Ένα κόμμα προσχωρεί σ’ ένα πρόσωπο! – Ο ΣΥΡΙΖΑ προσδένεται στον Τσίπρα!

Η πρόταση του προέδρου του κόμματος, Σωκράτη Φάμελλου, για συμπόρευση του εναπομείναντος ΣΥΡΙΖΑ με τον Αλέξη Τσίπρα, όταν-όποτε και εάν αυτός ανακοινώσει την κίνηση του, έγινε δεκτή κατά πλειοψηφία, με μόνη εξαίρεση τον Παύλο Πολάκη και το στρατόπεδο του.

Ο “αψύς Κρητικός” χαρακτήρισε την παραίτηση Τσίπρα από την βουλευτική έδρα – ουσιαστικά και από το κόμμα με το οποίο εκλέχτηκε πρωθυπουργός – ως «διασπαστική κίνηση», δήλωση με την οποία διαφώνησε ο Φάμελλος, η πλειοψηφία και σύμφωνα με πληροφορίες μέχρι και ο Νίκος Παππάς, παρόλο που το προηγούμενο διάστημα έμοιαζε να είχε συμπορευτεί με τον Πολάκη στο θέμα Τσίπρα. Μέχρι στιγμής ο πρώην πρωθυπουργός δεν έχει σχολιάσει την απόφαση της Κουμουνδούρου.

Όμως, δεν ήταν μόνο η παραίτηση Τσίπρα από την βουλευτική έδρα που επέφερε ένα τέλος εποχής στον ΣΥΡΙΖΑ, αλλά και η παραίτηση του από την προεδρία του κόμματος, μετά την διπλή-οδυνηρή εκλογική ήττα του 2023. Για την παραίτηση Τσίπρα γράφτηκαν πολλά. Ίσως πολλά περισσότερα για την άνοδο του “κομήτη” Στέφανου Κασσελάκη, ειδικά για την φερόμενη-παρασκηνιακή στήριξη του από τον πρώην πρωθυπουργό, μέχρι που οδηγήθηκε σε σύγκρουση και με τον δεύτερο και την ισχυρή ομάδα του στην Κουμουνδούρου…

Σύγκρουση που επέφερε την επεισοδιακή καθαίρεση Κασσελάκη, το ακόμα πιο επεισοδιακό Συνέδριο με τον αμφιλεγόμενο αποκλεισμό του από τις εσωκομματικές εκλογές και τελικώς ακόμα μία διάσπαση, από τις πολλές που γνώρισε το κόμμα – από την υπογραφή του τρίτου Μνημονίου, μέχρι την εκλογή-έκπληξη του Κασσελάκη… Διάσπαση, που ήταν ίσως η πιο οδυνηρή, καθώς με αυτή ο ΣΥΡΙΖΑ απώλεσε την θέση της αξιωματικής αντιπολίτευσης.

Πάντως, παρά τις πολλαπλές παρεμβάσεις του το τελευταίο διάστημα, από την τροπολογία για τον Άγνωστο Στρατιώτη, μέχρι την Γάζα, την Δικαιοσύνη και τα Τέμπη, ο Τσίπρας επικρίνεται ότι ουδέποτε προχώρησε σε μία αυτοκριτική για αίτια της οδυνηρής του ήττας. Μένει να δούμε αν το επικείμενο βιβλίο του “Ιθάκη” μας διαφωτίσει επί αυτού…

«Ίσως σύντομα να ταξιδέψουμε πάλι μαζί σε πιο όμορφες θάλασσες», είχε αναφέρει στο βίντεο που συνόδεψε την παραίτηση του από την βουλευτική έδρα. Ο ίδιος είχε χαρακτηρίσει την άνοδο του ΣΥΡΙΖΑ στην κυβέρνηση ως «ένα ταξίδι στην εξουσία με παγίδες, αλλά και συναρπαστικό». Πλέον ο ΣΥΡΙΖΑ συγκεντρώνει μονοψήφια ποσοστά στις δημοσκοπήσεις και ο κομματικός του μηχανισμός, πλην Πολάκη, κατανοεί πως αν βρεθούν απέναντι στο κυοφορούμενο κόμμα Τσίπρα θα πάνε ακόμα πιο κάτω, με δεδομένη την διεισδυτικότητα που εμφανίζει ο πρώην πρωθυπουργός στα γκάλοπ, την στιγμή που δεν έχει κηρύξει ακόμα κόμμα.

