρωσία αντιμετωπίζει για πρώτη φορά σε αυτόν τον αιώνα έναν σχεδόν όμοιο αντίπαλο, εξελιγμένο χάρη στους εταίρους μας, αν και μικρότερο σε μέγεθος και πόρους.

»Το πρόβλημα του πολέμου θέσεων έχει αποκαλύψει και ένα άλλο μοτίβο. Η μετάβαση σε πόλεμο θέσεων οδηγεί στην αύξηση της χρονικής διάρκειας και ενέχει μεγάλους κινδύνους τόσο για τις Ένοπλες Δυνάμεις όσο και για το κράτος στο σύνολό του. Επιπλέον, ευνοεί τον αντίπαλο που καταβάλει κάθε προσπάθεια για να αποκαταστήσει και να αυξήσει τη στρατιωτική του ισχύ. Αυτό ήταν ίσως το σημαντικότερο ζήτημα: χωρίς το ριζικό αναστοχασμό της στρατηγικής, κινδύνευε η επιτυχία στο πεδίο. Έτσι, η αναζήτηση μιας διεξόδου από τη στασιμότητα του πολέμου θέσεων θα προσέφερε σε κάποιον από τους εμπόλεμους μια πιθανότητα για πραγματική νίκη. Τι συνέβη λοιπόν τα τελευταία δυο χρόνια; Έχει υπάρξει κάποια επιτυχία απαλλαγής από αυτό το τέλμα που από την άποψη των πόρων της Ουκρανίας είναι ήδη προβλέψιμα μη αποδεκτό.

»Πίσω στις αρχές 2024, καθώς ο ουκρανικός στρατός ανέλαβε μια σαρωτική αναδιοργάνωση της διοίκησης και ελέγχου με μια νέα ηγεσία, οι Ρώσοι στρατιωτικοί σχεδιαστές ξεκίνησαν τη δική τους προσπάθεια να σπάσουν το αδιέξοδο. Αναγνώρισαν ότι η καθοριστική καινοτομία της “Ειδικής Στρατιωτικής Επιχείρησης” βρίσκεται στη εκτεταμένη χρήση των drones σε τακτικό επίπεδο. Για να είμαι δίκαιος, μέχρι τότε οι δικοί μας λόχοι drones λειτουργούσαν ήδη για ένα περίπου έτος – αν και με λιγότερα από όσα απαιτούνταν. Η Ρωσία μέχρι τότε χρησιμοποιούσε τα drones κυρίως ως βοηθητικά εργαλεία στόχευσης για το πυροβολικό και τις πυραυλικές δυνάμεις.

»Η Ρωσία είδε τότε στα drones τη διέξοδο από τη στασιμότητα: την κρυφή μαζική συσσώρευση και κατόπιν χρήση FPV και περιφερόμενων πυρομαχικών για να διαλύσει αμυντικές γραμμές, οχυρώσεις, τεθωρακισμένα και στρατεύματα σε βάθος. Οι στρατιώτες βρέθηκαν παγιδευμένοι κάτω από έναν “χαμηλό ουρανό” διαρκούς παρακολούθησης και επιθέσεων. Το πεδίο μάχης έγινε διάφανο, οι ελιγμοί αδύνατοι. Εδώ γίνεται προφανής η σχέση με τη στρατολόγηση: το ανθρώπινο δυναμικό παραμένει απαραίτητο για να κρατηθεί η γραμμή άμυνας.

»Σήμερα η εικόνα του πεδίου μάχης είναι σαφής: μεγάλες συγκεντρώσεις προσωπικού –ακόμη και στην άμυνα– δεν είναι πλέον υποστηρίξιμες. Κάθε συγκέντρωση στρατευμάτων προσκαλεί τη σχεδόν αυτόματη καταστροφή από FPV ή από το πυροβολικό καθοδηγούμενο από UAVs. Κατά συνέπεια η άμυνα οργανώνεται σε διεσπαρμένες θέσεις από μικρές ομάδες που επιχειρούν αυτόνομα κάτω από μεγάλη πίεση.

Όπως είναι φυσικό δεν είναι μόνο οι γραμμές επικοινωνίας που πλήττονται. Η ίδια η ιδέα των ασφαλών μετόπισθεν εξασθενίζει από τη στιγμή που η κλασσική τους θέση πίσω από τις προωθημένες μονάδες –οπουδήποτε εντός 40 χλμ– δεν είναι πλέον υποστηρίξιμη κάτω από το διαρκή έλεγχο πυρός του εχθρού. Έτσι, ο Ρώσοι κατέληξαν σε έναν άλλο τρόπο να λύσουν το αδιέξοδο μέσω της λεγόμενης διείσδυσης – την ατομική εισχώρηση στρατιωτών και μικρών ομάδων πεζικού ανάμεσα από τα κενά των αμυντικών μας θέσεων.

Οι μαζικές επιθέσεις

»Ανήμπορη να εξαπολύσει μαζικές επιθέσεις, η Ρωσία αντίθετα κατακλύζει τις θέσεις μας με μικρές ομάδες. Οι περισσότερες από αυτές τις επιθέσεις αποτυγχάνουν και αποτυγχάνουν αιματηρά. Ένας αιχμάλωτος παραδέχτηκε ότι οκτώ στις εννιά επιθέσεις αποτυγχάνουν. Ωστόσο, κάθε απόπειρα αποκαλύπτει τις θέσεις μας, φυλάκια παρατήρησης και ελέγχου πυρός. Τα καταστρέφει όταν μπορεί, και μας εξαναγκάζει να σπαταλάμε τα ελάχιστα πυρομαχικά και ιατρικές προμήθειες, εξαντλώντας τα στρατεύματά μας φυσικά και στο ηθικό τους.

