Η επόμενη μέρα από την οριοθέτηση ΑΟΖ Κύπρου-Λιβάνου

Η τελευταία εξέλιξη με τη συμφωνία οριοθέτησης ΑΟΖ Κύπρου-Λιβάνου επιβεβαιώνει πως η ρευστότητα που επικρατεί στην περιοχή μπορεί να οδηγήσει σε δεδομένα με θετικό πρόσημο. Στο κάδρο, βέβαια, πρέπει να μπει και η αντίδραση της κατοχικής Τουρκίας, καθώς και οι “αμερικανικές διαμεσολαβήσεις”.

Η Λευκωσία με τις στρατηγικού χαρακτήρα κινήσεις της εδραιώνει συνεργασίες, θωρακίζεται στην περιοχή σε σχέση με την κυριαρχία και τα δικαιώματά της, ενώ αποδεικνύεται σημαντική προίκα η ιδιότητα του κράτους-μέλους της ΕΕ. Ταυτόχρονα, είναι πρόδηλο ότι η Κύπρος έχει αποκτήσει πλεονέκτημα, καθώς είναι και το μοναδικό κράτος της περιοχής, το οποίο συμπληρώνει σιγά-σιγά το παζλ με τις θαλάσσιες οριοθετήσεις. Έχει, βέβαια, ακόμη εκκρεμότητες. Με τη Συρία, εκτιμάται πως η έναρξη διαλόγου μεταξύ Δαμασκού και Βηρυτού για καθορισμό ΑΟΖ θα διευκολύνει και τη Λευκωσία και τις μελλοντικές συζητήσεις για ΑΟΖ.

ΑΟΖ και ελληνοτουρκικά

Άλλη εκκρεμότητα είναι με την Ελλάδα. Η Κύπρος είναι και τεχνοκρατικά έτοιμη να προχωρήσει, το έχει θέσει επανειλημμένως στην Αθήνα, ακόμη και πρόσφατα, και το επόμενο βήμα θα πρέπει να γίνει από ελλαδικής πλευράς. Βασικά είναι θέμα πολιτικής απόφασης και βούλησης από την Αθήνα. Σε σχέση με την Τουρκία, ακόμη και την περασμένη Πέμπτη, ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης έχει απευθύνει πρόσκληση προς την Άγκυρα για καθορισμό ΑΟΖ.

Υπενθυμίζεται συναφώς ότι τον Μάιο του 2019, η Κυπριακή Δημοκρατία κατέθεσε στα Ηνωμένα Έθνη τις συντεταγμένες των εξωτερικών ορίων της δικής της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης μεταξύ Κύπρου και Τουρκίας, ενέργεια που είχε ως στόχο τη “θωράκιση” των κυριαρχικών της δικαιωμάτων ενάντια στις τουρκικές παράνομες διεκδικήσεις. Αυτή η ενέργεια δεν αποτελούσε μονομερή καθορισμό συνόρων, αλλά δήλωση ορίων σύμφωνα με τις διεθνείς πρακτικές. Την πρωτοβουλία είχε ο τότε υπουργός Εξωτερικών και νυν Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Νίκος Χριστοδουλίδης, ο οποίος είχε ενώπιον του εισηγήσεις διεθνών συμβούλων.

Είναι σαφές γιατί η Τουρκία αντιδρά στους κυπριακούς σχεδιασμούς. Το θέμα συνδέεται με τις γεωπολιτικές επιδιώξεις της κατοχικής δύναμης στην περιοχή, που περνούν – με βάση τους σχεδιασμούς της – μέσα από τον έλεγχο της Κύπρου. Γι’ αυτό και η όποια κίνηση της Λευκωσίας θεωρείται εχθρική για την Τουρκία. Η Άγκυρα, σε σχέση με τη συμφωνία Κύπρου-Λιβάνου, δεν επικαλέστηκε το παραμύθι ότι παραβιάζονται δήθεν κυριαρχικά της δικαιώματα.

Ενδεικτικές είναι οι δηλώσεις του εκπροσώπου του υπουργείου Εξωτερικών της Τουρκίας, Ουντσού Κετσελί, ο οποίος ανέφερε πως η περιοχή που αφορά η εν λόγω συμφωνία, αν και βρίσκεται εκτός της τουρκικής υφαλοκρηπίδας στην Ανατολική Μεσόγειο, «την οποία καταχωρίσαμε στις 18 Μαρτίου 2020 στον ΟΗΕ». Έσπευσε, ωστόσο, να αναφέρει πως « η χώρα μας προσεγγίζει το θέμα στο πλαίσιο του κυπριακού ζητήματος και των δικαιωμάτων των Τουρκοκυπρίων»! Δηλαδή, επικαλείται τους Τουρκοκύπριους, ώστε να εξυπηρετήσει τα δικά της συμφέροντα. Είναι σαφές πως οι ενέργειες της Λευκωσίας συντηρούν στην Άγκυρα το σύνδρομο της περικύκλωσης, ενώ το καθεστώς Ερντογάν θεωρεί πως οι κινήσεις της Κύπρου μπαίνουν “σφήνα” στη Γαλάζια Πατρίδα!

