Φεστιβάλ “Φωνές Ψυχής”: Δράσεις κατά της Βίας

Έτσι, ένα θεατρικό φεστιβάλ κατά της Βίας είναι κατ’ αρχήν οξύμωρο, δεδομένου ότι τόσο οι παραστατικές, όσο και οι αφηγηματικές Τέχνες λειτουργούν κυρίως με τα παραδείγματα προς αποφυγήν, χρησιμοποιώντας τα εργαλεία της υπερβολής και της μεγέθυνσης. Έλεον και φόβον…” προκαλούσαν οι “τερατείες’ του Αισχύλου, ενόσω “ελεός” είναι το κούτσουρο του χασάπη, πάνω στο οποίο τεμαχίζονταν τα κρέατα…

Ακριβώς όπως η γλώσσα πάει και στέκεται επίμονα πάνω στο πρησμένο δόντι, προκειμένου να το θεραπεύσει, παρακάμπτοντας τα υπόλοιπα, έτσι και στην παραβολή του Ασώτου Υιού ο πατριάρχης θυσιάζει “τον μόσχον τον σιτευτό”, προκειμένου να υποδεχθεί τον μετανοήσαντα αμαρτωλό, προκαλώντας τη δικαία διαμαρτυρία του χρηστοήθη, πειθαρχημένου και νομότυπου άλλου υιού.

Στο θέατρο μεγεθύνεται αφηγηματικά και υπερβολικά η εξαίρεση, πρώτον επειδή είναι περισσότερο ενδιαφέρουσα (ως ασυνήθης) και δεύτερον γιατί έτσι επιτελείται τόσο ο διδακτικός, όσο και ο δραματοθεραπευτικός στόχος όλων των παραστατικών Τεχνών, αλλά και της Τέχνης γενικότερα, από την εποχή των βραχογραφών εντός των σπηλαίων έως τις σημερινές φωτισμένες (αλλά όχι και πάντα “φωτεινές”) οθόνες των οπτικοακουστικών τεχνολογικών μέσων, που χρησιμοποιούμε καθημερινώς εκόντες-άκοντες…

Αλλιώς δεν εξηγείται γιατί έχει γεμίσει η μεταμεσονύχτια τηλεοπτική ζώνη με τόσους κανίβαλους, βιαστές, κακοποιητές παντός είδους. Δεν πρόκειται απλώς για μόδα, μήτε για ένδειξη κατάπτωσης του σύγχρονου καταναλωτικού υλιστικού πολιτισμού μας, μιας “Κοινωνίας τής Αφθονίας” (όπως την χαρακτηρίζει ο διανοητής Μαρκούζε). Όμως αυτό συμβαίνει από την περίφημη “εποχή των σπηλαίων”, αν όχι και νωρίτερα. Ο Παγκόσμιος Πανανθρώπινος Πολιτισμός είναι ένας Λαβύρινθος, περνάει μέσα από καμπές, στροφές και γωνίες, που μαζεύουν “πουρί” και άλλα άχρηστα περιττώματα.

Το σίγουρο είναι πως ο μέσος χρηστοήθης θεατής καλώς γνωρίζει πως κάθε επιτέλεση υπόκειται σε μια τουλάχιστον “θεατρική-αφηγηματική” σύμβαση και είναι “μίμησις πράξεως” (σύμφωνα με την “Ποιητική” τού Αριστοτέλη). Υπό την προϋπόθεσιν φυσικά ότι δεν τελούνται αξιόποινες μη συναινετικές (μεταξύ ωρίμων τε και εχεφρόνων υποκριτών) επί σκηνής ή στο κινηματογραφικό πλατώ ή στο τηλεοπτικό στούντιο (όπως έγινε στο γύρισμα τού “Τελευταίο τανγκό στο Παρίσι”, σύμφωνα με την εμπεριστατωμένη και βάσιμη καταγγελία τής παθούσας)…

Ο Diderot διατύπωσε το “Παράδοξο” ότι ο ηθοποιός πρέπει να κρατιέται σε συναισθηματική απόσταση ασφαλείας από τον ψυχικό κόσμο του δραματικού προσώπου, το οποίο καλείται (κι αναλαμβάνει) να υποδυθεί. Το ίδιο ισχύει για τον θεατή. Κι ακόμα περισσότερο, δεδομένου ότι ο επαγγελματίας τεχνίτης έχει κατακτήσει την ανάλογη αρματωσιά κι έχει αποκτήσει ήδη τα αναγκαία αντισώματα. Τι γίνεται όμως με τον ανώριμο ή ανήλικο θεατή, που υπακούοντας στο πρωτογενές “μιμητικό ένστικτο” αντιγράφει κοινωνικές συμπεριφορές, που δεν θα επέλεγε ποτέ “οικεία τε και ελευθέρα βουλήσει;”.

