Ποια διατροφή συνίσταται για ανάκαμψη μετά από αναισθησία

Η αναισθησία, είτε γενική είτε τοπική, επιδρά σε πολλαπλά συστήματα, όπως το νευρικό, το κυκλοφορικό, το πεπτικό και το ανοσοποιητικό. Γι’ αυτό, η κατανόηση των αναγκών του οργανισμού είναι κρίσιμη για την ταχύτερη ανάρρωση και τη μείωση πιθανών επιπλοκών. Μετά από οποιαδήποτε αναισθησία, ο οργανισμός χρειάζεται θρεπτική υποστήριξη για να επαναφέρει την ισορροπία του.

Μία από τις πιο αποτελεσματικές μορφές φροντίδας είναι η διατροφή, μέσω της οποίας μπορούν να επιταχύνουν την αποβολή των φαρμακευτικών ουσιών, να ενισχύσουν την αναδόμηση των κυττάρων και να βοηθήσουν στην επαναφορά της ενέργειας. Οι βιταμίνες, τα αντιοξειδωτικά και τα θρεπτικά στοιχεία, που προσλαμβάνουμε μέσω της διατροφής παίζουν καθοριστικό ρόλο στη διαδικασία ανάρρωσης, επηρεάζοντας τόσο το ρυθμό επούλωσης, όσο και τη συνολική αίσθηση ευεξίας.

Η σωστή διατροφική υποστήριξη μπορεί να συμβάλει καθοριστικά στην ταχύτερη ανάρρωση, στη ρύθμιση της εντερικής λειτουργίας και στην αποκατάσταση της ενέργειας και της μυϊκής μάζας. Παρακάτω αναλύονται οι βασικές ανάγκες του σώματος μετά από αναισθησία, οι τροφές που ευνοούν την ανάρρωση, πρακτικές διατροφικές συμβουλές και όσα πρέπει να αποφεύγονται τις πρώτες ημέρες.

Η αναισθησία, ιδιαίτερα όταν συνοδεύεται από χειρουργική πράξη, επιβαρύνει προσωρινά το σώμα. Κατά τη διάρκειά της, μειώνεται η δραστηριότητα του πεπτικού συστήματος, η θερμοκρασία του σώματος πέφτει ελαφρώς και το ανοσοποιητικό σύστημα καταστέλλεται. Μετά την επέμβαση, το σώμα χρειάζεται:

• Αναπλήρωση υγρών και ηλεκτρολυτών, καθώς η νηστεία και τα αναισθητικά φάρμακα οδηγούν σε αφυδάτωση.
• Αντιοξειδωτική υποστήριξη, για να αντιμετωπιστεί το οξειδωτικό στρες που προκαλείται από τη φλεγμονώδη απόκριση του οργανισμού.
• Επαναφορά της εντερικής λειτουργίας, αφού τα αναισθητικά και τα οπιοειδή φάρμακα προκαλούν συχνά μετεγχειρητική δυσκοιλιότητα ή “παράλυση” του εντέρου.
• Πρωτεϊνική αναπλήρωση, ώστε να επουλωθούν οι ιστοί και να διατηρηθεί η μυϊκή μάζα.
• Ενεργειακή αποκατάσταση, για την επαναφορά των φυσιολογικών μεταβολικών ρυθμών.

Μετά από γενική αναισθησία οι ασθενείς μπορεί να παρουσιάζουν σύγχυση, υπνηλία, επιθετικότητα (emergence agitation), άγχος ή αποπροσανατολισμό. Επομένως, η φροντίδα πρέπει να περιλαμβάνει και ψυχολογική/νοητική υποστήριξη, π.χ.επαρκή καθοδήγηση, αναφορά σε ερεθίσματα, ασφαλές περιβάλλον κ.ά. Άγχος και διέγερση μπορούν να επηρεάσουν αρνητικά την ανάρρωση. Η επιστημονική βιβλιογραφία δείχνει ότι η σωστή μετεγχειρητική διατροφή μπορεί να μειώσει τις επιπλοκές, να ενισχύσει την ανοσολογική απάντηση και να επιταχύνει τη λειτουργική ανάρρωση του ασθενούς.

