Στην κόψη του ξυραφιού το Ουκρανικό – Το σχέδιο Τραμπ και τα “αγκάθια”

Το πλαίσιο αυτό εμφανίζεται ως μια πιθανή διέξοδος, αλλά συνοδεύεται από απαιτήσεις που πολιτικά και εθνικά είναι ιδιαίτερα επώδυνες για το Κίεβο. Παρότι ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι επιδιώκει την ειρήνη, η αποδοχή του σχεδίου θα μπορούσε να τον οδηγήσει σε παραχωρήσεις εδαφών προς τη Ρωσία—κάτι που η ουκρανική ηγεσία προσπαθεί να αποφύγει με κάθε τρόπο. Έτσι, η πρόταση των ΗΠΑ μοιάζει περισσότερο με δίκοπο μαχαίρι για το Κίεβο παρά με ξεκάθαρη λύση.

Το σχέδιο χαρακτηρίζεται από ασάφειες και ένα έντονα πιεστικό χρονοδιάγραμμα, καθώς η Ουάσινγκτον ζητά ουσιαστικά απάντηση πριν από την Ημέρα των Ευχαριστιών. Ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Μάρκο Ρούμπιο, παρουσίασε το κείμενο των 28 σημείων ως μια «λίστα πιθανών ιδεών», ενώ ο Βλαντιμίρ Πούτιν το περιέγραψε ως μια βάση πάνω στην οποία μπορεί να διαμορφωθεί μια τελική συμφωνία. Παράλληλα, τόσο η Ρωσία όσο και η Ευρωπαϊκή Ένωση δηλώνουν ότι ακόμη δεν έχουν λάβει το πλήρες, επίσημο έγγραφο, όπως σημειώνει το BBC.

Ανάμεσα στις βασικές αρχές του σχεδίου βρίσκεται η επαναβεβαίωση της ουκρανικής κυριαρχίας και μια ολοκληρωμένη συμφωνία που θα αποτρέπει την επανάληψη των επιθέσεων. Προβλέπεται η διεξαγωγή εκλογών εντός 100 ημερών από την υπογραφή της συμφωνίας, κάτι που σήμερα είναι αδύνατο λόγω στρατιωτικού νόμου, αλλά θεωρητικά εφικτό έπειτα από μια εκεχειρία. Σε περίπτωση νέας ρωσικής επίθεσης, το σχέδιο περιλαμβάνει αυτόματη επαναφορά των κυρώσεων και «ισχυρή συντονισμένη στρατιωτική απάντηση».

Τα “αγκάθια”

Ωστόσο, τα πιο αμφιλεγόμενα σημεία αφορούν την παράδοση ουκρανικών εδαφών που σήμερα δεν βρίσκονται υπό ρωσικό έλεγχο. Προτείνεται η αποχώρηση των ουκρανικών δυνάμεων από τμήματα της περιφέρειας Ντονέτσκ και η μετατροπή της περιοχής αυτής σε ουδέτερη αποστρατιωτικοποιημένη ζώνη, διεθνώς αναγνωρισμένη ως ρωσικό έδαφος—με την προϋπόθεση ότι οι ρωσικές δυνάμεις δεν θα εισέλθουν σε αυτήν. Η ιδέα αυτή θεωρείται απαράδεκτη από την πλειονότητα των Ουκρανών, καθώς περιλαμβάνει πυκνοκατοικημένες πόλεις όπως το Σλοβιάνσκ και το Κραματόρσκ.

Το σχέδιο προβλέπει επίσης σημαντική μείωση των ουκρανικών ενόπλων δυνάμεων, από περίπου 880.000 εν ενεργεία στρατιώτες σε 600.000, κάτι που το Κίεβο θεωρεί ξεκάθαρη παραβίαση κυριαρχίας. Η Ουκρανή εκπρόσωπος στον ΟΗΕ, Χριστίνα Χαγοβίσιν, διαμήνυσε ότι η χώρα δεν πρόκειται να δεχτεί περιορισμό στο δικαίωμα αυτοάμυνας ή στο μέγεθος του στρατού της, ούτε θα αναγνωρίσει ρωσική κυριαρχία σε κατεχόμενα εδάφη.

