Η Τριμερής Ελλάδα-Κύπρος-Ισραήλ στο νέο γεωπολιτικό πλαίσιο

Η Τριμερής με Ισραήλ και Κύπρο αποτελεί από μόνη της ένα πολύ σημαντικό κεφάλαιο της σύγχρονης εξωτερικής πολιτικής μας. Η Ελλάδα όμως, ως μεσαίας ισχύος χώρα, οφείλει να έχει συνολική και μακρά ματιά, σε σχέση, αλλά και πέραν των τρεχόντων. Να συμπροσδιορίζει την ατζέντα και όχι απλώς να ακολουθεί. Σεβόμενη τα συμφέροντα των εταίρων της στην περιοχή, να προωθεί και τα δικά της συμφέροντα και τις εθνικές επιδιώξεις,

Η Τριμερής είναι αμυντική στην στρατηγική, αλλά και στο επιχειρησιακό επίπεδο σύμπραξη. Μακράν ημών σκέψεις για επιθετική κατά της Τουρκίας ενέργεια, αλλά θα αμυνθούμε και θα ανταποδώσουμε άμεσα, αν εκείνη επιτεθεί. Σημείο προτεραιότητας για την Ελλάδα και για το Ισραήλ είναι, από διαφορετική αφετηρία, το ζήτημα προμήθειας μαχητικών F-35 από την Τουρκία.

Θα φανεί κατά πόσον το ενδιαφέρον του Ισραήλ για το καλώδιο Great Sea Interconnector, το οποίο Αθήνα και Λευκωσία παραπέμπουν από αναβολή σε αναβολή, παραμένει ενεργό. Το αυτό ισχύει ως προς τον αγωγό φυσικού αερίου East Med –
ο οποίος να θυμηθούμε στην εξαγγελία του πριν 15 χρόνια ήταν ένα απλώς political project – που όμως αποτέλεσε την συγκολλητική ουσία για την ανάπτυξη των σχέσεων Ελλάδος-Ισραήλ, αλλά και της τριγωνικής σχέσης με συμπερίληψη της Κύπρου. Η πρωτοβουλία 5χ5 πρέπει να θεωρείται ότι δεν απασχολεί σφόδρα την κυβέρνηση Νετανιάχου.

Η Ελλάς διατηρεί επίσης ισχυρή εταιρική σχέση στρατηγικού χαρακτήρα με την Αίγυπτο. Η χώρα έχει αντίληψη της επενέργειας της σχέσης με το Ισραήλ πάνω στην σχέση μας με την Αίγυπτο, ως κράτους ηγετικού στον αραβόφωνο κόσμο. Η εκκρεμότητα του Παλαιστινιακού θέτει στην Αθήνα ένα πολύ σοβαρό και ακανθώδες ζήτημα ισορροπιών.

Η σχέση με την Αίγυπτο έχει σαφές γεωπολιτικό, γεωοικονομικό, ακόμη δε και γεωπολιτισμικό περιεχόμενο. Πέραν πολλών άλλων, η χώρα αυτή είναι η είσοδος στην Ερυθρά Θάλασσα, τα δρώμενα στην οποία η Αθήνα, όχι λιγότερο από οποιαδήποτε άλλη χώρα μέλος της ΕΕ, οφείλει στενά να παρατηρεί. Δεν υπάρχει η αίσθηση ότι το πράττει.

ΗΠΑ, Ιράν και Συρία

Το Ισραήλ έχει κατά προτεραιότητα στόχο, σταθερό και αμετάκλητο, την καταστολή του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν. Η προηγούμενη κατά του Ιράν επιχείρηση στις αρχές του καλοκαιριού 2025, δεν απέδωσε ακριβώς τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Οποιαδήποτε νέα επιχείρηση, αναλόγως της εμβελείας της, θα επηρεάσει τις σχέσεις με αραβικά κράτη όπως Σαουδαραβία, Αίγυπτος, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και Ιορδανία.

Η στάση των ΗΠΑ, προβάλλεται ως αμφίσημη. Το Ισραήλ θα στηριχθεί σε κάποιο βαθμό στην παροχή διευκολύνσεων από το Αζερμπαϊτζάν. Όμως αυτό, λόγω της περαιτέρω οξύνσεως των σχέσεων Ισραήλ-Τουρκίας, φαίνεται περίπλοκο σε σχέση με το παρελθόν. Ίσως, η φιλική προς την Ελλάδα Δημοκρατία της Αρμενίας, τούτου ένεκα αναπνεύσει για λίγο στην μέγγενη μεταξύ Τουρκίας και Αζερμπαιτζάν, όπου η γεωγραφία την έχει τάξει.