Παράγοντες που επηρεάζουν την ανάρρωση μετά από αναισθησία 

• Ηλικία: Οι ηλικιωμένοι έχουν μεγαλύτερο ρυθμό απώλειας μυϊκής μάζας αν είναι κληνίρης για μεγάλο χρονικό διάστημα.
• Προεγχειρητική κατάσταση (συννοσηρότητες, φυσική κατάσταση).
• Τύπος αναισθησίας και χειρουργείου: π.χ. περιοχική αναισθησία μπορεί να μειώσει τη συστηματική αντίδραση στο στρες συγκριτικά με γενική.
• Προεγχειρητική νηστεία και ενδο/μετα-χειρουργική διαχείριση υγρών: μεγάλη νηστεία πριν και υποενυδάτωση μπορεί να επιβαρύνει την ανάνηψη.
• Χρόνος χειρουργείου/απώλεια αίματος/υδραντλία: όπως κατά τη μελέτη για τη δίψα μετά από αναισθησία, παράγοντες όπως διάρκεια, όγκος ενδο/μεταχειρουργικής χορήγησης υγρών επηρέασαν την ένταση της δίψας.
• Η παρουσία επιπλοκών (αναπνευστικών, καρδιακών, αιμορραγικών, λοιμώξεων): επηρεάζουν αρνητικά την αποκατάσταση.

Τροφές που υποστηρίζουν Γρήγορη Ανάκαμψη: Η επιλογή των τροφών παίζει καθοριστικό ρόλο στις πρώτες ημέρες μετά την αναισθησία. Οι στόχοι είναι: να αποκατασταθεί η ενέργεια, να ενεργοποιηθεί ήπια το πεπτικό σύστημα, να μειωθεί η φλεγμονή.

• Εύπεπτοι Υδατάνθρακες

Στις πρώτες 24-48 ώρες, προτιμώνται τροφές χαμηλής περιεκτικότητας σε λίπος και πλούσιες σε ήπιους υδατάνθρακες, όπως: ρύζι, πατάτες, καρότα, μπανάνες, φρυγανιές, βρώμη. Οι τροφές αυτές παρέχουν ενέργεια χωρίς να επιβαρύνουν το πεπτικό σύστημα, συμβάλλοντας στη σταδιακή επανενεργοποίηση του εντέρου.

• Πηγές Πρωτεΐνης Υψηλής Ποιότητας

Η πρωτεΐνη είναι το “δομικό υλικό” για την επούλωση ιστών και την αποκατάσταση του μυϊκού συστήματος. Προτιμήστε: αυγά, ψάρια, κοτόπουλο, γιαούρτι, όσπρια, κινόα. Η επαρκής πρόσληψη πρωτεΐνης έχει αποδειχθεί ότι μειώνει τη διάρκεια νοσηλείας και επιταχύνει την ανάρρωση.

• Τροφές πλούσιες σε Αντιοξειδωτικά

Η αναισθησία προκαλεί ήπια φλεγμονώδη αντίδραση και παραγωγή ελευθέρων ριζών. Τροφές πλούσιες σε βιταμίνη C, Ε και πολυφαινόλες βοηθούν στην εξουδετέρωσή τους: πορτοκάλια, ακτινίδια, πιπεριές, μούρα, πράσινο τσάι, ρόδι. Η πρόσληψη αντιοξειδωτικών συμβάλλει στη μείωση του οξειδωτικού στρες και στην υποστήριξη του ανοσοποιητικού.

• Υγιεινά Λιπαρά

Τα ωμέγα-3 λιπαρά οξέα, που βρίσκονται σε ψάρια, καρύδια, λιναρόσπορο και ελαιόλαδο, μειώνουν τη φλεγμονώδη αντίδραση του οργανισμού και υποστηρίζουν τη λειτουργία του εγκεφάλου μετά την αναισθησία.

• Ενυδάτωση

Η επαρκής πρόσληψη νερού είναι η πιο βασική. Ζωμοί λαχανικών, αφεψήματα (όπως χαμομήλι ή τσάι του βουνού) και φυσικοί χυμοί χωρίς ζάχαρη βοηθούν στην αναπλήρωση υγρών και ηλεκτρολυτών.