Τσίπρας, Κασσελάκης και Κουμουνδούρου

Πάνε οι εποχές που όταν ο ΣΥΡΙΖΑ συγκέντρωνε μικρά μονοψήφια ποσοστά, τα μέλη του μπορούσαν να υπερηφανεύονται για την κουλτούρα τους. Aπό το 2012 και έπειτα ο οικείος και ελιτίστικος πολιτικός μικρόκοσμος της Κουμουνδούρου έγινε γλυκιά ανάμνηση. Δεν είναι διόλου τυχαίο πως κύριο σύνθημα του Κασσελάκη στις εσωκομματικές εκλογές ήταν «εγώ μπορώ να κερδίσω τον Μητσοτάκη», κάτι που φάνηκε ότι πίστεψε σημαντικό μέρος των ανθρώπων που τον ψήφισαν, παρόλο που ο ίδιος δεν ήταν καν μέλος του ΣΥΡΙΖΑ!

Ο μεγάλος φόβος ήταν πως υπό το βάρος της συντριπτικής ήττας στις διπλές εκλογές του ΣΥΡΙΖΑ, το κόμμα θα επέστρεφε στην δεκαετία του 2000, στην εποχή του “μικρού βασιλείου” της ριζοσπαστικής Αριστεράς. Να σημειωθεί ότι παρά την εκρηκτική προεδρία του, τις θυελλώδεις συγκρούσεις με συντρόφους του, τις νέες διασπάσεις που προέκυψαν, αλλά και το αμφιλεγόμενο στυλ του Κασσελάκη (που είχε λάβει διαστάσεις κανονικού μιντιακού και σοσιαλ-μιντιακού τυφώνα) ο ΣΥΡΙΖΑ κατάφερε να διατηρήσει την δεύτερη θέση στις ευρωεκλογές, σχεδόν τρεις μονάδες κάτω από το ποσοστό του 2023.

Σύμφωνα με εκτιμήσεις αρκετών, το πρόβλημα στον ΣΥΡΙΖΑ ουδέποτε ήταν ο Τσίπρας. Για αυτό και η παραίτησή του από την ηγεσία δεν άνοιξε τον δρόμο για μία ομαλή πολιτική-εκλογική ανάκαμψη. Το πρόβλημα ήταν πάντα ο πυρήνας του κομματικού μηχανισμού, “παιδί” του οποίου ήταν και ο Τσίπρας και επίδοξοι διάδοχοί του, με την εξαίρεση βεβαίως του Κασσελάκη. Ο ίδιος ο Κασσελάκης,  κατά τις εσωκομματικές εκλογές εμφανίζονταν ως συνεχιστής «του Αλέξη» (όπως ο ίδιος έλεγε εμφατικά) συνεχιστής αποκλειστικά του χαρισματικού προκατόχου ως προσώπου, όχι όμως συνεχιστής του κομματικού μηχανισμού του ΣΥΡΙΖΑ, ή του περιβάλλοντος Τσίπρα, με τα οποία τελικώς ήλθε σε σύγκρουση.

Ο ίδιος ο κ. Κασσελάκης και υποστηρικτές του έχουν αποδώσει την καθαίρεση του και σε παρασκηνιακές ενέργειες του Τσίπρα, όχι μόνο του βαθέος κόμματος, για το οποίο, όπως δείχνουν οι εξελίξεις, εξακολουθεί να αποτελεί σημείο αναφοράς ο πρώην πρωθυπουργός. Εξ’ ου και η πρόταση συμπόρευσης πέρασε με άνετη πλειοψηφία.

Η άνοδος

Η ιστορία “συνωμότησε για να μετατρέψει ένα –βολεμένο παλαιότερα στον ρόλο του– κόμμα διαμαρτυρίας, αρχικά σε αξιωματική αντιπολίτευση και στη συνέχεια σε κυβερνητικό κόμμα. Όπως είναι γνωστό, ο μεγάλος πολιτικός χορηγός του ΣΥΡΙΖΑ ήταν το Μνημόνιο. Αυτό ξήλωσε πολιτικοεκλογικά το ΠΑΣΟΚ. Αυτό έστειλε στην αγκαλιά του Τσίπρα πλήθη απεγνωσμένων και μισο-κατεστραμμένων μικρομεσαίων.