Το Ισραήλ ανησυχεί επίσης για τα παρεπόμενα της λειτουργίας προσεχώς του πυρηνικού σταθμού παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στο Ακκουγιού, στην παραλία της Καραμανίας, αντικρύ στις βορειοδυτικές ακτές της Κύπρου, ως υποδομή για την κατασκευή πυρηνικού όπλου από την Τουρκία, με η χωρίς συνεργασία με το Πακιστάν.

Στην γη που ελέγχει το Ισραήλ, εδρεύει το παλαίφατο Ορθόδοξο Πατριαρχείο των Ιεροσολύμων, η αδελφότητα του Πανάγιου Τάφου, μία από τις ναυαρχίδες που διατηρεί ο Ελληνισμός στην Εγγύς Ανατολή. Καθήκον μας είναι να υποστηρίζουμε τα δίκαια συμφέροντα του Πατριαρχείου, που συμπιέζεται από τους επεκτατικούς Ιουδαίους εποίκους εντός της Αγίας Πόλεως.

Οι διαβουλεύσεις με το Ισραήλ δεν μπορεί να αφήνουν στη σιωπή το ζήτημα της δομής της Συρίας. Η Ελλάδα οφείλει να διαδηλώνει και να επιδεικνύει εμπράκτως το ενδιαφέρον της για τους Ορθοδόξους του Πατριαρχείου Αντιοχείας, στην Συρία και τον Λίβανο. Η φύση δεν ανέχεται κενά, η δε Αθήνα δεν μπορεί να απεκδύεται της κληρονομιάς της και της ευθύνης που απορρέει από αυτήν.

Ισραήλ και Κύπρος

Είναι κεφαλαιώδους σημασίας η συνδρομή του Ισραήλ προς την Κυπριακή Δημοκρατία στον τομέα των πληροφοριών σε πραγματικό χρόνο, αλλά και στο επίπεδο προμήθειας προηγμένων αμυντικών συστημάτων, πρωτίστως αντιαεροπορικών/αντι-πυραυλικών/αντιdrones.

Η είδηση για την σύσταση μεικτής ταξιαρχίας μεταξύ των τριών, εύλογο είναι να ενδυθεί από αντίστοιχη συμφωνία-πλαίσιο αμυντικής συνεργασίας. Η Κύπρος πάντως οφείλει συνεχώς να προάγει την αποτρεπτική ισχύ της Εθνικής Φρουράς, χωρίς ωστόσο να παρεκκλίνει από τον στόχο επανένωσης-απελευθέρωσης με ειρηνικά μέσα, εντός του πλαισίου της δικοινοτικής ομοσπονδίας, αλλά όντως ομοσπονδίας.

Η Τουρκία έναντι Ισραήλ και Αιγύπτου

Η Τουρκία έχει ήδη εντάξει το “μίνι αεροπλανοφόρο” που δεν είναι αεροπλανοφόρο Anadolu στο δυναμικό του πολυαρίθμου στόλου της. Η αποστολή του, ακόμη και ως πλατφόρμα για drones δεν μπορεί να περιορίζεται εντός του Ευξείνου και της Μεσογείου. Άτοπη και δαπανηρή η ναυπήγηση τέτοιου σκάφους, μόνο για τις δικές μας θάλασσες.

Η κατασκευή του Anadolu παίρνει νόημα μόνο αν συσχετισθεί με την Ερυθρά και τον Ινδικό: Η Τουρκία διαθέτει βάσεις στο Κατάρ, τη Σομαλία και επιδιώκει να αποκτήσει στο Σουδάν και την Ερυθρέα. Το Anadolu θα πρέπει να διαπλεύσει την διώρυγα του Σουέζ. Το Κάιρο δεν θα το επιτρέψει. Ένας ακόμη λόγος η Άγκυρα να επιθυμεί επάνοδο των Αδελφών Μουσουλμάνων στα αιγυπτιακά πράγματα. Αναλόγως αφόρητη είναι για το Ισραήλ η ενίσχυση της τουρκικής παρουσίας στην Ερυθρά.

Σε ό,τι αφορά τον παράγοντα Ινδία, ο διάδρομος IMEC που πρόκειται να συνδέει δια θαλάσσης και ξηράς την Βομβάη με την Χάιφα και από εκεί με την Ευρώπη, αποτελεί πεδίο κοινού ενδιαφέροντος Ελλάδος και Ισραήλ. Ανεξαρτήτως της εμπορικής/οικονομικής σχέσεως των δύο χωρών με την Κίνα, ο ΙΜΕC μεσοπροθέσμως θα προχωρήσει, εφόσον όμως προκύψουν ευνοϊκές προοπτικές στην υπόθεση των Παλαιστινίων, ζήτημα που μοιάζει να ενδιαφέρει ιδιαιτέρως την Σαουδαραβία, το έδαφος της οποίας κατ’ ανάγκην θα διασχίσει ο Διάδρομος.