Πιέζουν οι ΗΠΑ για έξοδο της Cosco από τον Πειραιά

Υπάρχουν, όμως, ουσιαστικά σχέδια για ένα τέτοιο μεγαλεπήβολο εγχείρημα, ή πρόκειται για “ασκήσεις επί χάρτου”; Και (κυρίως) η κυβέρνηση είναι διατεθειμένη να διαρρήξει τις σχέσεις με την Κίνα; Πάντως, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης ούτε στην ομιλία του στο Ζάππειο, στο πλαίσιο των επίσημων εργασιών, αλλά ούτε και στη συνάντησή του στο Μέγαρο Μαξίμου με τους υπουργούς Εσωτερικών και Ενέργειας των ΗΠΑ Doug Burgum και Chris Wright, αντίστοιχα, έκανε οποιαδήποτε αναφορά σε θέματα λιμανιών, μιλώντας, μόνο, για τα ενεργειακά ζητήματα, ιδιαίτερα της διακίνησης μέσω της Ελλάδας του αμερικανικού υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG).

Ούτε, όμως, και οι δύο Αμερικανοί υπουργοί, όπως φαίνεται από τις επίσημες δηλώσεις, έκαναν αναφορά σε άλλα θέματα, πέραν των ενεργειακών συμφωνιών. Ωστόσο, με αφορμή την Υπουργική Συνάντηση υπήρξαν αρκετά δημοσιεύματα που ανέφεραν την πρόθεση της αμερικανικής κρατικής αναπτυξιακής τράπεζας U.S International Development Finance Corporation (DFC) να προχωρήσει στη χρηματοδότηση, πέραν των ενεργειακών συμφωνιών, «σχεδίου δημιουργίας λιμανιού στην Ελευσίνα και του εμπορευματικού κέντρου στο Θριάσιο. Πρόκειται για ένα σχέδιο ανταγωνιστικό του ΟΛΠ, τον οποίο ελέγχει η κινεζική Cosco».

Βέβαια, μετά την ανάληψη της προεδρίας Τραμπ έχουν υπάρξει αρκετά δημοσιεύματα, στον ελληνικό Τύπο, ύπαρξης σχεδίων των ΗΠΑ για άμεσο περιορισμό της κινεζικής επιρροής στην Ελλάδα και σε αυτή την κατεύθυνση «περιλαμβάνεται και άσκηση πίεσης προς την Αθήνα ώστε να δημιουργήσει συνθήκες ακόμη και ενδεχόμενης αποχώρησης του κινέζικου κολοσσού Cosco από το λιμάνι του Πειραιά». Μάλιστα, τον περασμένο Σεπτέμβριο, το πρακτορείο Reuters μετέδωσε επικαλούμενο τρεις δημοσιογραφικές πηγές τόνισε ότι «οι ΗΠΑ σκοπεύουν να εξετάσουν τα κινεζικά συμφέροντα στον ελληνικό λιμένα του Πειραιά». Όπως σημείωνε και το Reuters, δεν υπήρξε τότε επίσημος σχολιασμός από ελληνικής πλευράς.

Ωστόσο, τώρα φάνηκε μια “μερική” επιβεβαίωση. Χωρίς να γίνει συγκεκριμένη αναφορά στην Ελευσίνα ο υπουργός Ναυτιλίας Βασίλης Κικίλιας μιλώντας στο Ζάππειο στο πλαίσιο της συνόδου ανέφερε ότι δρομολογούνται «στρατηγικές αμερικανικές επενδύσεις σε ελληνικά λιμάνια» και δύο μέρες αργότερα σε συνέντευξή του στο Mega είπε, μεταξύ άλλων, ότι «με την έγκριση του πρωθυπουργού, το επόμενο βήμα από τις συμφωνίες του Ζάππειου είναι οι συζητήσεις για αμερικανικές επενδύσεις σε ελληνικά ναυπηγεία και λιμάνια».

«Θα γίνουν αμερικανικές επενδύσεις στην Ελλάδα, σε λιμάνι ή λιμάνια που θα έχουν παράλληλα ενεργειακή χρήση, με σιδηρόδρομο και αεροδρόμιο κοντά και με τέτοιο τρόπο, έτσι ώστε να μπορούν να εξυπηρετήσουν το εμπορικό αλλά και το γεωστρατηγικό– γεωπολιτικό, ενδεχομένως και αμυντικό κομμάτι» επισήμανε ο Κικίλιας.

Ο σχεδιασμός της DFC

Όμως, είναι γνωστό ότι από τα σχέδια έως την υλοποίηση, η απόσταση είναι μεγάλη. Μέχρι τώρα, από επίσημες ανακοινώσεις στην Ελλάδα αλλά και από την κρατική επενδυτική τράπεζα DFC, φαίνεται πως ο μέχρι τώρα σχεδιασμός και η παρεχόμενη χρηματοδότηση αφορά το ναυπηγείο Ελευσίνας.