Πριν προσγειωθεί ανωμάλως με το συμβιβασμό τον Ιούλιο του 2015, ο μικρός “αγνός και πρόβειος” ΣΥΡΙΖΑ πίστευε τότε ότι με την τότε κατακόρυφη εκλογική άνοδό του επιτέλους δικαιωνόταν η μακρόχρονη μοναχική πορεία του, ότι επιτέλους οι μάζες είδαν το φως το αληθινό κι ασπάστηκαν τις ιδέες του! Γι’ αυτό και σαν βλοσυρός πορτιέρης υπέβαλε τότε σε αυστηρό face control αριστεροσύνης τους πρώην πασόκους που συνωθούνταν στις πύλες του.

Ο ΣΥΡΙΖΑ του 3%

Όσοι παραδοσιακά κόλλαγαν “ένσημα” στην Κουμουνδούρου είχαν την τάση να βλέπουν τον “πράσινο” σαν μικροαστό βουτηγμένο στην πολιτική αμαρτία. Του έκαναν τη χάρη, βέβαια, να δέχονται την ψήφο του! Αλλά μέχρις εκεί. Ήθελαν την ψήφο των κεντροαριστερών, αλλά όχι τους ίδιους ως πολιτικές οντότητες. Σαράντα τόσα χρόνια περίμεναν υπομονετικά στη στάση το λεωφορείο της εξουσίας και όταν το είδαν το 2014 να έρχεται θα άφηναν τους νεοφερμένους να ανέβουν μαζί τους; Με αυτά και με εκείνα ήταν τότε πιο εύκολο να σε δέχονταν στο Χάρβαρντ, παρά σε τοπική οργάνωση του ΣΥΡΙΖΑ!

Ο Τσίπρας συνήθιζε να κρατά τις ισορροπίες μεταξύ του “κοινωνικού ΣΥΡΙΖΑ” και του παλαιού κομματικού 3-4%: Με τις τοπικές επιτροπές να είναι αυτοδιοικούμενες, υπήρχε δυσκολία στην εγγραφή νέων μελών, καθώς οι μικρογραφειοκράτες της Κουμουνδούρου διακατέχονταν από το σύνδρομο του οικοπεδούχου. Βαθιά μέσα τους θεωρούσαν τον ΣΥΡΙΖΑ ιδιοκτησία τους, παραγνωρίζοντας πως στο “οικόπεδο” δεν υπήρχε πλέον το ταπεινό “μπακάλικο” του 3-4% και πως η πολιτική πλημμυρίδα το είχε μετατρέψει σε μεγάλο σουπερμάρκετ.

Αυτό δεν μπορούσε να συμβεί, χωρίς τις μαζικές εκλογικές εισροές από την Κεντροαριστερά και όχι μόνο. Είναι χαρακτηριστικό πως μέχρι τον Μάρτιο του 2022, τα μέλη του κόμματος ήταν μόλις πάνω από 60.000, περιορισμένα για ένα κόμμα εξουσίας. Ήταν η περίοδος που ο Τσίπρας είχε επιλέξει το πρώτο άνοιγμα του κόμματος στην ευρύτερη κοινωνία, που οδήγησε τελικώς να ψηφίσουν περίπου 150.000 άτομα στις εκλογές για την ανάδειξη του προέδρου και της νέας Κεντρικής Επιτροπής του κόμματος. Το συγκεκριμένο άνοιγμα έγινε τρία χρόνια μετά την ήττα του 2019, αργοπορημένα και ανολοκλήρωτα, καθώς ο Τσίπρας απέφυγε να συγκρουστεί με τις αντιστάσεις της Κουμουνδούρου, η οποία αγωνιζόταν να διατηρήσει τον έλεγχο του ΣΥΡΙΖΑ.

Οι συνιστώσες του Αλαβάνου

Ποια ήταν όμως η διαδρομή του κόμματος; Στη δεκαετία του 2000, επί “βασιλείας” Αλέκου Αλαβάνου, η συγκατοίκηση με τις ολιγομελείς συνιστώσες της σκόρπιας και πολύχρωμης Αριστεράς (περιλάμβανε από ριζοσπάστες σοσιαλιστές, μέχρι αριστεριστές και αναρχικούς) είχε στόχο την κοινοβουλευτική επιβίωση. Οι συνιστώσες, όμως, δεν απειλούσαν την παραδοσιακή τάξη πραγμάτων στην Κουμουνδούρου.

Υπήρχαν, άλλωστε, παρεμφερείς πολιτικές διαδρομές και συγγενείς ιδεοληψίες. Γι’ αυτό και γρήγορα επήλθε όσμωση που ανακάτεψε την εσωκομματική τράπουλα. Με τους “πράσινους” εκλογικούς πρόσφυγες, όμως, τα πράγματα ήταν διαφορετικά. Αυτοί δεν ήταν από την ίδια γειτονιά. Και ήταν πολλοί, άρα και απειλή για την πρωτοκαθεδρία των “οικοπεδούχων”. Γι’ αυτό και η συμβίωση ήταν εξαρχής σχεδόν καταναγκαστική.