»Όπως επιβεβαίωσε ο ίδιος αιχμάλωτος, οι ρωσικές τακτικές υπαγορεύουν ότι οι επιθέσεις συνεχίζονται μετά τις αποτυχίες όσο υπάρχει διαθέσιμο δυναμικό. Αργά ή γρήγορα με την επιμελητεία αποκομμένη από τα drones, αυτή η πίεση αναγκάζει τις δυνάμεις μας να εγκαταλείπουν τις θέσεις τους. Αυτό αναπόφευκτα αλλάζει τη διάταξη της γραμμής του μετώπου και δημιουργεί κινδύνους για γειτονικούς τομείς. Με αυτό τον τρόπο, μέσω της τακτικής του “θαψίματος” των αμυντικών μας θέσεων κάτω από μια διαρκή ροή επιθέσεων από μικρές ομάδες, το μέτωπο κινείται ασταμάτητα προς τη δική μας πλευρά. Εν ολίγοις, η στασιμότητα του πολέμου θέσεων όντως υφίσταται με όλα τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της. Ωστόσο, υφίσταται επίσης μια διαρκής τάση υπέρβασής της και είναι η Ρωσία που οδηγεί αυτή την τάση.

»Μέχρις ότου η Ρωσία βρει έναν τρόπο εξόδου από το αδιέξοδο, χάρη στη συσσώρευση ικανού δυναμικού που πνίγει τις θέσεις μας και προωθείται μέσω της διείσδυσης, το πιθανότερο είναι θα συνεχίσει να εξαντλεί τα στρατεύματά μας, συνδυάζοντας τις επιθέσεις με τον υπολογισμένο στόχο να προκαλεί τις μέγιστες απώλειες. Σε αυτή τη στρατηγική φθοράς τέτοιες απώλειες είναι συνειδητά αποδεκτές: οι εχθροπραξίες αποσκοπούν να εξασφαλίσουν ένα επίπεδο απωλειών που θα γίνουν αβάσταχτες για μας, ενώ συντηρούν μια μόνιμη κοινωνική πίεση, κυρίως μέσω της εντατικής στρατολόγησης.

»Το σωρευτικό αποτέλεσμα αυτής της συστηματικής εξασθένησης των ικανοτήτων μας, αργά η γρήγορα, θα είναι η πλήρης εξάντληση των στρατευμάτων μας. Είναι φανερό ότι νίκη για την Ουκρανία σήμερα σημαίνει την άρνηση στη Ρωσία της ικανότητάς της να υπαγορεύσει τους όρους της μέσω του πολέμου. Αυτό είναι το απολύτως ελάχιστο για επιβίωση. Η αντοχή του κράτους σε έναν πόλεμο φθοράς εξαρτάται σε τελική ανάλυση από την κατάσταση στο μέτωπο, παρά το γεγονός ότι οι μορφές και μέθοδοι μάχης έχουν αλλάξει δραματικά».

Ο Ζαλούζνι προειδοποιεί

Η απάντηση που δίνει ο Ζαλούζνι στο πώς η Ουκρανία θα εξασφαλίσει τη “στρατηγική αντοχή” είναι η απόκτηση πλεονεκτήματος καινοτομίας. Την εξηγεί στο μη μεταφρασμένο μέρος και μπορείτε να τη βρείτε σε ολόκληρο το άρθρο που δημοσιεύτηκε στις 24 Σεπτεμβρίου με τίτλο “Innovation as Core of Strategic Resilience: Denying Russia the Power to Dictate Terms Through War”. Μοιάζει ωστόσο περισσότερο με το ότι κάτι πρέπει να πει, προκειμένου κυρίως να επισημάνει τους κινδύνους για τη χώρα του παρά ότι πιστεύει και ο ίδιος τη δυνατότητα αυτή.

Σχετικά με τα παραπάνω μεταφρασμένα αποσπάσματα του Ζαλούζνι τέσσερις παρατηρήσεις:

• Πρώτον, ο Ζαλούζνι επισημαίνει εκτός της φανερά αργόσυρτης προώθησης των Ρώσων μια «διαρκή τάση υπέρβασης» αυτής της στασιμότητας από τη ρωσική πλευρά.
• Δεύτερον, επιβεβαιώνει εμμέσως πως αν δεν αλλάξει κάτι οι υψηλές απώλειες τείνουν να γίνουν «αβάσταχτες» για την ουκρανική πλευρά.
• Τρίτον, επισημαίνει ρητά ότι η συστηματική εξασθένηση της πολεμικής ικανότητας της Ουκρανίας οδηγεί στην πλήρη εξάντληση του στρατού και ότι η αντοχή της στον πόλεμο φθοράς εξαρτάται από την κατάσταση στο μέτωπο, που αφήνει σαφώς να εννοηθεί ότι δεν βαίνει θετικά για την Ουκρανία.
• Τέταρτον, , επισημαίνει εμμέσως πως αν δεν αλλάξει κάτι η “στρατηγική αντοχή” της Ουκρανίας μεσοπρόθεσμα απειλείται. Προειδοποιεί εμμέσως ο Ζαλούζνι για μια επικείμενη ποιοτική ανατροπή της σημερινής κατάστασης;