Σε νέα Συρία μετατρέπεται το Σουδάν – Ο ρόλος Χαφτάρ στον εμφύλιο

Μετά από 18 μήνες πολιορκίας, οι δυνάμεις των παραστρατιωτικών “Δυνάμεων Ταχείας Υποστήριξης” (RSF) κατέλαβαν όλες τις μεγάλες πόλεις της περιοχής του Νταρφούρ, διχοτομώντας επί της ουσίας και επίσημα την χώρα. Οι RSF υπό την ηγεσία του Μοχάμεντ Χάμνταν Νταγκαλό, γνωστού ως Χεμεντί, αποτελούν την μία πλευρά του εμφυλίου στο Σουδάν. Η άλλη πλευρά είναι ο επίσημος σουδανικός στρατός, υπό την ηγεσία του στρατηγού Αμπντέλ Φατάχ Μπουρχάν.

Ο RSF κατηγορούνται από τον σουδανικό στρατό, την ΕΕ και διεθνείς οργανώσεις, για φρικτά εγκλήματα πολέμου, μεταξύ των οποίων μαζικές εκτελέσεις, βιασμούς και επιθέσεις σε χωριά μη αραβικών φυλών. Η επί μήνες πολιορκούμενη πόλη Ελ-Φασέρ ήταν η τελευταία που έπεσε στα χέρια τους. Οι εικόνες που κυκλοφορούν δείχνουν ότι η κατάληψη της έγινε σε ένα όργιο σφαγών, από τις δυνάμεις των RSF. Οι παραστρατιωτικοί, υπό την ίδια μάλιστα ηγεσία, έχουν κατηγορεί για εγκλήματα πολέμου και στους εμφυλίους που είχαν συνταράξει την χώρα στο πρόσφατο παρελθόν, μάλιστα σε συνεργασία με τον στρατό που πολεμούν σήμερα!

Σύμφωνα με τον σουδανικό στρατό, οι RSF διέπραξαν φρικτά εγκλήματα κατά αμάχων για να πετύχουν την κατάληψη της πόλης, εκτελώντας περισσότερους από 2.000 πολίτες, οι περισσότεροι από τους οποίους ήταν γυναίκες, παιδιά και ηλικιωμένοι. Ο ηγέτης τους, Χεμεντί, δήλωσε πως θα επιτύχει την ενότητα της χώρας «με ειρήνη ή με πόλεμο», δεσμευόμενος ότι «θα λογοδοτήσουν όσοι διέπραξαν λάθη» μία έμμεση παραδοχή των σφαγών. Προηγουμένως ο στρατηγός Μπουρχάν παραδέχτηκε την αποχώρηση των δυνάμεων του.

Νέα Συρία το Σουδάν;

Με την χώρα να διχοτομείται κατά το πρότυπο της Λιβύης, ο μεγάλος φόβος είναι το Σουδάν να μην μετατραπεί σε νέα Συρία ή Σομαλία, με δεδομένη την ιστορική σημασία της χώρας για την περιοχή και την καίρια γεωγραφική της θέση. Να σημειωθεί ότι το Σουδάν αποτελεί την τρίτη μεγαλύτερη σε έκταση χώρα της αφρικανικής ηπείρου, τη δεύτερη μεγαλύτερη αραβική και η δέκατη έκτη μεγαλύτερη χώρα παγκοσμίως. Συνορεύει με την Αίγυπτο (Βόρεια), την Ερυθραία και την Αιθιοπία (Ανατολικά), το Νότιο Σουδάν στα Νότια (ανεξαρτητοποιήθηκε το 2011 από διάσπαση της χώρας, έπειτα από παλαιότερο εμφύλιο) και την Κεντροαφρικανική Δημοκρατία (Νοτιοδυτικά), το Τσαντ (Δυτικά) και τη Λιβύη (Βορειοδυτικά). Βρέχεται από την Ερυθρά θάλασσα και το διασχίζει ο ποταμός Νείλος.

Το Σουδάν, όπως και η Λιβύη, θεωρείται χώρα-γέφυρα του αραβικού κόσμου με την Αφρική. Πολύ πριν την Αίγυπτο και τον Ερντογάν, το Σουδάν ήταν η πρώτη χώρα που η Μουσουλμανική Αδελφότητα κατέλαβε την εξουσία, υποστηρίζοντας το πραξικόπημα του επί δεκαετίες ηγέτη της χώρας, στρατηγού Ομάρ Μπασίρ.

Αν και ο Μπασίρ στην πορεία περιθωριοποίησε τους πιο ριζοσπάστες ηγέτες της Αδελφότητας, ειδικά τον χαρισματικό αρχηγό της Χασάν αλ Τουραμπί, πάντα όμνυε σε ένα κράμα εθνικισμού και Πολιτικού Ισλάμ (συμμαχώντας και με τον ριζοσπαστικό σιισμό, το Ιράν και την Χεζμπολάχ). Φιλοδοξούσε να μετατρέψει σε ηγέτιδα χώρα του αραβικού-ισλαμικού κόσμου, χωρίς επιτυχία. Στην πορεία ο Μπασίρ έφτασε να συμμαχήσει ανοιχτά με τον Ερντογάν, την περίοδο που ο Τούρκος πρόεδρος ήταν απομονωμένος στο σύνολο του αραβικού κόσμου (με την εξαίρεση του Κατάρ, της Χαμάς και του τότε Λίβυου πρωθυπουργού Σαράτζ στην Τρίπολη).