Πρακτικές συμβουλές για την καθημερινή διατροφή: Η διατροφή τις πρώτες ημέρες πρέπει να είναι ήπια, ισορροπημένη και σταδιακά πιο πλήρης.

• Μικρά και συχνά γεύματα

Καταναλώστε μικρές ποσότητες τροφής κάθε 2-3 ώρες, ώστε να διευκολυνθεί η πέψη και να αποφευχθεί η ναυτία.

• Επαναφορά του εντέρου με προβιοτικά

Το παραδοσιακό γιαούρτι, το κεφίρ και τα τρόφιμα που έχουν υποστεί ζύμωση βοηθούν στην επαναφορά της φυσιολογικής εντερικής χλωρίδας, που συχνά διαταράσσεται μετά από φάρμακα ή αντιβιοτικά.

• Χρήση αντιφλεγμονωδών τροφών

Ο κουρκουμάς, το τζίντζερ και το σκόρδο έχουν αποδεδειγμένα αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες. Μπορούν να ενσωματωθούν στα γεύματα ή να προστεθούν σε ροφήματα.

• Αποφύγετε την χρήση αλατιού και ζάχαρης

Η υπερβολική πρόσληψη νατρίου οδηγεί σε κατακράτηση υγρών, ενώ η ζάχαρη επιβαρύνει την αποκατάσταση και προκαλεί φλεγμονώδεις αντιδράσεις.

• Εμπλουτίστε τη διατροφή με φυτικές ίνες

Μόλις η εντερική λειτουργία σταθεροποιηθεί, αυξήστε την πρόσληψη φρούτων, λαχανικών και δημητριακών ολικής για την αποφυγή δυσκοιλιότητας.

• Προσοχή στο αλκοόλ και την καφεΐνη

Το ήπαρ χρειάζεται χρόνο για να αποβάλλει τα αναισθητικά φάρμακα, επομένως η αποφυγή αυτών των ουσιών είναι απαραίτητη.

Τι να αποφεύγετε κατά τις πρώτες μέρες: Η ανάρρωση μετά από αναισθησία απαιτεί προσοχή και υπομονή. Υπάρχουν τροφές και συνήθειες που καλό είναι να αποφευχθούν:

• Αλκοόλ και καφεϊνούχα ροφήματα, αναψυκτικά που προκαλούν αφυδάτωση και καθυστερούν την αποβολή των φαρμάκων.
• Τηγανητά και λιπαρά φαγητά, που είναι δύσπεπτα και επιβαρύνουν τη λειτουργία του ήπατος και της χοληδόχου κύστης.
• Πικάντικες τροφές, οι οποίες ενδέχεται να ερεθίσουν το στομάχι.
• Επεξεργασμένα προϊόντα και fast food, που περιέχουν συντηρητικά και τρανς λιπαρά.
• Υπερβολική κατανάλωση γλυκών, καθώς τα απλά σάκχαρα αυξάνουν τη φλεγμονή και αποδυναμώνουν την άμυνα του οργανισμού.

Η αναισθησία αποτελεί μια διαδικασία που το σώμα χρειάζεται χρόνο για να επεξεργαστεί και να αποκαταστήσει. Η σωστή διατροφή παίζει πρωτεύοντα ρόλο σε αυτή τη διαδικασία. Η κατανάλωση εύπεπτων, φυσικών και αντιοξειδωτικών τροφών, η επαρκής ενυδάτωση και η σταδιακή επαναφορά πρωτεϊνών και φυτικών ινών αποτελούν το “κλειδί” για μια ταχύτερη και πιο άνετη ανάρρωση. Μια ισορροπημένη, μεσογειακού τύπου διατροφή, πλούσια σε φρούτα, λαχανικά, ψάρια και ελαιόλαδο, μπορεί να ενισχύσει τη λειτουργία του ανοσοποιητικού, να μειώσει το οξειδωτικό στρες και να βοηθήσει το σώμα να ανακτήσει πλήρως τη φυσιολογική του ισορροπία.

Η Λουκία Δραγανιδάκη είναι κλινική διαιτολόγος-διατροφολόγος

Σε συνεργασία με το medNutrition