Η θεατρική δράση κατά της βίας

Η αναπαράσταση της βίας σε μια θεατρική δράση κατά τής βίας προσκρούει σε αυτή την εγγενή αντίφαση, που μπορεί να αξιοποιηθεί οπτικοακουστικώς υπέρ τής θεαματικότητας. Το οξύμωρο όμως παραμένει: γιατί δεν επιλέγουμε το αντίθετο “παράδειγμα προς μίμησιν”; Η απάντηση διαφέρει ανάλογα με τα χωροχρονικά, τα πολιτισμικά, τα θρησκευτικά, τα ιδεολογικά, τα πολιτικά-κοινωνικά συμφραζόμενα. Η ασαφής και ακαθόριστη “περιρρέουσα ατμόσφαιρα” ποικίλει ανάλογα με την προφορική Παράδοση, την τοπική κουλτούρα, το πολιτισμικό πλαίσιο, τους σκοπούς που υπηρετεί μια συγκεκριμένη πολιτιστική δράση και τα λοιπά…

Στην εποχή του δημοκρατικού πλουραλισμού και της συμπεριληπτικής ανεκτικότητας, η καθημερινή εξάσκηση τόσο της Ενσυναίσθησης, όσο και της Κριτικής Σκέψης είναι ικανή και αναγκαία συνθήκη για την ασφαλή περιήγηση στο διαδικτυακό πέλαγος εισερχομένων πληροφοριών, που δεν συμβάλλουν στη Γνώση, παρά μόνον εάν ξεχωρίσουν τα fake news από τις αληθινές ειδήσεις. Ο εγκέφαλος και η γενικότερη ψυχοσωματική δομή τού σύγχρονου μεταιχμιακού ανθρώπου είναι ιδιαίτερα επιβαρυμένα από την πληθώρα, από τον καταιγισμό των εισερχομένων “σημάτων” διαφορετικών, συμπληρωματικών ή παραπληρωματικών, γλωσσικών ή παραγλωσσικών κωδίκων, που δεν είναι όλοι ανιχνεύσιμοι ή τυποποιήσιμοι-αναλύσιμοι-ταξινομήσιμοι…

Η αναγεννησιακή Καλλιτέχνης και Άνθρωπος, Αλμπέρτα Τσοπανάκη, στο ανοικτό “Θέατρο Παραμυθίας” δημιούργησε, στηρίζει, συντονίζει, εμψυχώνει μία κυψέλη καινοφανών δημιουργών απ’ όλα τα είδη Λόγου και Τέχνης, που συναντούν εκεί τους παλαιότερους κι εμπειρότερους, τους παλαίμαχους και καταξιωμένους-διακεκριμένους Πνευματικούς Εργάτες, διαδρώντας και συνδημιουργώντας πολιτιστικά αγαθά, που εγγράφονται με θετικό κοινωφελές πρόσημο στην περιρρέουσα ατμόσφαιρα τής μεταβατικής εποχής μας.

Μετά από το θεσμοθετημένο πλέον “Φεστιβάλ Παραμυθιού” έρχεται φέτος το άκρως πρωτότυπο και ρηξικέλευθο Φεστιβάλ Φωνές Ψυχής “Δράσεις κατά της βίας”, που ξεκίνησε με ευοίωνη αθρόα προσέλευση μυημένου κοινού την Πέμπτη 16 Οκτωβρίου 2025 στο Θέατρο Παραμυθίας και συνεχίζεται εντός κι εκτός σκηνής-πλατείας και στο ποιητικότατο καφενείο-εντευκτήριο απέναντι. Ο δρόμος με το μυθικό όνομα “Οδός Παραμυθίας” δημιουργεί μία σχεδόν μεταφυσική, κινηματογραφική (θυμίζοντας τον Ταρκόφσκι) “μαγική” ατμόσφαιρα. Επισκεφθείτε το και γνωρίστε τους θαυμάσιους-αξιοθαύμαστους ηρωικούς αυτούς Ανθρώπους. Γιατί υπάρχει σημαντικώς διογκούμενο Πολιτισμικό Κεφάλαιο σήμερα.