Η τουρκική Γενιά Ζ γυρίζει την πλάτη στην κάλπη

Πίσω από αυτή τη σιωπή δεν κρύβεται αδιαφορία, αλλά απογοήτευση, δυσπιστία και ένα αίσθημα αποκλεισμού από τις διαδικασίες λήψης αποφάσεων της χώρας. Σε όλη την Τουρκία, πολλοί ψηφοφόροι κάτω των 25 δηλώνουν ότι η πολιτική δεν αντανακλά πλέον την πραγματικότητά τους.

Για αυτή τη γενιά, οι εκλογές μοιάζουν με μια διαδικασία που δεν αλλάζει τίποτα στην καθημερινότητά τους. «Ψήφισα μια φορά, αλλά τίποτα δεν βελτιώθηκε — οι τιμές, οι δουλειές, τα ενοίκια — όλα έμειναν ίδια», λέει μια φοιτήτρια πανεπιστημίου στην Κωνσταντινούπολη, αποτυπώνοντας απόψεις που καταγράφηκαν και σε έρευνα της KONDA το 2024, σύμφωνα με την οποία πάνω από το 60% των νέων ψηφοφόρων πιστεύουν ότι η ψήφος τους δεν έχει καμία επίδραση στο πολιτικό αποτέλεσμα.

Αυτή η στάση αντικατοπτρίζει την αυξανόμενη απογοήτευση της νεολαίας της Τουρκίας, που παλεύει με το αυξανόμενο κόστος ζωής, τις περιορισμένες ευκαιρίες απασχόλησης και το συνεχώς διευρυνόμενο χάσμα μεταξύ υποσχέσεων και πραγματικότητας.

Το διαδίκτυο αντικαθιστά την παραδοσιακή συμμετοχή

Η Γενιά Ζ στην Τουρκία δεν έχει εγκαταλείψει την πολιτική — απλώς την έχει μεταμορφώσει. Αντί να συμμετέχουν σε συγκεντρώσεις κομμάτων ή σε νεολαίες παρατάξεων, οι νέοι επιλέγουν τον δρόμο της διαδικτυακής ακτιβιστικής δράσης. Από εκστρατείες για το περιβάλλον μέχρι συζητήσεις για την ισότητα των φύλων, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αποτελούν πλέον τη δική τους πολιτική αρένα.

Πλατφόρμες όπως το Instagram, το TikTok και το X (Twitter) τους επιτρέπουν να εκφράζουν τις απόψεις τους άμεσα και δημόσια — μια μορφή συμμετοχής που θεωρούν πιο διαφανή από την ψήφο στις κάλπες. Ωστόσο, αυτή η ψηφιακή κινητοποίηση σπάνια μεταφράζεται σε πραγματική προσέλευση στις εκλογές. Όπως το έθεσε ένας φοιτητής επικοινωνίας: «Το να ανεβάσεις μια ιστορία είναι πιο γρήγορο από το να περιμένεις τέσσερα χρόνια για να μη δεις κανένα αποτέλεσμα.»

Πίσω από αυτή τη γενεακή απόσυρση κρύβεται μια βαθύτερη οικονομική πραγματικότητα. Η ανεργία των νέων, τα απλησίαστα ενοίκια και ο πληθωρισμός έχουν μετατρέψει την πολιτική συμμετοχή σε είδος πολυτελείας. Για πολλούς, η επιβίωση προηγείται πλέον της πολιτικής. Φοιτητές απ’ όλη την Τουρκία δηλώνουν ότι κανένα κόμμα δεν έχει δώσει ρεαλιστικές λύσεις στα πιο πιεστικά προβλήματά τους — προσιτή στέγη, υποτροφίες ή σταθερή εργασία. Μέχρι να αντιμετωπιστούν αυτά τα ζητήματα, η πολιτική θα παραμένει, όπως λένε οι ίδιοι, «ένα θέαμα για τους άλλους».