Η DFC έχει εγκρίνει από τον Ιούνιο του 2023 την χορήγηση δανείου ύψους 125 εκατομμυρίων δολαρίων προς την ΟΝΕΧ, με στόχο να συμβάλει «στη δημιουργία ενός στρατηγικά κρίσιμου ναυτιλιακού και ενεργειακού κόμβου εφοδιασμού για την περιοχή, επεκτείνοντας την ικανότητα του ναυπηγείου να εξυπηρετεί πλοία υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG). Σύμφωνα με την περιγραφή του έργου  το ναυπηγείο θα έχει την ικανότητα επισκευής και αναβάθμισης έως και 200 πλοίων ετησίως. Περίπου το 50% των εσόδων του θα προέλθει από την εξυπηρέτηση πλοίων μεταφοράς υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG)».

Από την περιγραφή, που έγινε με βάση εμπεριστατωμένη μελέτη 623 σελίδων, που συντάχθηκε το 2022, προκύπτει ότι υπήρχε (σ.σ. άγνωστο αν υπάρχει ακόμα) σχεδιασμός για «ένα μελλοντικό λιμάνι LNG στον Κορινθιακό Κόλπο». Η DFC σε σημείωμα, που έχει δημοσιευτεί στο site της προχωράει σε άμεση σύνδεση της χρηματοδοτούμενης επένδυσης με την παρουσία της Cosco στον Πειραιά. «Η υποστήριξη της DFC (σ.σ. προς την ΟΝΕΧ Shipyards) αντιστάθμισε τις προσπάθειες της κυβέρνησης της Κίνας να επεκτείνει την επιρροή της στην περιοχή», ανέφερε.

Εξάλλου, τον περασμένο Μάϊο έγινε μια κίνηση, που από κάποιους θεωρήθηκε ως “σφήνα” στη Cosco. Ήταν η υπογραφή μνημονίου συνεργασίας μεταξύ του Θριάσιου Εμπορευματικού Κέντρου Α.Ε. και της ONEX Shipyards & Technologies Group «για την ενίσχυση της εφοδιαστικής αλυσίδας, τη βελτιστοποίηση των εμπορικών ροών και την προώθηση βιώσιμων και καινοτόμων λύσεων logistics στον ναυπηγοεπισκευαστικό κλάδο».

 

«Η περιοχή της Ελευσίνας δεν είναι ένα απλό ναυπηγείο. Είναι ένα hub που σκοπό έχει να υπηρετήσει την ενεργειακή μετάβαση, την εφοδιαστική ανεξαρτησία, το οποίο μέσα από την ανάπτυξη των υπολοίπων 440 στρεμμάτων οδηγεί στην αξιοποίηση υποδομών και ενός εφοδιαστικού κέντρου, με ειδική χρήση», είχε πει, μεταξύ άλλων, ο πρόεδρος και διευθύνων της ONEX, Πάνος Ξενοκώστας, περιγράφοντας την επένδυση και δίνοντας μια νέα διάσταση στο εγχείρημα. Ωστόσο, ναυτιλιακές πηγές παρατηρούσαν ότι εάν πραγματικά υπάρχει στόχευση για τη δημιουργία ενός νέου λιμανιού στην Ελευσίνα θα απαιτηθούν πολύ περισσότερα χρήματα απ’ όσα έχουν συμφωνηθεί, μέχρι τώρα, με την DFC.

Η αντίδραση της Κίνας 

Από την πλευρά της Κίνας δεν έχει υπάρξει κάποια αντίδραση στη κινητικότητα του τελευταίου εξάμηνου, ίσως τηρώντας μια προσεκτική στάση αναμονής, πράγμα που υπαγορεύει η παροιμιώδης υπομονή και μεθοδικότητα των Κινέζων. Άλλωστε, όπως ανέφεραν δημοσιογραφικές πηγές, δεν φαίνεται να έχουν διαταραχτεί οι σχέσεις της Cosco με την κυβέρνηση. Όπως είχε σημειώσει και ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης στην επίσκεψή του στην Κίνα – το Νοέμβριο του 2019, μόλις τέσσερεις μήνες μετά την ανάληψη των καθηκόντων του – «η δική μου παράταξη, η Νέα Δημοκρατία, ήταν αυτή που ξεκίνησε πολιτικά το μεγάλο οικονομικό άνοιγμα της χώρας μας προς την Κίνα».