Παράλληλα, το προσχέδιο προτείνει την αναγνώριση της Κριμαίας, του Λουγκάνσκ και του Ντονέτσκ ως de facto ρωσικών περιοχών, ενώ στη Χερσώνα και τη Ζαπορίζια προβλέπει «πάγωμα» των σημερινών γραμμών του μετώπου. Σχετικά με το μέλλον της Ουκρανίας στη Δύση, το σχέδιο ορίζει συνταγματική δέσμευση ότι η χώρα δεν θα ενταχθεί στο ΝΑΤΟ, ενώ παράλληλα αναγνωρίζει την επιλεξιμότητά της για ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Σε οικονομικό επίπεδο, το σχέδιο ανοίγει τον δρόμο για επανένταξη της Ρωσίας στη διεθνή οικονομική σκηνή, ακόμη και για πιθανή επιστροφή στο G8, ενώ προτείνει τη χρήση παγωμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων ύψους 100 δισ. δολαρίων για την ανοικοδόμηση της Ουκρανίας υπό αμερικανική επίβλεψη.

Συνολικά, το σχέδιο περιλαμβάνει στοιχεία που αντανακλούν ρωσικές επιδιώξεις—όπως η «πλήρης αμνηστία» για εγκλήματα πολέμου—αλλά και σημεία που θα μπορούσαν να αποτελέσουν βάση για διαπραγμάτευση. Ωστόσο, για την Ουκρανία, τα πολιτικά και εθνικά διλήμματα που δημιουργούνται καθιστούν την απόφαση εξαιρετικά δύσκολη.

Σε στάση αναμονής οι Ευρωπαίοι

Οι σύμμαχοι της Ουκρανίας θα επιδιώξουν να «ενισχύσουν» το αμερικανικό σχέδιο για τον τερματισμό του πολέμου με τη Ρωσία, όταν συναντηθούν στη σύνοδο κορυφής της G20 στη Νότια Αφρική, δήλωσε ο πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου, Kιρ Στάρμερ.

Η σύνοδος κορυφής ξεκινά μια μέρα μετά την προειδοποίηση του Ζελένσκι ότι η Ουκρανία αντιμετωπίζει «μία από τις πιο δύσκολες στιγμές στην ιστορία μας» λόγω της πίεσης να αποδεχτεί το σχέδιο, τα στοιχεία του οποίου θεωρούνται ευνοϊκά για τη Μόσχα, σημειώνει το BBC.

Ο Ζελένσκι πραγματοποίησε τηλεφωνικές συνομιλίες με τον Στάρμερ και τους ηγέτες της Γαλλίας και της Γερμανίας την Παρασκευή. Στη συνέχεια, ο Στάρμερ δήλωσε ότι οι «φίλοι και εταίροι» της Ουκρανίας παραμένουν προσηλωμένοι στην εξασφάλιση «διαρκούς ειρήνης μια για πάντα».

Ούτε ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ ούτε ο πρόεδρος της Ρωσίας Βλαντίμιρ Πούτιν θα παραστούν στη σύνοδο κορυφής της G20.

Το ειρηνευτικό σχέδιο των ΗΠΑ περιλαμβάνει προτάσεις που το Κίεβο είχε προηγουμένως απορρίψει: την παραχώρηση των ανατολικών περιοχών που ελέγχει σήμερα, τη σημαντική μείωση του μεγέθους του στρατού του και τη δέσμευση να μην ενταχθεί στο ΝΑΤΟ.

Η Ουάσινγκτον ασκεί πιέσεις στο Κίεβο να αποδεχτεί το σχέδιο και έστειλε ανώτερους αξιωματούχους του Πενταγώνου στην Ουκρανία νωρίτερα αυτή την εβδομάδα για να συζητήσουν τις προτάσεις.