Μπορεί η Αραβική Άνοιξη να μην κλόνισε το καθεστώς του Μπασίρ, αυτός όμως έμελλε να ανατραπεί από στρατιωτικό πραξικόπημα του Μπουρχάν το 2019, το οποίο είχε την παρασκηνιακή στήριξη της Αιγύπτου. Ακολούθησε ένα βραχύβιο πείραμα πολιτικής διακυβέρνησης, ένα νέο πραξικόπημα όπου στρατός και παραστρατιωτικοί κατέλαβαν τα ηνία (ο Χεμεντί ήταν μέχρι το ξέσπασμα του εμφυλίου αντιπρόεδρος του Μπουρχάν) μέχρι που ξέσπασαν οι μεταξύ τους εμφύλιες συγκρούσεις για την νομή της εξουσίας. Μία σύγκρουση άκρως πολύπλοκή, με δεδομένο τις χώρες που εμπλέκονται στον σουδανικό εμφύλιο…

Ο πολύπλοκος σουδανικός εμφύλιος

Υπολογίζεται ότι πάνω δέκα χώρες στην Αφρική, την Μέση Ανατολή και την Ασία μετέχουν στον σουδανικό εμφύλιο, στηρίζοντας ένα από τα δύο στρατόπεδα και διαρρηγνύοντας συμμαχίες δεκαετιών. Για παράδειγμα, αν και η Αίγυπτος και η Σαουδική Αραβία στηρίζουν τον Μπουρχάν, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα στηρίζουν τους παραστρατιωτικούς του Χεμεντί, με τον σουδανικό στρατό να κατηγορεί το Άμπου Ντάμπι για λαθρεμπόριο χρυσού από τα ορυχεία που ελέγχουν οι παραστρατιωτικοί του.

Αν και ο στρατηγός Μπουρχάν στηρίζεται από το Ιράν, το Κατάρ και την Τουρκία, δηλώνει διατεθειμένος να εφαρμόσει την συμφωνία εξομάλυνσης με το Ισραήλ που υπέγραψε η πολιτική κυβέρνηση που διαδέχτηκε τον Μπασίρ, αποδίδοντας την μη εφαρμογή της συμφωνίας στους «ισλαμιστές τρομοκράτες που στηρίζουν τον Χεμεντί»! Να σημειωθεί βέβαια πως ισλαμικές πολιτοφυλακές πολεμούν και στο πλευρό του σουδανικού στρατού, ο οποίος επίσης κατηγορείται για εγκλήματα πολέμου.

Σύμφωνα με τον σουδανικό στρατό πλειάδα διεθνών μέσων ενημέρωσης και μία σειρά εκθέσεων, κομβική στήριξη στους παραστρατιωτικούς του Χεμεντί παρέχει και ο ισχυρός άνδρας της Ανατολικής Λιβύης Χαλίφα Χαφτάρ! Έχει αναφερθεί πως η βοήθεια του Χαφτάρ στους παραστρατιωτικούς, σε μαχητές, όπλα και καύσιμα από τις πετρελαιοπηγές που ελέγχει στην Σύρτη, υπήρξε κομβική, προκειμένου να καταλάβουν το στρατηγικής συνοριακό τρίγωνο Almuthallath, που εκτείνεται σε Αίγυπτο-Λιβύη και Σουδάν.

Είναι χαρακτηριστικό πως οι όποιες μεσολαβητικές προσπάθειες της Αιγύπτου, που έχει ιστορικούς δεσμούς με το Σουδάν, για εξομάλυνση των σχέσεων μεταξύ Μπουρχάν και Χαφτάρ κατέληξαν σε αποτυχία, καθώς ο σουδανικός στρατός επισήμως κατηγορεί τον Χαφτάρ για συμμετοχή στα «εγκλήματα πολέμου των RSF». Να σημειωθεί πως ο Χαφτάρ και η οικογένεια του έχουν δεσμούς με τον Χεμεντί, πολύ πριν από τον εμφύλιο. Η δε Σαουδική Αραβία, που μετά τους Χούθι έχει να φοβάται και για την θαλάσσια ασφάλεια στην Ερυθρά, έχει επίσης αποπειραθεί να μεσολαβήσει μεταξύ των εμπλεκομένων, χωρίς καμία επιτυχία.

Για να γίνει κατανοητή η καίρια σημασία του Σουδάν, αρκεί να αναφερθεί πως πάνω από 400.000 Σουδανοί βρίσκονται στην Λιβύη, προσδοκώντας να βρεθούν στην Ευρώπη από τα δουλεμπορικά της κυκλώματα που λυμαίνονται τις ακτές της στην Μεσόγειο! Περιττεύει να αναφέρουμε τί θα σημάνει για την παγκόσμια αν το Σουδάν μετατραπεί σε μία νέα Σομαλία, χωρίς να υποτιμάται ο κίνδυνος επανεμφάνισης της τζιχαντιστικής τρομοκρατίας. Ο δε εμφύλιος, επειδή ακριβώς έχει να κάνει περισσότερο με την νομή της εξουσίας και την εκμετάλλευση του πλούτου του Σουδάν, έχει λάβει άκρως τρομακτικές διαστάσεις, χωρίς καμία προοπτική τερματισμού του…