Αυτό είχε γίνει το 2006: Η κυβέρνηση του Κώστα Καραμανλή αποφάσισε παραχωρήσει τον Σταθμό Εμπορευματοκιβωτίων (ΣΕΜΠΟ) του Πειραιά με διακρατική συμφωνία στην κρατική κινέζικη Cosco. Το σχέδιο “πάγωσε” από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, που ζήτησε να προκηρυχτεί διεθνής διαγωνισμός. Ο διαγωνισμός έγινε το 2008, αλλά όχι για ολόκληρο τον ΣΕΜΠΟ παρά μόνο για την προβλήτα ΙΙ. Η προβλήτα Ι παρέμεινε, τότε, στον ΟΛΠ και παραχωρήθηκε στη θυγατρική της Cosco, ΣΕΠ ΑΕ, την προβλήτα ΙΙ με υποχρέωση να κατασκευάσει την προβλήτα ΙΙΙ. Η σύμβαση παραχώρησης κυρώθηκε με νόμο (υπ’ αριθμ. 3755/2009 ΦΕΚ Α 52).

Το 2011 η πλειοψηφία των μετοχών του ΟΛΠ πέρασε, όπως και άλλα κρατικά περιουσιακά στοιχεία, στο Ταμείο Αξιοποίησης Ιδιωτικής Περιουσίας Ελληνικού Δημοσίου Α.Ε. {ΤΑΙΠΕΔ). Το ΤΑΙΠΕΔ έκανε το Μάρτιο του 2014 πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος για την απόκτηση των μετοχών του ΟΛΠ και στις 17 Φεβρουαρίου 2016 ανακηρύχτηκε ομόφωνα προτιμώμενος επενδυτής η Cosco. Η σύμβαση κυρώθηκε με το νόμο 4404/16 (ΦΕΚ Α 126). Την ίδια χρονιά έκλεισε και η εκκρεμότητα των φορολογικών απαλλαγών, που είχαν δοθεί, το 2009, στη κινέζικη εταιρεία και είχαν κριθεί αντίθετες με το ευρωπαϊκό Δίκαιο.

Η στάση της κυβέρνησης

Βέβαια, τα δεδομένα έχουν αλλάξει από το 2014- 2016, οπότε η ΕΕ “ευλογούσε” – αν δεν πίεζε κιόλας – για την παραχώρηση του λιμανιού του Πειραιά αλλά και από το 2019, οπότε ο πρωθυπουργός στο ταξίδι του στη Σαγκάη συνομιλώντας με τον Πρόεδρο της Κίνας Xi Jinping εξέταζαν “τομείς στους οποίους αυτή η συνεργασία μπορεί να ενισχυθεί και να διευρυνθεί”.

Τώρα, στην Ευρωπαϊκή Ένωση εκφράζονται επιφυλάξεις για τη “μοναδική περίπτωση” στην Ευρώπη της παραχώρησης ενός ολόκληρού λιμανιού σε κινέζικη εταιρεία (σε άλλα λιμάνια έχουν παραχωρηθεί terminal) και δεν περνάει απαρατήρητη η μεγάλη έρευνα της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας για την εισφοροδιαφυγή εισαγόμενων κινέζικων ειδών στην Ευρώπη που φτάνουν με κοντέινερ μέσω του Πειραιά.

Επίσης, φαίνεται – αν και όχι επίσημα και με την ίδια ένταση, όπως έγινε στην περίπτωση του Παναμά – κάποιες πλευρές στις ΗΠΑ ίσως  να εντείνουν τις προσπάθειές τους και στην Ελλάδα, θέτοντας ολοένα πιο καθαρά το ζήτημα της αποεπένδυσης των κινέζων από το λιμάνι του Πειραιά. Πάντως, φαίνεται ότι μέχρι τώρα η κατάσταση είναι διαχειρίσιμη για την κυβέρνηση, που δεν θα ήθελε να διαταράξει τις σχέσεις με την Κίνα, αλλά και να μην… απογοητεύσει την κυβέρνηση των ΗΠΑ υπό τον Ντόναλντ Τραμπ.

Ωστόσο, η κατάσταση μπορεί να δυσκολέψει. Ο Αλέξης Παπαχελάς σε πρόσφατο άρθρο του στην “Καθημερινή” σημείωνε εύστοχα: «Η κυβέρνηση Τραμπ βλέπει την Κίνα, κυρίως, ως έναν μεγάλο ανταγωνιστή στον έλεγχο των υποδομών σε διάφορες χώρες ζωτικής σημασίας… Το μπρα ντε φερ θα είναι σκληρό και δεν προβλέπεται πολύ σαβουάρ βιβρ… Για την ελληνική κυβέρνηση δεν θα είναι μια εύκολη άσκηση. Η σημερινή αμερικανική κυβέρνηση έχει θέσει ως προτεραιότητα τις μπίζνες, τις οποίες συνδέει με ζητήματα ασφαλείας και στρατηγικής συνεργασίας. Το δόγμα του Κωνσταντίνου Καραμανλή που ακολούθησαν όλοι τα τελευταία 50 χρόνια για την ανάγκη να πατάει η χώρα σε τουλάχιστον τρεις στρατηγικούς πυλώνες στην παγκόσμια σκακιέρα δεν είναι πολύ εφικτό στην πράξη. Τα διλήμματα θα είναι ωμά και πιεστικά»…