Μια γενιά που νιώθει αόρατη

Πολλοί νέοι στην Τουρκία αισθάνονται αόρατοι μέσα στον πολιτικό διάλογο της χώρας. Παρότι αποτελούν μεγάλο μέρος του εκλογικού σώματος, σπάνια βλέπουν ανθρώπους της ηλικίας τους στο κοινοβούλιο ή στα ψηφοδέλτια των κομμάτων. Οι αποφάσεις, λένε, εξακολουθούν να λαμβάνονται από μεγαλύτερες ηλικίες.

Τα ζητήματα που τους απασχολούν περισσότερο — η κλιματική αλλαγή, τα ψηφιακά δικαιώματα, η ισότητα και η εκπαίδευση — παραμερίζονται συστηματικά. Αυτό το αίσθημα αποκλεισμού ενισχύει την πεποίθηση ότι η ψήφος είναι μάταιη, όταν «το σύστημα δεν σε βλέπει».

Αναλυτές υποστηρίζουν ότι η αποχή από τις εκλογές δεν σημαίνει απαραίτητα αδιαφορία, αλλά μια μορφή σιωπηλής διαμαρτυρίας. Η άρνηση της ψήφου έχει γίνει, όπως λένε, ένας τρόπος να απορρίψουν ένα πολιτικό τοπίο που θεωρούν στάσιμο και αυτάρεσκο. «Το να μη ψηφίσω είναι η δική μου απόφαση», είπε ένας 22χρονος από την Άγκυρα που ψήφισε για πρώτη φορά, εκφράζοντας τη γενικευμένη απογοήτευση που καταγράφεται και σε πρόσφατες δημοσκοπήσεις της IPSOS, σύμφωνα με τις οποίες σχεδόν οι μισοί νέοι ψηφοφόροι της Γενιάς Ζ στην Τουρκία είναι αναποφάσιστοι ή αδιάφοροι απέναντι στις εκλογές.

Οι ειδικοί προειδοποιούν ότι αυτή η σιωπηρή ανυπακοή θα μπορούσε να αναδιαμορφώσει το μέλλον της τουρκικής δημοκρατίας, εάν αγνοηθεί.

Η εμπιστοσύνη στους θεσμούς σε ιστορικά χαμηλά

Η εμπιστοσύνη της τουρκικής νεολαίας στους πολιτικούς θεσμούς έχει μειωθεί δραματικά, σύμφωνα με μελέτη της MetroPoll του 2024. Από το κοινοβούλιο έως τις τοπικές διοικήσεις, οι νέοι πολίτες αναφέρουν χαμηλά επίπεδα λογοδοσίας και διαφάνειας — κάτι που αντικατοπτρίζεται και στους δείκτες του ΟΟΣΑ για την Τουρκία.

«Όταν οι πολιτικοί λένε ψέματα ή αλλάζουν στρατόπεδο από τη μια μέρα στην άλλη, πώς να τους πάρουμε στα σοβαρά;» ρωτά μια απόφοιτος από τη Σμύρνη. Ως αποτέλεσμα, πολλοί στρέφονται πλέον σε τοπικές πρωτοβουλίες, κοινωνικά κινήματα και εθελοντικές δράσεις — χώρους όπου μπορούν να δουν απτά αποτελέσματα, έξω από τα όρια της κομματικής πολιτικής.

Αναζητώντας ένα νέο αίσθημα του «ανήκειν»

Καθώς η πολιτική φαντάζει μακρινή και αναποτελεσματική, οι νέοι της Τουρκίας δημιουργούν τις δικές τους μικρο-κοινότητες. Καλλιτεχνικές συλλογικότητες, περιβαλλοντικές ομάδες και κοινωνικές επιχειρήσεις λειτουργούν ως ασφαλείς χώροι έκφρασης. Εκεί, όπως λένε, η φωνή τους μετρά — σε αντίθεση με την παραδοσιακή πολιτική.

Κοινωνιολόγοι σημειώνουν ότι αυτές οι μικρές πρωτοβουλίες καταφέρνουν να εμπλέξουν ενεργά τους νέους ακριβώς επειδή είναι «οριζόντιες και όχι ιεραρχικές» — το ακριβώς αντίθετο από τις άκαμπτες δομές των τουρκικών κομμάτων.