Δεν κερδίζει τίποτε

Η κατοχική Τουρκία επιχειρεί συστηματικά να αποτρέψει ενεργειακούς σχεδιασμούς της Κυπριακής Δημοκρατίας. Έχει δε παγώσει, επί του παρόντος, τις έρευνες της Αθήνας για την ηλεκτρική διασύνδεση Κρήτης-Κύπρου. Αυτές, όμως, οι κινήσεις από τουρκικής πλευράς δεν έχουν αποφέρει οποιονδήποτε κέρδος για την ίδια. Μπορεί να δηλώνει ο Ερντογάν, ότι δεν θα υλοποιηθεί έργο στην Ανατολική Μεσόγειο χωρίς τη συμμετοχή της Τουρκίας, αλλά επί της ουσίας η Άγκυρα δεν κέρδισε οτιδήποτε. Δεν κατάφερε να εξαναγκάσει κράτη της περιοχής να σταματήσουν τους δικούς τους σχεδιασμούς. Ούτε και να συμμετέχει σε αυτούς ή σε ευρύτερους η Τουρκία. Είναι δε σαφές πως η Τουρκία δεν θέλει απλή συμμετοχή, αλλά την πρωτοκαθεδρία.

Είναι σαφές πως πολλές φορές – ακόμη και τώρα – αναδεικνύεται το ενεργειακό ως δέλεαρ για την Τουρκία. Η προσπάθεια της κατοχικής πλευράς να περιλάβει και το κατοχικό καθεστώς στις όποιες συζητήσεις λειτουργεί αποτρεπτικά, κι αυτός φαίνεται να είναι ο στόχος της. Να μην γίνει οτιδήποτε που δεν θα το ελέγχει πλήρως. Ωστόσο, είναι σαφές πως η ενέργεια θα έχει ρόλο στις διεργασίες. Κυρίως επειδή σχεδιασμοί προχωρούν, εμπλέκονται πολλές χώρες, αλλά και μεγάλες εταιρίες, κυρίως αμερικανικές.

Νέα δεδομένα σε σχέση με το 2007

Η Λευκωσία θα αξιοποιήσει την Προεδρία της στην ΕΕ, το πρώτο εξάμηνο του 2026, για να ενισχύσει τις σχέσεις με κράτη της περιοχής. Στο πλαίσιο της Προεδρίας, στη διάρκεια του άτυπου Συμβουλίου της ΕΕ στις 23-24 Απριλίου 2026, θα προσκληθούν και θα παραστούν οι ηγέτες της περιοχής, για να συζητηθούν έργα υποδομής σε τομείς, όπως η ενέργεια, η εκπαίδευση, η υγεία. Η Λευκωσία επιδιώκει όπως η ΕΕ επενδύσει στην περιοχή κι αυτό φαίνεται να προχωρεί.

Η συμφωνία που υπογράφηκε στη Βηρυτό για την οριοθέτηση ΑΟΖ Κύπρου-Λιβάνου είναι αποτέλεσμα διαπραγμάτευσης και δεν είναι η ίδια με αυτή του 2007. Υπενθυμίζεται ότι εκ μέρους της Κυπριακής Δημοκρατίας την διαπραγμάτευση ανέλαβε ο Σύμβουλος Εθνικής Ασφαλείας Τάσος Τζιωνής και του Λιβάνου ο υπουργός Μεταφορών και Δημοσίων Έργων, Φαγιέζ Ρασάμνι. Είναι σαφές πως νέα δεδομένα, όπως η συμφωνία Λιβάνου-Ισραήλ, έχουν διαμορφωθεί και στη βάση αυτή προχώρησαν και οι κυπρολιβανικές συζητήσεις.

Η επίτευξη της συμφωνίας έγινε μετά από διαπραγμάτευση που πέρασε μέσα από πολλές φάσεις και δυσκολίες, μερικές από τις οποίες αφορούσαν εσωτερικά πολιτικά δεδομένα στο Λίβανο. Είναι σαφές πως η Κύπρος από τη συμφωνία έχει κερδίσει και γεωπολιτικά, αλλά με βάση και τη χαρτογράφηση, η ΑΟΖ μας σε σχέση με το Λίβανο έχει μεγαλώσει. Το επόμενο βήμα είναι η συμφωνία συνεκμετάλλευσης, οι συζητήσεις για την οποία βρίσκονται σε προχωρημένο στάδιο.