Στο πρώτο συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ, τον Φεβρουάριο του 2014, οι πασοκογενείς βουλευτές, που είχαν πρωτεύσει σε σταυρούς στις εκλογές του 2012, ούτε καν είχαν τολμήσει να θέσουν υποψηφιότητα. Και όσοι το τόλμησαν πετσοκόφτηκαν από τα κομματικά δρεπανηφόρα. Σε αντίθεση με τον παραδοσιακό συριζαίο, ο πασοκογενής ήταν ζυμωμένος με την εξουσία. Η μικρογραφειοκρατία της Κουμουνδούρου φοβόταν τότε ότι μετά την απόφαση για διεύρυνση, οι “πρόσφυγες” πασόκοι θα αποκτούσαν ισχυρά ερείσματα στην επόμενη Κοινοβουλευτική Ομάδα.

Ιδεολογική παρουσία

Αν και η λεγόμενη Ανανεωτική Αριστερά παρέμεινε εκλογικά ισχνή καθ’ όλη τη διάρκεια της μεταπολίτευσης, διατήρησε ισχυρή ιδεολογική παρουσία στη δημόσια σφαίρα με δεσπόζουσα θέση στα Μίντια και στους ιδεολογικούς μηχανισμούς του κράτους. Μπορεί, λοιπόν, τα στελέχη της να μη γεύτηκαν την εξουσία στα ανώτερα της επίπεδα, όπως οι της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ, αλλά η συγκυρία έθρεψε τον ιδεολογικό και πολιτιστικό ναρκισσισμό τους, συχνά σε βαθμό αλαζονείας. Ναι μεν μιλούσαν εξ ονόματος και για τα συμφέροντα των λαϊκών τάξεων, αλλά κατά κανόνα κρατούσαν απόσταση από τον λαϊκό άνθρωπο και τις λαϊκές παραδόσεις.

Για δεκαετίες, από τις ταβέρνες των Εξαρχείων, αλλά και από κομψά ακριβά εστιατόρια, πολιτικολογούσαν και επί χάρτου έλυναν προβλήματα με την κατηγορηματικότητα του κατόχου της μοναδικής αλήθειας. Υπερασπίζονταν με πάθος τη δημόσια παιδεία, αλλά έστελναν τα παιδιά τους σε ακριβά ιδιωτικά σχολεία. Ενώ με υπερηφάνεια τόνιζαν την αριστεροσύνη τους, απολάμβαναν τη συμπάθεια των ισχυρών και συχνά, λόγω καλών σπουδών, είχαν άνετη πρόσβαση στους κρατικούς μηχανισμούς και στις μεγάλες εταιρείες. Γι’ αυτό ο Ανδρέας Παπανδρέου τους αποκαλούσε περιφρονητικά «Αριστερά των σαλονιών».

Η παράδοση αυτή του ΚΚΕ εσωτερικού μεταλαμπαδεύτηκε στην ΕΑΡ, στον Συνασπισμό και στη συνέχεια στον ΣΥΡΙΖΑ, αν και όχι σ’ όλες τις φυλές του. Όταν ήταν προ των πυλών της εξουσίας, ο Τσίπρας είχε επισκεφτεί το Άγιο Όρος και είχε παρευρεθεί σε δύο θρησκευτικούς γάμους! Τον Αύγουστο του 2022 είχε κάνει ανάρτηση για την ημέρα του Δεκαπενταύγουστου, για την Παναγία, με αποτέλεσμα να δεχθεί ειρωνικές επιθέσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Στην πλειονότητά του ο ΣΥΡΙΖΑ του 3% απεχθάνεται κάθε τι που αφορά όχι μόνο τη θρησκεία, αλλά και το έθνος. Λατρεύει να αποδομεί οτιδήποτε εθνικό και αντίθετα υπερασπίζεται με πάθος κάθε είδους μειονότητα. Ένας μέρος αυτού του ΣΥΡΙΖΑ του 3%  (φυσικά όχι αποκλειστικά) προκάλεσε την διάσπαση, επί προεδρίας Κασσελάκη…

Από κομπάρσος πρωταγωνιστής

Βλέπετε, όσο η Ανανεωτική Αριστερά ήταν ένα καθωσπρέπει μικρό κόμμα διαμαρτυρίας, οι ιδεοληψίες της, (π.χ. ότι τα Σκόπια μπορούν να λέγονται Μακεδονία), δεν προκαλούσαν αντιδράσεις. Αντιμετωπίζονταν από το σύστημα με κατανόηση σαν ιδεολογικές εκκεντρικότητες. Τα πράγματα άρχισαν να αλλάζουν όταν ο ΣΥΡΙΖΑ απέκτησε λόγω Μνημονίου δυναμική μεγάλου κόμματος. Οι όποιες επικρίσεις, μάλιστα, μετατράπηκαν σε ανοιχτή εχθρότητα, όταν η κρίση μετέτρεψε το κόμμα του Τσίπρα από κομπάρσο σε πρωταγωνιστή.

Ο συριζαίος ήταν ανέκαθεν ερωτευμένος με τον εαυτό του. Όταν άρχισε να χαϊδεύει την εξουσία δεν πιανόταν. Όταν εγκαταστάθηκε στους θώκους της εξουσίας άρχισε να σιγά-σιγά να συνειδητοποιεί ότι πια δεν μπορούσε να κάνει πολιτική μόνο με συνθήματα και καταγγελίες. Ως κυβέρνηση, ο ΣΥΡΙΖΑ αναγκάστηκε συχνά με επώδυνο τρόπο και με κόστος για την οικονομία και κοινωνία να επαναπροσδιορίσει τον ρόλο του και να κάνει ιδεολογικοπολιτικές υπερβάσεις.

Το γεγονός αυτό είχε φέρει την παλιά φρουρά αντιμέτωπη με τον εαυτό της. Από τη μία ορκιζόταν στα παραδοσιακά ιερά και όσια. Από την άλλη, όμως, η πλανεύτρα εξουσία τον έκανε να υπογράψει το τρίτο μνημόνιο και να αποδειχθεί ο πιο καλός ο μαθητής στην εφαρμογή του. Είναι αλήθεια ότι το καλοκαίρι του 2015 η “μεγάλη στροφή” είχε προκαλέσει διάσπαση, μεταξύ άλλων από την Ζωή Κωνσταντοπούλου. Αλλά και όσοι παρέμειναν στον ΣΥΡΙΖΑ θα σε έκαναν εχθρό εάν αμφισβητούσες την αριστεροσύνη τους: Κατάφεραν να συνδυάζουν την υψωμένη αριστερή σημαία τους με την κυβερνητική πολιτική, ένα μυστήριο που για να απαντηθεί απαιτεί υψηλές δόσεις διαλεκτικού υλισμού!

Θυμόμαστε η Κοινοβουλευτική Ομάδα του ΣΥΡΙΖΑ είχε υπερψηφίσει χωρίς διαρροές τα εκάστοτε οδυνηρά μέτρα που επέβαλλαν οι δανειστές, στα πλαίσια του τρίτου Μνημονίου, μέτρα που έφεραν την υπερφορολόγηση της μεσαίας τάξης που ακόμα “στοιχειώνει” τον ΣΥΡΙΖΑ. Ακολούθησε η Συμφωνία των Πρεσπών που έφερε για δεύτερη φορά τον ΣΥΡΙΖΑ αντιμέτωπο με την λαϊκή ετυμηγορία, συμφωνία που ο Τσίπρας υπερασπίστηκε στην δήλωση παραίτησης του από την προεδρία του κόμματος. Μέρος δε του ΣΥΡΙΖΑ, ειδικά η “τσιπρική φρουρά”, στήριξε και ανέχτηκε τον Κασσελάκη και προφανώς θα στοιχίζονταν υπό την ηγεσία αν για παράδειγμα έφερνε έστω ένα 22% στις ευρωεκλογές.

Επομένως, μνημόνιο υπέγραψαν, τον Κασσελάκη ανέχτηκαν, τους είναι επομένως δύσκολο να στηρίξουν και να στοιχηθούν υπό τον άνθρωπο που τους έκανε κυβέρνηση; Βέβαια, το ποσοστό που φαίνεται δημοσκοπικά να παίρνει το κόμμα Τσίπρα απέχει κατά πολύ από το 32% που είχε κατακτήσει στις εκλογές του 2019, που τον κατέστησαν αξιωματική αντιπολίτευση. Ποσοστό που ο Τσίπρας θεωρούσε έκτοτε δεδομένο και όπως απέδειξε η μετέπειτα πορεία μόνο δεδομένο δεν ήταν…